ÖrneÄŸin: Bir öÄŸrencinin defterini ya da masanın üstünü karalamaya baÅŸlaması diÄŸer yandan bir baÅŸka öÄŸrencinin arkadaÅŸlarına bir ÅŸeyler atması, bir baÅŸkasının elindeki cep telefonu ile masanın içerisinde oyun oynaması ya da gelen iletileri okuması, bir baÅŸka öÄŸrencinin kafasını masanın üzerine koyması öÄŸretmenin karşılaÅŸacağı birden fazla istenmeyen davranışın aynı anda görülebileceÄŸi durumlardır.

Bu durumda öÄŸretmen sınıfta istenmeyen davranışları ortadan kaldırırken, diÄŸer taraftanda öÄŸrencileri derse karşı motive etmelidir (Kaya 2002 182-183).
ÖÄŸretmen sorun durumunda kendinden emin, güvenli ancak hata yapan öÄŸrencilerin de iyi niyetine inanan bir tutum sergilemelidir; çünkü istenmeyen davranışın deÄŸiÅŸtirilmesi öÄŸrencinin kiÅŸilik deÄŸerleri ve öz güven duygularının pekiÅŸtirilmesine baÄŸlıdır (Aydın 2000:155).

ÖÄŸretmenin sınıftaki rolü öÄŸrencilerin istendik davranışlarına rehberlik etmek, yardımcı olmak, öÄŸrenmeyi kolaylaÅŸtırmak ve sınıfta istenmeyen davranışların oluÅŸmasına engel olmaktır (Kaya 2002:183). Sınıfta oluÅŸan istenmeyen davranışları önlemek ve düzeltmek amacıyla öÄŸretmenin uygulayabileceÄŸi stratejiler vardır. Bunlar: (Görmezden gelme, Uyarma, DoÄŸru davranışı gösterme , Umursamama, Fiziksel müdahele, Derste deÄŸiÅŸiklik yapmak, Sorumluluk vermek, ÖÄŸrenciyle konuÅŸmak, Okul yönetimi rehberlik servisi ve aile ile iletiÅŸim kurmak, Ceza.)

1. Görmezden Gelmek
Bazı davranışlar yoÄŸunluk, süreklilik, yaygınlık göstermeden sadece o anın durumsal koÅŸullarına baÄŸlı olarak ortaya çıkan masum öÄŸrenci kusurlarıdır. Bu tür sorunları promlem durumu gibi algılamak doÄŸru deÄŸildir.Ancak öÄŸretmen görmezden geldiÄŸi davranışı pekiÅŸtirmekten kaçınmalıdır.Böyle bir durumda öÄŸrenci hatalı davranışının öÄŸretmen tarafından onaylandıgı yanılgısına düÅŸebilir. Dogal olarak hata hususunda hiç bir dönüt almayan öÄŸrenci tutumunu deÄŸiÅŸtirme gereksinimini duymaz. Bu nedenle öÄŸretmen yüz ifadesini ,beden dilini kullanarak davranışı fark ettiÄŸini göstermelidir.
Görmezden gelmek hatalı davranışın farkında oldugunu arşı tarafa esnek bir iletiÅŸim diliyle yansıtabilme ustalığının anlatımıdır.Ancak dikkatli kullanılmadığında görmezden gelme yönteminin ciddi sorunlara neden olması mümkündür (Aydın 2000:158.159).

2.Uyarma
Ä°stenmeyen davranışa karşı öÄŸretmenin beklemeden uyarma eÄŸlemine geçmesi önerilmektedir. Aksi halde yanlış davranış sürer. ÖÄŸrenci öÄŸretmenin gördüÄŸü halde harekete geçmediÄŸini görürse bundan onay ve cesaret alabilir.Yanlış davranışların vaktinde görülmesi öÄŸretmenin sınıftan haberdar olduÄŸunu gösterir. (BaÅŸar 1999:166).
Uyarma yöntemi kademe kademe gerçekleÅŸtirimelidir.Uyarma yönteminden biri vucut dilinin uzaktan kullanılmasıdır.bunuda ilk basamagı istenmeyen davranışı yapanla göz teması kurmaktır.(BaÅŸar 1999:166).

