header image
Matematik Alimleri arrow Fourier (1768 - 1830)
Fourier (1768 - 1830) Yazdır E-Posta

jean baptiste joseph fourier

 Bir terzinin oÄŸlu olan Jean Babtiste Joseph Fourier, 21 Mart 1768 günü Fransa' da Auxerre kentinde doÄŸmuÅŸtur. Henüz dokuz yaşındayken hem annesini ve hem de babasını yitirmiÅŸtir. Hayırsever Madam Moiton ve Auxerre kasabasının baÅŸ rahibine ne kadar teÅŸekkür edilse azdır. Çünkü, bu hayırsever kimseler öksüz ve kimsesiz kalan Fourier'i ÅŸehirdeki askeri okula gönderdiler.

Fourier kendisini bu okulda çok iyi bir ÅŸekilde yetiÅŸtirdi. Bu okulda kısa bir sürede kendisini gösterdi. On iki yaşındayken yazdığı dini yazıları, Paris kiliselerinde okunuyor ve benimseniyordu. Bu sıralarda, güç beÄŸenen, titiz, inatçı, hırçın, sert ve ÅŸeytan bir çocuk kesildi. Matematikle ilk karşılaşınca büyülenmiÅŸ gibi oldu. Kendi kendine neyin zararlı olduÄŸunu anladı ve kısa bir sürede kendi kendini iyi etti. Herkesin uyuduÄŸu saatlerde topladığı mum parçalarını birleÅŸtirerek gece paravanaların arkasına gizlenerek ders çalışıyordu. Ä°yi kalpli benediktenler genç dahiyi papaz olması için razı ettiler.

Fourier, müritliÄŸini yapmak için Saint-Benoit manastırına gitti. Yemin etmeden önce 1789 Fransız Devrimi ona yetiÅŸti. O, subay olmak istemiÅŸti. Fakat, terzi oÄŸluna subaylık diploması verilmediÄŸinden, askeri papaz olmak istemiÅŸti. Ä°htilal onu bu durumdan da kurtardı. Onun eski arkadaÅŸları Fourier'in bir papaz olamayacağını anladıkları için, geri Auxerre'e çağırdılar ve onu matematik öÄŸretmeni yaptılar. Hastalanan arkadaÅŸları yerine onlardan daha iyi fizik ve klasik dersler veriyordu. 1789 yılında yirmi bir yaşında denklemlerin sayısal çözümüne ait bir çalışmayı Akademiye sundu.


          Fourier, baÅŸlangıçta devrim tarafını tuttu. Daha sonraki terör ve ÅŸiddete karşı da cephe aldı. CahilliÄŸin yenilmesi için Napolyon'a okullar açtırdı. Ecole Normale' de bu amaçla öÄŸretmenler yetiÅŸtirildi. Bu okulun matematik kürsüsüne öÄŸretmen olarak atandı. Ders vermeleri bir ciddiyete soktu. Kendisi de orada tüm hocalara örnek dersler veriyordu. Fourier, 1787 ile 1794 yılları arasını orta dereceli okullarda öÄŸretmenlik yaparak geçirdi. Fransız devrimi sırasında önemli görevler aldı.

Bu etkin görevlerden dolayı fazla göze battı ve 1794 yılında bazı zamanlar da Auxerre hapishanesinde yattı. Hapishaneden çıktıktan sonra, EcoIe Normale'de ve Ecole Polytechnique'te matematik öÄŸretmenliÄŸi yaptı. Bu aralık, denklemler kuramı ve uygulamalı matematikte bazı araÅŸtırmalarda bulundu. Fourier serilerini ve Fourier analizini oluÅŸturdu.


          1798 yılında Napolyon Mısır'a giderken Fourier, onun yanında bu yolculuÄŸa katıldı. Mısır yolculuÄŸunda Napolyon'a arkadaÅŸlık etti. Bir yıl sonra, Napolyon Fourier'i bu seferdeki ilim heyetinin başına atadı. Yukarı Mısır'da araÅŸtırma yapma, kayıtları, yazıları inceleme ve tapınaklarda araÅŸtırma yapmalarını istedi. 1801 yılında Mısır'dan Fransa'ya dönen Fourier'e Napolyon tarafından çok ağır yöneticilik görevleri verildi. Bu dönüÅŸten sonra 1803 yılında Baron oldu. Bu kadar ağır ve yoÄŸun yönetici görevlere karşın, Fourier yine araÅŸtırmalar için kendine zaman buldu. Bu ara yine ısının matematik kuramı üzerine araÅŸtırmalarını yaptı.

