Ä°STENMEYEN DAVRANIÅžLARA KARÅžI EYLEMLER SIRA DÄ°ZÄ°NÄ°
Ä°stenmeyen davranışlara karşı eylemlerin seçimi eylemin türüne, ÅŸiddetine, baÅŸkalarını etkileyiÅŸine, eylemin amaçlarına ve olası sonuçlarına göre deÄŸiÅŸir. Yine de bu eylemin bir sıraya göre yapılması gerekir.
Yapılacak her türlü eylemin ilk basamağının anlamaya çalışmak olduÄŸu söylenebilir. Eylemin nedeni ve öÄŸrencinin niyetine uygun yönetimin seçimi buna baÄŸlıdır. ÖrneÄŸin: Arkadaşıyla konuÅŸan biri için eylem kısa sürüyorsa görmezden gelmekle baÅŸlanabileceÄŸi gibi, kitap defter getirmeyen için dersten sonra konuÅŸmakla baÅŸlanabilir.

Eylem sıra dizini izlemede ve eylem seçmede temel kaygılardan biri sınıfın eÄŸitsel iÅŸlevini bozmamak olmalıdır. Bir öÄŸrencinin istenmeyen davranışa karşı kullanılan eylem diÄŸerlerini olumsuz etkileyecekse eylem seçiminin ve sırasının uygun olduÄŸu söylenemez. Eylem sıra dizini, sınıf düzenini ve ders akışını en az aksatandan baÅŸlanmalıdır. Bu sorunların büyümesini önler, öÄŸrenciye davranışlarını düzeltme sanşı verir. Küstah ve kindar öÄŸrenci engellemelerinde ilk eylem, paniklememek, öfkelenmeden duruma hakim olduÄŸunu göstermek olmalıdır.

Bu durumda ilk iÅŸ öÄŸrencilere bir görev vererek yapmalarını istemek olabilir. Ä°kinci basamak sorunu yaratanla ilgilenmek olabilir. Bu ilgi sorunu o an için dondurmak ve dersten sonra konuÅŸmak için öÄŸrenciyle yapılan soÄŸuk kanlı bir anlaÅŸma olabilir. Bu öÄŸrenciye davranışlarıyla ilgilenildiÄŸini gösterdiÄŸi için ilgi çekme amaçlı eylemler için uygun olabilir. Ä°stenmeyen davranışı yapana onun gibi deÄŸil diÄŸer öÄŸrencileri de etkiler, öÄŸretmenin yanında yer almalarını saÄŸlar.

Elbette uygun eylem sıra dizininin sonunda okul yönetimine baÅŸvurmakra vardır. Sorumsuz davranışlar hemen hemen her sınıfta görülebilir. Bunların çoÄŸunu amaçsız yapan öÄŸrenci de bilinçsizdir. Sorunun kaynağı öÄŸrencinin yetersizliÄŸi ise yardım edici güdü yokluÄŸu ise güdü saÄŸlayıcı eylemlere karşı davranışa baÅŸlamak gerekir. Okulda seyrekte olsa zorbalık ve kabadayılığa rastlanabilir.

YetiÅŸme çağında olan, kimliÄŸini bulmaya, kendini kanıtlamaya çalışan öÄŸrenci bu gereksinimlerini sanat ve spor gibi etkinliklere yöneltilerek karşılanmadığında bunları güç kullanarak karşılamaya giriÅŸebilir. Bu öÄŸrenciler çogu kez yalnızdır. Bu durumda sorunun anlaşılmasını sorumluluk verme eylemi izleyebilir.

Toplu ceza, alaycı söz, özür dilemeye zorlama, ceza amaçlı ödev, bedensel ceza eylem sıra dizin içerisinde yer almamalıdır. Eylem sıra dizinlerinde olumlu davranışla bitenlerin sonunda ödül verilmelidir. Buna hapı süslendirme veye tatlandırma yöntemi denir. ÖrneÄŸin: Masaların temizlenmesi bitince bir öykü okuyacağız veya bir ÅŸarkı söyleyeceÄŸiz. ÖÄŸrenci istenmeyen davranıştan vazgeçince, iÅŸte ÅŸimdi oldu güzel denilebilir.

KARÅžI EYLEMLERDE GÖZETÄ°LMESÄ° GEREKENLER

Ä°stenmeyen davranışta bulunan öÄŸrenciye karşı eylemde bulunurken, bu eylemin amaçları; öÄŸrenciyi, sınıfı, dersi, öÄŸretmeni nasıl etkileyeceÄŸi gözetilmelidir.

Sınıf Ortamının Bozulmasını Engellemek
Davranışı hedeflemiÅŸ olan eÄŸitim her öÄŸrencinin davranışıyla tek tek ilgilenmesini gerektirir. Ama bir öÄŸrencinin istenmeyen davranışlara veya bunlarla ilgili tutumlara sahip olmasına yol açmamak gerekir. Bunun için de bir sorunla uÄŸraşırken sınıfın o andaki iÅŸleyiÅŸini olasınca az engellemeye çalışılmalıdır. ÖÄŸretmen öÄŸretimden çok düzenle uÄŸraÅŸmamalıdır. Bu yönelim sınıfın duygusal havasını, öÄŸrenme ortamını bozar. Ama öÄŸrenci istenmeyen davranışı yapar ve sürdürürse bu da öÄŸrenme ortamını bozar. ÖÄŸretmen bu ikilemi denge içerisinde çözebilmeli; ne öÄŸrencinin istenmeyen davranışı sürdürmesine ne de sınıf ortamının bozulmasına izin vermelidir.

ÖÄŸrenci Direncinin Yönetimi
ÖÄŸretmenin istemeyen öÄŸrenci davranışlarına karşı tepkisi her zaman istenerek benimsenmez. ÖÄŸrenci bu tepkiyi açık ya da gizli bir direçle karşılayabilir. Sınıf tartışmalarına az katılma bu direncin gizli, dersle ilgili olarak öÄŸretmenle sık sık tartışma da açık ÅŸekline örnek olarak verilebilir.ÖÄŸrencilerin, kendilerini derse vermelerini saÄŸlayıcı bir program ve yönetim istenmeyen davranışları azalttığı gibi öÄŸretmene karşı öÄŸrenci direncini de azaltır. Bir araÅŸtırmada öÄŸrencilerin öÄŸretmenin karşı davranışına tepkileri, ÖÄŸretmen itesinden çok öÄŸrencinin kendisini derse vermesinden etkilenmiÅŸ olduÄŸu sonucuna varılmıştır. Yanlış davranışın çoÄŸu çevre açısından uygundur. ÖÄŸrenci sınıfta uygun bir çevre bulursa yanlış davranışa öÄŸretmenin tepkisine direnmeye cesaret eder. ÖÄŸretmen sınıfta böyle bir çevre oluÅŸmamasına çalışmalıdır (BaÅŸar 1999: 176, 177, 178, 179, 180, 181, 182).