Göz Teması
ÖÄŸretmen istenmeyen davranışı sergileyen öÄŸrenciyle göz teması saÄŸlayarak öÄŸrencinin yaptığı davranışın farkında olduÄŸunu ve bu davranışını onaylamadığını göstermesidir. Göz teması sonucunda öÄŸrencinin istenmeyen davranışı bırakması umulur. ÖÄŸrencinin yaptığı istenmeyen davranışı yanlızca öÄŸretmen fark etmiÅŸ olabilir ve sınıfın olayın farkına varmasını engellemek için yanlızca göz teması kullanılır. Ara sıra öÄŸretmenlerimiz o anda müdahele etmeden dersin sonunda konuÅŸmayı tercih etmektedirler. Bu durum sakıncalıdır. Çünkü diÄŸer öÄŸrenciler sorunun farkına vardıklarında istenmeyen sonuçlar ve yorumlar çıkarabilirler (Kaya 2002:183).

Uyarma yöntemlerinden biri öÄŸrenciyle göz teması kurulamadığında vücut dilinin yakından kullanılması olan yaklaşımdır. ÖÄŸretmenin fiziksel yakınlığı öÄŸrencinin bu durumu hissedip yanlış davranışı bırakmasına yol açabilir. Yanına yaklaÅŸtığı halde öÄŸrenci öÄŸretmenin farkına varmamış ve istenmeyen davranışı sürdürüyorsa üçüncü yönteme baÅŸvurulabilir. Dokunma, öÄŸretmen varlığını dokunarak duyurabilir. ÖÄŸrencinin masasına, eÅŸyasına, omuzuna dokunabilir (BaÅŸar 1999:168).

Sözlü Uyarı
ÖÄŸretmen istenmeyen davranışla karşılatığında bu davranışı yapan öÄŸrenciyle bire bir iletiÅŸimden çok, duruma genel olarak müdahele edebilir. ÖrneÄŸin: “SaÄŸ köÅŸe, Sol köÅŸe, Arka taraf neler oluyor.” gibi sınıfın tümüne istenemeyen davranışı onaylamadığı söylenebilir (Kaya 2002:184). Sözel uyarılar farklı anlam ve duygu taşıyan bir sesle yapılmalı ve yumuÅŸak olmalıdır. Kabul edilmeyenin öÄŸrenci deÄŸil, davranışı olduÄŸu belirtilmelidir. ÖÄŸrencinin,halen daha deÄŸerli ve saygıya deÄŸer oldugu vucut diliyle kendine iletilmelidir (BaÅŸar 1999:168). Soru sorma ve söz hakkı verme de diÄŸer bir sözel uyarı yöntemidir.” Åžimdi söz sırası sizde.” denerek öÄŸrencinin istenmeyen davranışı bırakması saÄŸlanır (BaÅŸar 199:168).

Soru Sorma
ÖÄŸretmen istenmeyen davranışı gösteren öÄŸrenciye soru sorabilir. Bu sorular dersle ilgili olabileceÄŸi gibi o andaki öÄŸrencinin sorunuyla da ilgili olabilir Örnegin: “Niçin dersi dinlemiyorsun, neden arkadaÅŸlarınla sürekli konuÅŸuyorsun...?vb” gibi sorular duruma göre çogaltılarak öÄŸrenciye sorulabilir. Bir baÅŸka yöntemde öÄŸretmenin yaptığı eylemle ilgili soru sorarak istenmeyen davranış hakkında sınıfı haberdar etmesidir. Böylece öÄŸrencinin yapmış olduÄŸu davranışın bütün sınıfın farkına varması saÄŸlanarak tekrar edilmesi önlenmiÅŸ olur (Kaya 2002:184).

