header image
Anasayfa
Matematiksel Bilgi Matematiksel Bilgi
Matematiksel Teknoloji Matematiksel Teknoloji
Matematiksel Sanat Matematiksel Sanat
Matematik Kültürü Matematik Kültürü
Matematikle EÄŸlence Matematikle EÄŸlence
Ä°letiÅŸim
Site içi arama
ZİYARETÇİLERİMİZ
Çevrimiçi 8 ziyaretçi
BIr CIft soz
...evren her an gozlemlerimize aciktir; ama onun dilini ve bu dilin yazildigiharfleri ogrenmeden ve kavramadan anlasilamaz. Evren matematik diliyle yazilmistir; harfleri ucgenler, daireler ve diger geometrik bicimlerdir. Bunlar olmadan tek sozcugu bile anlasilamaz; bunlarsiz ancak karanlik bir labirentte dolanilir. GALILEO
Matematik Alimleri arrow Weierstrass (1815 - 1897)
Weierstrass (1815 - 1897) Yazdır E-Posta
İçerik İndeksi
Weierstrass (1815 - 1897)
Sayfa 2
Sayfa 3
Sayfa 4
 

Belki böyle olması daha iyi olmuÅŸtur. O da çağın moda fikirlerine dalabilirdi. Böylece, matematikte fikir hürriyetine sahip oldu. BuluÅŸlarını kendi varlığından çıkarıyordu. Bu nedenle, baÅŸkalarının eserlerine baÅŸvurmuyordu.


          Weierstrass, Münster Gymnasium'unda stajını bitirdikten sonra, analitik fonksiyonlar üzerine bir çalışma yaptı. Cauchy Ä°ntegral Teoremine ayrı bir yoldan yaklaÅŸtı. Cauchy'nin çalışmasını 1842 yılında haber aldı. Aynı yolda bir çalışmayı Gauss 1811 yılında bitirmiÅŸ ve gizli tutmuÅŸtu.

Weierstrass, 1842 yılında yine bir lisede matematik ve fizik yardımcı öÄŸretmenliÄŸi yaparken bulmuÅŸtu. Bir süre sonra öÄŸretmen oldu. Matematik ve fizik dışında, küçük çocuklara, Almanca, coÄŸrafya ve yazı öÄŸretiyordu. 1845 yılında bu derslere bir de beden eÄŸitimi dersleri eklendi. Weierstrass zaten iyi de bir sporcuydu.


          Weierstrass, 1848 yılında otuz üç yaşında, Braunsberg Gymnasium'una öÄŸretmen olarak atandı. Aslında bu da fazla bir ilerleme deÄŸildi. Fakat, iyi bir okul müdürü vardı. SeçilmiÅŸ ilim kitaplarından oluÅŸan küçük bir kütüphanesi vardı.


          Weierstrass'ın ilk eseri 1842-1843 yıllarında küçük Deutsch-Krone kasabasında basıldı. Weierstrass, bunların aralarına ilmi bir çalışmasını da sıkıştırdı. Bu çalışma, Crelle'nin ünlü dergisinde ancak on dört yıl sonra 1856 yılında yayınlanmıştır. Crelle'nin, bu çalışmadan sonra Weierstrass'ı övdüÄŸünü görüyoruz. Weierstrass, her türlü ilmi haberleÅŸmeden yoksun olarak büyük eserinin temelini bu küçük Deutsch-Krone kasabasında atmıştır.

Bu eserinde, Abel teoreminden ve Jacobi'nin keÅŸfi olan çok deÄŸiÅŸkenli, çok katlı ve devirli fonksiyonlardan baÅŸlayarak, Abel'in ve Jacobi'nin eserlerini tamamlamayı düÅŸünüyordu. Çünkü, Abel genç yaÅŸta ölmüÅŸtü Jacobi de çalışmalarının gerçek anlamını Abel'in teoreminde olduÄŸunu açıkça göremedi. Burada çalışmaya baÅŸladı. Çok zamanını alan bu konuda çalışırken, epeyce yan ürün elde etti.


