Bu bölüm MEB Hizmet içi EÄŸitim Dairesi BaÅŸkanlığı tarafından hazırlatılan "Her yönüyle öÄŸretmen olabilme" adlı kitaptan alınmıştır. Hazırlayanlar: Dr. Halil Ä°brahim Yalın, Dr. Lowell Hedges, Dr. Servet Özdemir
1. Bölüm : ÖÄŸretmenin Görevleri nelerdir? 1.1. ÖÄŸretme Görevi * Sizler, bir sınıf, sınıftaki grup üyesi ve birey olarak öÄŸrencilerin öÄŸretmenisiniz. * Sizin iÅŸiniz öÄŸretmek, öÄŸrencilerin iÅŸi ise öÄŸrenmektir. * ÖÄŸretmek, öÄŸrenme sürecini yönlendirmek demektir. Siz öÄŸrencilerin öÄŸrenmesine rehberlik eden bir kılavuzsunuz. ÖÄŸrencilere yardım etmek amacıyla yapabileceÄŸiniz ilk ÅŸey, öÄŸrenme hedeflerini açıklamaktır. Sonuç olarak bu öÄŸrenciye gerçekçi öÄŸrenme amaçları oluÅŸturmada yardımcı olur. 1.2. Ä°dare ve Yönetim Görevi * Bu görevi yerine getirdiÄŸinizde, bir eÄŸitim programını planlama, yönetme ve iÅŸletme iÅŸlemini yerine getirmiÅŸ olursunuz. Okulunuzdaki program, ilkokul, ortaokul fen dersi, ortaokul matematik dersi veya mesleki � teknik dersler ÅŸeklinde olabilir. * Sizden okulun eÄŸitim faaliyetlerini iÅŸbirliÄŸiyle planlamanız ve gerçekleÅŸtirmeniz beklenir. * Bu görevin bir diÄŸer önemli yönü de, fiziksel imkânların ve öÄŸretim gereçlerinin planlanması, düzenlenmesi ve korunmasıdır. * EÄŸitim programınızı öÄŸrencilerinize göre düzenleyip, güncelleÅŸtirerek programınızın ve okulunuzun etkinliÄŸine katkıda bulunabilirsiniz. 1.3. Mesleki /Konu Alanı Uzmanlık Görevi. * ÖÄŸretmen olarak öÄŸretmeniz istenilen konu alanı ile ilgili; bilgi ve becerilerin kaynağı olmanız beklenir. * YaÅŸam � boyu öÄŸrenmeye katılmanız beklenir. Uzman olarak bu konu bilgisi açısından kesin ve güncel olmanız gerekir. Ayrıca, eÄŸitimdeki yeniliklere ayak uydurabilmek için yeni bilgi, beceri ve davranışlar geliÅŸtirmeniz gerekir. Özellikle de bilim, teknoloji, ekonomi, iÅŸ dünyasındaki deÄŸiÅŸiklik ve geliÅŸmeler ile millî eÄŸitim politikasındaki deÄŸiÅŸikliklere ayak uydurmanız gerekecektir. * Türkiye�de eÄŸitim programları, güncelliÄŸi yakalamanıza ve yaÅŸadığınız anın ötesine geçmenize, geleceÄŸe hazırlanmanıza yardımcı olmak amacıyla oluÅŸturulmuÅŸtur. Bu hizmet içi faaliyetlerine katılınız. * Kendinize kiÅŸisel bir mesleki geliÅŸim planı hazırlamanız çok faydalı olacaktır. 1.4. ÖÄŸrenci Danışmanlık Görevi * Etkili bir öÄŸretmen gerektiÄŸi zaman öÄŸrenciye arkadaÅŸtır. Bazı durumlarda da öÄŸretmen ailenin yerini alır. * Kariyerler/meslekler ile ilgili endiÅŸeleri olan öÄŸrencilere rehberlik etmeye hazırlıklı olun. * ÖÄŸretmenin öÄŸrencilere karşı takınması gereken diÄŸer etkili tavırlar: * ÖÄŸrencilerle çalışırken anlayış ve sempati gösterin. * ÖÄŸrencilerle olan iliÅŸkilerinizde dostça ve nazik davranın. * ÖÄŸrenci faaliyetlerini yönetin ve iyi yapılan iÅŸi ödüllendirin. * ÖÄŸrencileri yapabileceklerinin en iyisinin yapmaya teÅŸvik edin. * ÖÄŸrencilerin ilgi ve görüÅŸleri hakkında bilgi edinin. * ÖÄŸrencilere gülümseyin ve gerekirse onlarla birlikte gülün. * Etkin dinleme becerileri geliÅŸtirin. *Dikkatli, destekleyici öÄŸrencilerin kendilerini güvenli hissedecekleri bir atmosfer oluÅŸturun. *ÖÄŸrencileri, problemlerini kendi kendilerine çözmede destekleyin ve yaptıklarını deÄŸerlendirin. DERSLERÄ°MÄ° NASIL PLANLAMALIYIM? 