3. DoÄŸru Davranışı Gösterme
ÖÄŸretmen sözlü uyarı yapmadan önce istenmeyen davranışı yapan öÄŸrencinin yanına yaklaşır ve öÄŸrencinin derse dönmesini saÄŸlar. ÖrneÄŸin: ÖÄŸretmen elinde dergi, gazete, ya da farklı bir kitap okuyan öÄŸrencinin yanına gelerek onları masanın içerisine koyar. Bir baÅŸka örnek ise öÄŸretmen masayı karalayan bir öÄŸrencinin yanına gelip elindeki kalemi alıp masanın üzerine koyar (Kaya 2002:185).

4. Umursamama
Ara sıra öÄŸrenciler yanlızca öÄŸretmenin dikkatini çekmek için istenmeyen davranışı gösterir. ÖÄŸretmenin istenmeyen davranşı gösteren öÄŸrencilerle ilgilenmemesi ve istendik davranışı gösterenlerle ilgilenmesi öÄŸrencilerin istenmeyen davranışları bırakmasını saÄŸlıyabilir (Kaya 2002:185). ÖÄŸretmen sınıftaki bazı öÄŸrencilerin sürekli ayakta dolaÅŸtıklarını ve bu sorunu bir türlü çözemediklerini anlatıyor. ÖÄŸretmenin deÄŸiÅŸik stratejiler denemesine karşılık bu öÄŸrenciler istenmeyen davranışlarından vazgeçmiyor. Belli bir süre sonra öÄŸretmen stratjini deÄŸiÅŸtirip ayakta dolaÅŸan öÄŸrencilerle hiç bir ÅŸekilde iletiÅŸime geçmiyor ve onları umursamıyor. Yanlızca yerinde oturan öÄŸrencilerle muhatap oluyor. ÖÄŸretmenin karalı tutumu karşısında öÄŸrenciler sınıfta gezme davranışından vazgeçiyor (Kaya 2002:185).

5. Fiziksel Müdahale
ÖÄŸtermenin istenmeyen davranış da bulunan öÄŸrencinin yeri ve ortamının deÄŸiÅŸtirmesidir. ÖrneÄŸin: ÖÄŸretmen ders anlatırken arka sıradaki iki öÄŸrenci kendi aralarında sürekli olarak konuÅŸuyor. ÖÄŸretmen bunların ayrı yerlere oturmalarını isteyebilir ya da birini öne çıkarabilir. Bazı öÄŸretmenler bu durumda öÄŸrenciyi diÅŸarıya çıkarmaktadır ancak öÄŸrenciyi dışarıya atmakla ödüllendirmiÅŸ oluruz. Ä°lk ve orta öÄŸretimde öÄŸrencilerin dışarıya çıkarılması yasaktır ve öÄŸretmen bunu yapmadığında idari soruÅŸturma karşı karşıya kalabilir (Kaya 2002:186).

6. Derste DeÄŸiÅŸiklik Yapmak
Ä°stenmeyen davranış derse ilginin azaldığını ve dersten kopulduÄŸunu gösterir. Ders öÄŸrenci için ilginç olmaktan çıkmıştır. ÖÄŸretmenin sınıfı ilginç bir yer yapması gerekir. Dersin düzeni, akış hızı ve yönetsel baÅŸarıyla ilgili kararsızlık ve geçikme ders dışı davranışları artırır. Böyle durumlarda ortam, yöntem ve öÄŸretmen davraniÅŸlarının bir kaçında deÄŸiÅŸiklik yapmak gerekir. Sorunları sınıf etkinliÄŸine katılmayan öÄŸrenciler yaratır ve diÄŸerlerini de etkinliklerden koparabilir. Bu durumda istenmeyen davranışın nedenini ortadan kaldırmak, o öÄŸrencileri sınıf etkinliÄŸine katıcı düzenlemelere baÅŸ vurmak gerekir.