1848 yılında Braunsberg'deki Katolik lisesine atandı. Bu lisede altı yıl öÄŸretmenlik yaptı. 1848-1849 yılında okul programında Weierstrass'ın bir çalışması vardı. EÄŸer bu çalışma birkaç Alman matematikçisinin eline geçseydi, Weierstrass hemen meÅŸhur olabilirdi. Ä°sveç'li Mittag-Leffler'in söylediÄŸi gibi, ortaokul programlarında kuramsal matematik üzerinde bir çalışmayı arayıp çıkarmak kimsenin aklına gelmezdi.


          1853 yılının yazında tatilini geçirmek için Westernkotten'a babasının yanına gitti. O zaman otuz sekiz yaşındaydı. Orada, Abelyen fonksiyonlar üzerine bir çalışmayı kaleme aldı ve Crelle'nin dergisine gönderdi. 1854 yılında bu yazı yayınlandı.


          Bu çalışmanın ilginç bir öyküsü de vardır. Weierstrass Braunsberg'deki okulda öÄŸretmenken, okulun müdürü, Weierstrass'ın sınıfında gürültüler duyar. Oraya koÅŸar, Weierstrass'ı sınıfta bulamaz. Evine endiÅŸe ile koÅŸar. ÖÄŸretmeni, perdeler kapalı, lambası yanıyor halde çalışma masasının başında bulur. Tüm gece çalışmış ve güneÅŸin doÄŸduÄŸunu fark edememiÅŸti.

Müdür, sabah olduÄŸunu ve sınıfında gürültülerden dolayı kendisini aradığını söyler. Weierstrass, önemli bir keÅŸif peÅŸinde olduÄŸunu, ilim dünyasında büyük bir ilgi uyandıracağını ve çalışmasını kesmeyeceÄŸini hatırlatır.


          1854 yılında Crelle'nin dergisinde çıkan bu çalışma gerçekten büyük bir yankı yapar. Nasıl olur da Berlin'de hiç kimsenin adını iÅŸitmediÄŸi adsız bir köy okulunda tanınmamış bir köy öÄŸretmeninin kaleminden böyle bir ÅŸaheser çıkardı? Weierstrass, çalışmasının hiç bir parçasını daha önce yayınlamamış ve tam olarak bitirdikten sonra yayınlamıştır.

Bu nedenle de büyük matematikçilerin dikkatini çekiyordu. Bu çalışma yayınlandıktan sonra, Weierstrass büyük matematikçi olarak saygı görmeye baÅŸladı. Königsberg Üniversitesinde matematik profesörü olan ve Jacobi'nin yerine geçen Richelot, bu büyük keÅŸfin deÄŸerini anladı ve üniversitesini, Weierstrass'a fahri doktorluk ünvanının verilmesi için razı etti. Diplomayı vermek için Braunsberg'e gitti.

Gymnasium'un müdürü tarafından Weierstrass ÅŸerefine verilen öÄŸle yemeÄŸinde Richelot, "Hepimiz Weirstrass'ın ÅŸahsında hocamızı bulduk" dedi. EÄŸitim bakanı Weierstrass'ı hemen terfi ettirdi ve ilmi çalışmalarına devam etmesi için kendisine bir yıllık tatil verdi. Bu sırada, Crelle'nin sahibi olan Borchardt, dünyanın en büyük analizcisini kutlamak için Braunsberg'e gitti. Borchardt'ın ölümüne kadar tam yirmi beÅŸ yıl Weierstrass'la bu dostluk sürdü.


          Weierstrass'ın bu baÅŸarılarından dolayı başı dönmedi. Fakat, kırk yaşında önüne açılan bu geleceÄŸin çok geç geldiÄŸini söylerdi. Bu geç geliÅŸin sorumlusunun babası olduÄŸunu açıkça söyleyebiliriz.


          Weierstrass, Braunsberg'e geri döndü. O zaman tam ona uygun bir yer olmadığından, otorite sahibi Alman matematikçileri acele davranarak, Berlin'deki Krallık Politeknik Okuluna 1 Temmuz 1856 günü matematik öÄŸretmeni olarak tayin ettirdiler. Aynı yılın sonbaharında Berlin üniversitesinde yardımcı profesörlüÄŸe getirildi ve Berlin Akademisine üye seçildi.