2.1. ÖÄŸretme nedir? * ÖÄŸretme, öÄŸrenme sürecini yönlendirmektir. ÖÄŸrenme süreci dört temel aÅŸamalardan meydana gelir. 1. Uyarıcıyı Seçme / Sunma 2. Uyarıcıyı Alma 3. Uyarıcıyı Algılama 4. Algılara dayanarak hareket etme (sonuç olarak öÄŸrenme oluÅŸur.) * ÖÄŸretmen olarak iÅŸiniz öÄŸrencileri, istenilen davranış deÄŸiÅŸikliklerinin oluÅŸması için bu dört aÅŸamadan geçirmektir. 2.2. �İyi öÄŸretim� ne demektir? * Ä°yi öÄŸretim, öÄŸrencide istenilen ve kalıcı izli davranış deÄŸiÅŸiklikleri � düÅŸünme, deÄŸerlendirme, muhakeme, sebep gösterme, iletiÅŸim, icatçılık, tutum, deÄŸer, kavrama ve psiko�motor becerilerindeki deÄŸiÅŸmeler meydana getirmektir. * Ä°yi öÄŸretim, öÄŸrencide öÄŸrenmeye karşı isteklilik uyandıran bir etkinliktir. 2.3. ÖÄŸrenme nedir? *- ÖÄŸrenmek, daha önce hiç yapmadığınız bir ÅŸey yapabilmek ve onu tekrar yapabilecek kadar hatırlamaktır. ÖÄŸrenme, öÄŸrenenin davranışlarında deÄŸiÅŸim olması anlamına gelir. Bu deÄŸiÅŸiklik, öÄŸrenmenin zihinsel, psikomotor ve duyuÅŸsal alanındadır. 2.4. Bazı temel öÄŸrenme ilkeleri nelerdir? - Bir öÄŸretmenin anlaması ve kullanması gereken bazı temel öÄŸrenme ilkeleri vardır:
* ÖÄŸrenme, motivasyona dayanır. * ÖÄŸrenme, öÄŸrenme kapasitesine dayanır. * ÖÄŸrenme, geçmiÅŸ ve güncel tecrübelere dayanır. * ÖÄŸrenme, öÄŸrenenin aktif katılımına dayanır. * ÖÄŸrenme, problem çözme ile zenginleÅŸtirilir. * ÖÄŸrenmenin etkinliÄŸinde geribildirim önemli bir faktördür. * Informel bir sınıf atmosferi öÄŸrenmeyi zenginleÅŸtirir. * ÖÄŸrenme, birey kendinden beklenen yeni davranışın ne olduÄŸunu bilirse daha etkili olur. - Ä°lginin birinci derecede önemli ilkeleri vardır. Bütün ilgililerin doÄŸal dürtü ya da tahrik denilen asıl çıkış noktaları vardır. Bunların en yaygınları:Faaliyet, doÄŸa sevgisi, merak, icatçılık, insanları sevme, onaylanma isteÄŸi, bencillik, kendi�kendini geliÅŸtirme, rekabet ve sahipliktir.
* Ä°lginç olan, bizi etkileyen, bizimle ilgili olanlar veya insanlığı etkileyen ÅŸeylerdir. * Bir konu alanıyla ilgili bilgilerin artması o konu alanına ilgiyi artırır, ilgiyle birlikte konular daha iyi anlaşılır. * Ä°lgi, istenen yetenek ve becerinin kazanılması ile artar. * Ä°lgi, ilginç bir ÅŸeyden ilginç olmayan bir ÅŸeye, bu ikisinin kesin bir ÅŸekilde düÅŸüncede birleÅŸmesiyle geçer veya dağılır. - Ä°lginin ikinci derecede önemli olan ilkeleri vardır.
* DüÅŸünmek ezberlemekten daha fazla ilgiyi artırır. * Ä°lgi bir kiÅŸinin diÄŸer kiÅŸiden alması baÄŸlamında bulaşıcıdır. * Ä°lerleme duygusu ilgiyi artırır. * Ä°lgi, ÅŸüphe durumuyla oluÅŸur ve beslenir. * Tam olarak kabul edildiÄŸi taktirde bir ideal de, ilginin, dağılacağı yeni bir ilgi merkezi olabilir. * Yenilikler ve beklenmeyenler de ilginçtir. * Mizah ilgi çeker. 2.5. Ders planlaması nedir? 3 Ders planlaması sınıfta ve/veya lâboratuvarda olmasını istediÄŸiniz ÅŸeyleri öÄŸretilmeden önce iyece düÅŸünülmesidir. - Ders planlaması, ders planınızı yapmadan önce zihinde oluÅŸur.