Sorun siddetlenmiÅŸ ders ikinci plana itilmiÅŸ, duygu mantığın yerine geçmiÅŸse derse bir süre ara vermek gerekir. Ara vermek, sürdürülen etkinliÄŸe ara verip baÅŸka uÄŸraÅŸa geçme olabileceÄŸi gibi dersi kesip “beÅŸ dakika sonra sınıfa geliriz ÅŸimdi biraz dışarı çıkıp hava alalım”denip sınıf dışına çıkarmada olabilir (BaÅŸar 1999:169).

7. Sorumluluk Verme
Yapılacak bir iÅŸ olmadığını düÅŸünen veya iÅŸi ona ilginç gelmeyen öÄŸrencinin istenmeyen davranışa yönelmesi doÄŸaldır. Bu durumda ona bir iÅŸ vermek iÅŸini ilginç olanla deÄŸiÅŸtirmek yararlı olur. Bunun için öÄŸrenci iyi tanınmalıdır. Özet çıkarma, rapor yazma, kayıt tutma, dersteki sunu surasını yazıp sırası geleni duyurma, araç getirip götürme, karatma ve aydınlatma görevi, kura çektirme gibi sınıf içi yapılabilecek eÄŸitsel kol ve etkinliklerde daha geniÅŸ seçeneklerle, öÄŸrencinin iÅŸe yöneltilerek istenmeyen davranışı deÄŸiÅŸtirmede kullanılabilir.

Ödev ve görev verme en az karşı gelinen davranışlardandır. ÖÄŸrenci bu verilenleri yaparak arkadaÅŸları arasında üstünlük ve beÄŸeni kazanabilir. Yalnız ödevin ceza olarak algılanmamasına dikkat edilmelidir. Görev ve ödev yoluyla verilen sorumluluklar, öÄŸrencinin kendi davranışını kontrol sorumluluÄŸunu üstlenmesine yardım etmelidir. Bunda öÄŸretmenin inanılan, güvenilen, destekleyen olması önemlidir. Böyle öÄŸretmenler yetkici- serbest bırakıcı olanlardan dahada etkili olmuÅŸur (BaÅŸar 1999:169,170).

8. ÖÄŸrenciyle KonuÅŸma
Sınıfta sorunu dolaylı yollarla çözme giriÅŸimleri istenilen sonuçları vermezse veya sorunun önemi nedeniyle veremiyeceÄŸi baÅŸtan belli olursa sorunu konuÅŸarak çözmeye çalışmak gerekir. KonuÅŸma ders içinde-dışında, kiÅŸiyle-grupla yapılabilir. Konu diÄŸer öÄŸrencilerin de konuÅŸup davranışlarının deÄŸiÅŸtirmelerine yardımcı olacaksa kiÅŸsel olmadan ders içerisinde konuÅŸulur. Olayı kiÅŸiselleÅŸtirmeden, birey söz konusu edilmeden yanlızca istenmeyen davranış ele alınmalıdır.

Bu yöntem henüz davranışı göstermeyen ama eÄŸilimi olanlar üzerinde de etkili olur. Bunun için baskı ve azarlama deÄŸil, davranışın bir kaç adım sonrası gösterilerek bilincine seslenme metodu kullanılmalıdır. Sınıfta grupla konuÅŸmanın kiÅŸiselleÅŸmemesi önemlidir. Bireyin yaptığı istenmeyen davranışla ilgili konuÅŸmak dersi aksatacaksa, sınıf dışında konuÅŸulmalıdır. ÖÄŸrenci içinde uygun olacağı bir zamanda, diÄŸer öÄŸrecilerin farkına varmamasına dikkat edilerek öÄŸrenci görüÅŸmeye çaÄŸrılır. Bunun için okul yönetici odaları ve rehberlik servisi odaları kullanılabilir. ÖÄŸretmen okul dışında bir süre yürüyerek de konuÅŸabilir. Bu yöntenlerden uygun olan öÄŸrencinin yaşı psikolojik durumu, duygusal hali gibi özellikler gözetilerek seçilmelidir. Örnegin : Ergenlik çağındaki bir öÄŸrenciyle karşı cinsten bir öÄŸretmenin konuÅŸması sıkıntı yaratabilir. ÖÄŸrenciye ders dışında konuÅŸma, diÄŸer öÄŸrenciler yanında alınacak olumsuz tepkilerin sıkıntılarınıda önler. ÖÄŸrenci diÄŸer arkadaÅŸları bilmeden, onları ne düÅŸüneceÄŸini kaygı etmeden rahatça konuÅŸabilir.

