mm arrow EÄŸitim makaleleri arrow Ã‡ok Boyutlu Zeka Kavramaları Işığında Zeka Testleri
Çok Boyutlu Zeka Kavramaları Işığında Zeka Testleri Yazdır E-Posta
İçerik İndeksi
Çok Boyutlu Zeka Kavramaları Işığında Zeka Testleri
Zekanın belirtileri
Zeka nedir?
Zeka testleri neyi olcer?
Zeka testleri faydalı mı
Kaynaklar


ZEKÂNIN BELÄ°RTÄ°LERÄ°

1- Lisanı, doğru ve zengin kullanabilme derecesi:
Ä°fade kabiliyeti zekânın inkiÅŸafında önemli rol oynar. Sentaks (söz dizimi) olmaksızın geçen bir hayatın nasıl olacağını 11 yaşındaki sağır bir çocuÄŸun davranışlarını inceleyerek görebiliriz. Bu kiÅŸi, çocukluk yıllarında ne konuÅŸulanları duyabildi ne de iÅŸaretle iletiÅŸim kurallarını öÄŸrenebildi.

Dolayısıyla sentaks öÄŸrenme imkânı yoktu. Bu çocuk normal görüyor, farklı ÅŸeyleri ayırt edebiliyor ve grupluyordu. Algılamaya dayalı gruplama kabiliyeti ile ilgili bir problemi yoktu. Fakat bu çocuk, zihninde soyut kavramları tutamıyordu. Onları yansıtamıyor, onları kullanamıyor ve plânlayamıyordu. Çocuk okuma-yazma biliyordu. Ama imajları, hipotezleri ve ihtimallerle oynamayı beceremiyordu. Ä°maja dayalı hayal dünyasına gidemiyordu.

Çocuk âdeta hazır zamanla sınırlanmıştı. Ä°nsanın zekâsının inkiÅŸafında sentaksın çok önemi vardı: Meselâ vahÅŸi ÅŸempanzeler, üç düzine farklı anlam ifade etmek için, üç düzine farklı ses kullanırlar. Ä°nsan ise, foneme diye adlandırılan üç düzine vokal kullanır. Bu seslerin kombinasyonu bir muhtevaya (içeriÄŸe) sahip olduÄŸundan biz anlamsız ÅŸeyleri belli kombinasyonlarda biraraya getirerek anlamlı kelimeler yaparız. Åžempanzelerde sesleri kombine etme ve üç sesten bir kelime yapabilme kabiliyeti yoktur.

Onlar yeni mânâları seslerin ÅŸiddetini artırarak üretirler. Ä°nsan ile maymun arasındaki en büyüleyici fark da budur. Yânî tek anlamı olan sesleri birleÅŸtirerek, sonsuz anlamı olan yeni kelimeleri (ses kombinasyonları) ancak insan üretebilmektedir. Ayrıca bizler konuÅŸurken ses kombinasyonlarının kombinasyonlarını da (cümleyi yapan kelimelerden oluÅŸan ifadeler) kullanırız. Ä°nsan 100 sesi peÅŸi peÅŸine vurarak,(kim yaptı, kime, nerede, ne zaman ve niçin gibi) anlamlı ve eÅŸsiz kelimeler üretebilir. Bu noktadan dilin kullanımı ile zekânın geliÅŸimi arasında çok sıkı baÄŸ vardır. Ä°nsanlara verilen büyük nimetlerden biri de; ÅŸeyleri biraraya anlamlı ÅŸekilde getirebilme kabiliyetidir. Açarsak, kelimeleri cümlelere; notaları melodilere; adımları dansa; emirleri oyun kurallarına dönüÅŸtürebilme kabiliyeti insana verilen en büyük nimetlerdendir.

2-Alet yapma ve kullanabilme kabiliyeti: Beynimizin balistik hareketleri (Çekiç vurma, fırlatma gibi.) plânlama yeteneÄŸi, zekâyı olumlu yönde motive eder. ÖrneÄŸin bacaklardaki balistik hareketler son derece hızlıdır. Çünkü balistik hareketler, son derece fazla plânlama faaliyetini gerekli kılar. YavaÅŸ hareketler, hata düzeltme için zaman saÄŸlar. Bardağı aÄŸzınıza götürürken, bardak, sizin hatırladığınızdan daha hafif olsa bile bardak burnunuza, bile çarpmadan istikametini deÄŸiÅŸtirebilirsiniz.

Ä°nsan, tam ayrıntılı plân yapmaktan ziyade iÅŸe doÄŸru yönde baÅŸlar. Ve yolunu gerektikçe düzeltir. Beyin, hareketi bütün ayrıntılarını önceden plânlamak zorundadır. Çekiç vurma bir düzine kasın ardışık aktivasyonunu gerekli kılar. Bir cismi fırlatma iÅŸi ise hedef ile o hedefe ulaÅŸmak için gerekli gücün hesaplanması gibi karmaşık iÅŸlemleri gerektirir. Hedef mesafesi arttıkça, beyinde yapılması gereken hesaplamalar artar. Hedefi vurabilmek zorlaşır ve beyin ekstra enerji harcar.

3-Plânlayabilme kabiliyeti: Hayvanlarda geleceklerini plânlayabilme özelliÄŸi yoktur. Ä°nsan hayatında özellikle az rastlanılan durumları plânlayabilme çok önemlidir. Bu da birden fazla muhtemel senaryoyu hayal edip ona göre önlemler almayı gerekli kılar. Dolayısıyla insandaki plânlama kabiliyetleri zekâyla baÄŸlıdır.

4-Farklı durumlarda doÄŸru alternatifleri, çözümleri hızlı ÅŸekilde üretebilme kapasitesidir.

5-Gelecek hakkında muhtemel hareketleri tahminleyebilme gücü.

6-Belirgin KiÅŸilik Özellikleri: Zeki insanlar, risk almayı severler ve cesaretlidirler. Dâhilerin bir özelliÄŸi de kendi zihinleriyle konuÅŸabilmeleri ve düÅŸündüklerini duyabilmeleridir. Belirsizliklere karşı sabır ve tolerans ile onlara dayanabilme gücü gösterirler. Zeki insanların beyni bilgiyi iletmede daha kompleks, daha etkin nöral baÄŸlantılara sahiptirler. Örnek verecek olursak, doktora yapmış kiÅŸiler, liseli talebelere nazaran daha fazla komplike nöral aÄŸa sahiptirler.



<Önceki   Sonraki>
MATEMATİKÇİ PULU
HÄ°PERBOLÄ°K UZAY
FOTO MATEMATÄ°K
C.Sequin Galeri
MATEMATİK AFİŞİ
G.W.Hart galeri
KARÄ°KATÃœR
M.C.Escher galeri
MATEMATÄ°K KÄ°TABI
MATEMATÄ°K FÄ°LMÄ°