En önemli çalışması "Isının Analitik Kuramı" adlı yapıtıdır. Bu eser, 1822 yılında yayınlandı. Fourier, ısının iletkenliÄŸi kuramı hakkında olan araÅŸtırmasıyla, fizik matematiÄŸin bugünkü geliÅŸmesi çağını açmıştır. Bu nedenle, bugünkü medeniyetimizin geliÅŸmesinin büyük bir kısmını Monge ve Fourier'e borçluyuz. Fourier'in yaptıkları pratik sahalarda oldukça çok kullanılır. El kitaplarında verilen birçok kural onundur. Elektrik, ses ve radyo teknikleri bugün herkesçe bilinir.


           Fourier, Grenoble' de kaldığı sırada kaleme aldığı "Isının Analitik Kuramı" adlı kitabını 1807 yılında Akademiye sundu. Bu eseri çok tartışıldı ve beÄŸenilmedi. Raportörlükte, Laplace, Lagrange ve Legendre vardı. 1812 yılındaki ödül için baÅŸka bir çalışma sunması istendi. Fourier, bu ödülü aldı. Fakat daha önce sunduÄŸu çalışmasının dönmesine çok kırıldı. Onun tartışmasız olan eseri, halen yaÅŸayan Fourier analizidir. Devirlilik kavramı, Ayın, GüneÅŸin ve Dünya' nın hareketleri, gece, gündüz, mevsimler ve GüneÅŸin lekeleri gibi olaylar hep bu türdendir. Bundan sonra çok katlı devirlilik çıkacaktır. Fourier, 1807 yılında kaleme aldığı eserini 1822 yılında bitirdi ve bu ÅŸaheser oldu.


          1 Mart 1815 yılında Napolyon' un Elbe Ada'sından kaçarak Fransız kıyılarına ayak basınca, geliÅŸen olaylar Fourier'i esir düÅŸürdü. Bourgain'de bulunan Napolyon' un huzuruna çıkarıldı. Napolyon' un iÄŸneleyici sözleriyle karşılaÅŸtı. Fourier yeniden Napolyon tarafına geçti. Fakat, Napolyon'un yüzüne karşı da "Kaybedeceksiniz" sözünü söylemekten kendini alamadı.


          iktidarların sürekli el deÄŸiÅŸtirmesi ve karşılıklı ihtilaller Fourier'i güç durumlara soktu. Bu çalkantılı dönemlerden sonra eÅŸyalarını rehine verecek kadar periÅŸan oldu. Dostları onu açlıktan ölmesin diye Seine istatistik Bürosuna müdür olarak atanmasını saÄŸladılar. 1816 yılında Akademiye üye seçilmesine hükümet karşı koydu. Ancak ertesi yıl üye seçilebildi. Bu onun için çok acınacak bir hal oldu. Yine de rahat durmadı. BoÅŸ kaldığı zamanlarda çalışmalarını sürdürdü.


          Fourier'in son yılları gürültü ve patırtı içinde sönüp gitti. Akademinin sürekli katibi olduktan sonra kendine dinleyici bulmakta güçlük çekmiyordu. Napolyon devrinde yaptıklarıyla övünmesi boÅŸa giden çırpınışlardı. Artık O, dayanılmaz bir gevezeden baÅŸka birisi deÄŸildi. Ä°lmi çalışmalara devam edeceÄŸine, dinleyicilerine yapacağı büyük iÅŸlerden söz ediyordu. Aslında kendine düÅŸen görevi fazlasıyla yerine getirmiÅŸti. Son yıllarda kendi kendine övünüyordu. Onun buna hiç gereksinimi de yoktu.


          Mısır'da kaldığı süre içinde garip bazı alışkanlıklar da edinmiÅŸti. Çölün sıcağının saÄŸlık için en iyi bir ortam olduÄŸuna inanmıştı. Bu nedenle bir mumya gibi örtünüyor, çöl sıcağı kadar sıcak odalarda oturuyordu. 16 Mayıs 1850 yılında altmış üç yaşında bir kalp hastalığından veya bazılarına göre de bir damar çatlamasından öldü. Medeniyetin izlerinin Fourier'in eserlerinde taşındığı bir gerçektir.

<Önceki   Sonraki>
MATEMATİKÇİ PULU
HÄ°PERBOLÄ°K UZAY
FOTO MATEMATÄ°K
C.Sequin Galeri
MATEMATİK AFİŞİ
G.W.Hart galeri
KARÄ°KATÃœR
M.C.Escher galeri
MATEMATÄ°K KÄ°TABI
MATEMATÄ°K FÄ°LMÄ°