Aynı durum öÄŸretmen içinde geçerlidir. ÖÄŸrenciyele yapılacak konuÅŸmanın en kısa zamanda yapılması gerektigini savunanlar aradan zaman geçmesi durumunda, öÄŸrenci davranışının onaylandığı en azından pek olumsuz ÄŸörülmediÄŸi düÅŸüncesini verebileceÄŸini ifade ederler. Bu nedenle yanlış davranan öÄŸrenciyle en kısa zaman da konuÅŸulmalıdır. Sınıf dışında konuÅŸmak öÄŸretmene düÅŸünmek plan yapmak için zaman saÄŸlar. ÖÄŸretmen ve öÄŸrenci öfleli iseler aradan geçecek zaman soÄŸukkanlılığın kazanılmasına yardım eder. ÖÄŸrenciyle konuÅŸmak yanlız bir davranış için deÄŸil öÄŸrencinin eylem ve yönelimlerinin tümü için destekleyici nitelikte olmalıdır ( BaÅŸar 1999:170, 171, 172).

9. Okul Yönetimi Rehberlik Servisi Ve Aile Ä°le Ä°letiÅŸim Kurmak
Bazı davranış sorunları öÄŸretmenin okul yönetimi ve rehberlik servisi ile iÅŸbirliÄŸi içerisinde çalışmasını gerektirir. Esasen ilke olarak öÄŸretmenin her konuda okul yönetimi ve rehberlik servisiyle iletiÅŸim kurması beklenir. Ancak sınıf içerisinde oluÅŸan bazı davranış sorunları öÄŸretmen tarafından çözüme kavuÅŸturulabilir. Ne var ki okul içerisinde ve çevrede oluÅŸan ÅŸiddet grupların neden olduÄŸu yıkıcı madde bağımlılığı gibi ağır davranış promlemlerinin çözümünde özellikle okul yönetimi sorumludur.

Ayrıca devamsızlık, yalancılık, okuldan kaçma gibi istenmeyen davranış yönetiminde öÄŸretmenin kurumsal destekten yararlanması gerekmektedir. Davranış sorunlarının çözümü kollektif bir iÅŸbirliÄŸi gerektirmektedir. ÖÄŸretmenin rehberlik servisinde görevli eÄŸitim uzmanlarıyla çalışma alışkanlığı kazanması öncelikle kendisinin iÅŸbirligi içerisinde hareket etmesine baÄŸlıdır.

ÖÄŸretmen rehberlik servisi uzmanlarıyla sorunu tartışarak, çözüm sürecinde izlenmesi gereken yaklaşımı belirlemelidir. Davranış sorunları gözlemlenen öÄŸrencilerin rehberlik servisi tarafından izlenmesi sırasında öÄŸretmen uzmanlarla görüÅŸ alış veriÅŸinde bulunmalıdır. Bu aÅŸamada daha önce sorun hakkında bilgilendirilen anne-babanın desteÄŸinden yaralanılmalıdır. ÖÄŸretmen rehberlik servisi ve ailenin davranış yönetiminde dayanışma içerisinde hareket etmesi sorunun çözümünü kolaylaÅŸtırır . Ancak bunun için tarafların sorunların nedenlerini betimlemesi ve sonuçları hakkında benzer bakış açılarına sahip olması gerekir.