Yeni görevlerinin ve derslerinin verdiÄŸi yorgunluktan dolayı 1859 yılında dinlenmek üzere çekildi. Sonbahara doÄŸru iyi olduÄŸunu sandı. Yeniden derslerine döndü. Ertesi Mart ayından itibaren baÅŸ dönmelerine tutuldu. Bir derste bayıldı. Bu baÅŸ dönmesi bundan sonraki yaÅŸamında da sık sık görüldü.


          Derslerde, dinleyicileri ve karatahtayı görecek bir yere oturuyor, formüllerini birine yazdırıyordu. Åžöhreti ve ünü tüm Avrupa'ya yayıldığında izleyicileri epey kalabalık oluyordu. Bu ÅŸöhret daha sonra Amerika'ya da yayıldı. Çok iyi bir grup oluÅŸturmuÅŸtu. Çalışmalarını bu grupla yapıyor ve basılması için hiç acele etmiyordu. Fakat, öÄŸrencileri bunları yayınlamak için onu sıkıştırıyorlar ve yayınlatıyorlardı. EÄŸer öÄŸrencileri olmasaydı, Weierstrass'ın tanınması daha da geç olabilirdi.


Weierstrass, öÄŸrencileri için yanına yanaşılabilir bir adamdı. Gençlerin matematikte ve hayattaki güçlüklerine ilgi gösterirdi. Ä°nsanlardan uzak durmazdı. ÖÄŸrencileri ile olduÄŸu kadar meslektaÅŸları ile de çok güzel iliÅŸki kurabiliyordu. Özellikle, meslektaşı Kronecker'la evine kadar gidip sohbet ederek dönmekten zevk alırdı. Bu sohbet çoÄŸu kez ilmi konularda olurdu. Bir kadeh ÅŸarap ve öÄŸrencileriyle bir masa başında oturmak onu mesut ediyor ve gençleÅŸiyordu. Yenilip içilenin parasını vermekte ısrar ediyor ve kesinlikle kendisi ödüyordu.


          Mittag-Leffler, 1873 yılında, Stockholm'den Paris'e, Hermite'in analiz derslerini izlemek üzere gider. Kendisini karşılayan Hermite ÅŸöyle söyler "Aldanmış olacaksınız. Berlin'e gidip Weierstrass'ın derslerini izlemelisiniz. O, hepimizin hocasıdır." Gerçekten, Mittag-leffler daha sonra Berlin'e gider ve Weierstras'ı da dinler. Weierstrass, çok deÄŸerli bir öÄŸretmendi.

Onu dinleyenler ona hayran olurlar ve derslerini kaçırmazlardı. Dünya'nın her yanından dinleyicileri gelir, öÄŸrenir ve ülkelerine giderek Weierstrass'ı anlatırlardı. Lise öÄŸretmenliÄŸi de dillere destandı. Ancak Sylvester, Weierstrass düzeyinde tatlı dersler verebiliyordu.


          Weierstrass, 1864 ile 1897 yılları arasında Berlin Üniversitesinde matematik profesörü olarak çalıştı. Bu arada, onun gözde öÄŸrencisi olan Sonia veya Sophie Kowalewska ile olan dostluÄŸudur.


          Kuvvet serilerinin yakınsaklığı, limit, süreklilik ve yakınsaklık kavramlarının çıkardığı güçlükler, Weierstrass'ı irrasyonel sayıların kuramını kurmaya götürmüÅŸtür. Bu kurama Kronecker çok ÅŸiddetli hücumlar yapmıştır. YaÅŸlı Weierstrass'ın çalışmalarına ara verdirecek kadar hücumları vardır.


          Weierstrass, 18 Åžubat 1897 günü seksen iki yaşında uzun bir hastalıktan sonra kendi evinde öldü. Weierstrass hiç evlenmedi. ÖÄŸrencisi olan Sonia'ya düÅŸkündü.



<Önceki   Sonraki>
MATEMATİKÇİ PULU
HÄ°PERBOLÄ°K UZAY
FOTO MATEMATÄ°K
C.Sequin Galeri
MATEMATİK AFİŞİ
G.W.Hart galeri
KARÄ°KATÃœR
M.C.Escher galeri
MATEMATÄ°K KÄ°TABI
MATEMATÄ°K FÄ°LMÄ°