Buna göre öÄŸretmen sorunun her aÅŸamasında olduÄŸu gibi rehberlik servisiyle kurulan iliÅŸkiden doÄŸan sonuçları da aile ile paylaÅŸmsalıdır. Aile ile yapılan görüÅŸmede gözlemlenen davranış sorununun niteliÄŸi kapsamı yoruma yer vermeyen nesnel bir yaklaşımla aktarılmalıdır. Taraflar arasında güven duygusunun geliÅŸtirilmesi daha çok öÄŸretmenin mesleki yeterliliÄŸine baÄŸlıdır. Bu amaçla öÄŸretmen tutarlı, planlı bir yaklaşım izleyerek sorun çözme sorumluluÄŸunun paylaşılmasıdır. Buna göre öÄŸretmen, rehberlik servisi ve aile ile görüÅŸmeden önce amaçları gündemi belirlemelidir.

Sorunlu davranışa karşı geliÅŸtirilecek önlemlerin belirlenmesinde tarafların anlaÅŸması ve birbirlerine tutarlı davranmaları gerekir. Ayrıca alınan kararların uygulanması ve sonuçların deÄŸerlendirilmesi aÅŸamasında karşılıklı görüÅŸ alış veriÅŸi sürdürülmelidir. Esasen öÄŸretmenin okul yönetimi, rehberlik servisi ve aile ile kalıcı kurumsal iliÅŸkiler içerisinde olması mesleÄŸinin gereÄŸidir. Ancak güvenilir, etkili ve anlamlı bir bağın oluÅŸmasında en önemli faktör öÄŸretmenin insan iliÅŸkilerinde yeterliliÄŸidir (Aydın 2000:162,163,164).

10. Ceza
Ceza öÄŸretmenin öÄŸrencinin istenmeyen davranışına karşılık öÄŸrencinin hoÅŸa giden ÅŸeylerden alıkoyması ya da öÄŸrencinin hoÅŸuna gitmeyen iÅŸleri yaptırmasıdır. Örnegin: Ä°stemeyen davranışta bulunan öÄŸrenciyi tenefüse çıkarmama ya da ödevini yapmayan öÄŸrenciye daha fazla ödev verilmesi hoÅŸa gitmeyen iÅŸlerdendir. Kısacası ceza alan öÄŸrenci bazı haklardan mahrum olur.

Kabul etsek de etmesek de öÄŸrencilerin öÄŸretmenlerin sınıf kontrolü ve yönetiminde ceza kullanmaları bir gerçektir. ÖÄŸretmenlerin kullandığı cezalar farklılık göstermemektedir. ÇoÄŸu öÄŸretmenlerimiz ÄŸörevlerine ilk baÅŸladıklarında cezaya tümüyle karşıdır. Ancak zamanla ceza verenler tarafına geçmektedir. Hatta öÄŸretmenlerimizin çoÄŸunluÄŸu cezaya karşı olmalarına raÄŸmen sınıfta uyguladıklarını ifade etmektedirler ( Kaya 2002:186). Ceza istenmeyen davranışa karşı en son baÅŸvurulabilir olmalı diÄŸer seçenekler iÅŸe yaramadığında düÅŸünülmelidir. ÖÄŸretmen cezadan çok önleyici yöntemlere baÅŸvurmalı ama ceza vermemek uÄŸruna dersin engellenmesine de izin vermemelidir.

Ceza davranışla orantılı olarak davranışın yinelenmesini engelleyecek ÅŸekilde uygulanmalı, bunun içinde öÄŸrenci neyi nasıl yaptığı için ceza aldığını bilmelidir. Cezalar istenmeyeni vermek ve istenenden yoksun bırakamak olmak üzere iki grupta toplanır. Örnegin: Sıranın üzerine yazı yazan öÄŸrenciye o sıranın hatta diÄŸer sıraların üstünü temizletmek istenmeyenin verilmesi türünden bir cezadır. Ä°stenenden yoksun bırakmak dışlama -erteleme ÅŸekinde olabilir. Sınıfın ortak bir etkinliÄŸinden, televizyon izlemekten yoksun bırakmak bir dışlamadır ( BaÅŸar 1999:174,175).