2.6. Ders planı ve demektir? - Ders planlaması, sınıfta ve/veya laboratuvarda olmasını istediÄŸiniz ÅŸeylerin adım adım yazılı bir dökümüdür.
- DeÄŸiÅŸik ders planlama biçim ve sitili vardır.
- Ders planı formatı öÄŸrencileri, öÄŸrenme sürecinden geçirmek için seçilen öÄŸretim yöntemini zenginleÅŸtirmelidir.
2.7. Bir ders planı neleri içerir? - ÖÄŸretilen konu ne olursa olsun bir ders planı ÅŸu dört soruya cevap verebilmelidir.
1. Neredeyiz? (Ders konusuyla ilgili olarak öÄŸrencilerinin bilgi ve beceri düzeyi ne?) 2.Nereye gidiyoruz? (ÖÄŸrenciler dersin sonunda daha önce yapamadıkları neyi yapabilecekler?) 3.Ä°stenen sonuca ulaÅŸabilmek için ne yapmalıyız? (Dersin amaçlarına ulaÅŸmak için öÄŸrencilere hangi öÄŸrenme tecrübelerini saÄŸlamalıyız?) 4.Ä°stenen sonuçlara ulaşıp ulaÅŸmadığımızı nasıl anlayacağız? (ÖÄŸrenciler ders hedeflerinde belirtilen bilgi, beceri ve tutumlara ne oranda sahiptirler?) - Bu dört planlama sorusu cümlelere ya da bir ders planının bölümlerine dönüÅŸtürülebilir.
- Åžekil 1 bu dört planlama sorusunu (Kolon A) ve bunların bir ders planının bölümlerine (Kolon B) dönüÅŸümünü gösterir. Kolon C de her dört bölümün veya aÅŸamanın alt bölümleri hakkında bilgi verir.
- Bir ders planının dört unsur veya aÅŸaması ÅŸunlardır.
1.ÖÄŸretmeye hazırlama 2.Dersi anlatma 3.ÖÄŸrencilere kavramları/ilkeleri/becerileri kullanmada yardımcı olma. 4.ÖÄŸrenci öÄŸrenmelerini deÄŸerlendirme - Yukarıda dört bölüm ve aÅŸamaları içeren örnek bir ders planı formatı (ÅŸekil,3�de) verilmiÅŸtir.
- Åžekil 4. öÄŸrencilere mikroskop kullanmayı öÄŸretmek için tasarlanmış bir ders planıdır. Plan dört bölüm veya aÅŸamadan oluÅŸturulmuÅŸtur. Kullanılan öÄŸretim metodu ÅŸekil 2�de (Metod no : 10) açıklanan problem çözme yaklaşımıdır.
Åžekil 1 : ÖÄŸrenciyi Esas Alan Planlama / ÖÄŸretme / ÖÄŸrenme Ä°ÅŸlemi A B C Ders Planı Dört Cevaplar Dersin Her aÅŸamanın, ders planı ve öÄŸrenci Soruyu Planlama ve merkezli öÄŸretim yapmak için Cevaplar ÖÄŸretiminde belirli bölümleri vardır Dört AÅŸamaya Yöneltir. Soru 1: Neredeyiz? * Mevcut durum Problem,karar ihtiyaç * Konu �Bugün bana öÄŸretmeye Soru 2: Nereye gidiyoruz? *Hazırlık �çalıştığın ÅŸeyi neden öÄŸrenmeliyim?� * Hedefler * Ä°lgi yaklaşımı * Gerekli materyaller ( Motivasyon sürecini ) * Ä°çerik kullanın Soru 3: Ortaya Anlatım ulaÅŸabilmek için ne gibi aÅŸamalardan geçmeliyiz? ÖÄŸretim Yöntemler stratejileri Teknikler Yardımlar, Gereçler Ders içeriÄŸi Ne? Nasıl? Neden? Uygulama: ÖÄŸrencilerin ÖÄŸretim yönetiminin �Neden�e dayalı seçiminde dikkat edilecek faktörler: ÖÄŸrenmenin oluÅŸumu ÖÄŸretilecek ÅŸey ÖÄŸrenenlerin davranış ÅŸekli Performansı Grubun büyüklüÄŸü DeÄŸerlendirme Soru 4: Sonuca ulaÅŸtığımızı nasıl anlayacağız? ÖÄŸretmenlerin davranış ÅŸekli Fiziksel imkânlar Sözlü Uygulama Yazılı v DeÄŸerlendirme (Okul Adı) (Ders/Programı Adı) (ÖÄŸretmen Adı) (Dersin Adı) (Tarihi) 1. ÖÄŸretmeye Hazırlama Ünite Adı : Konu Adı : Amaç : Davranışlar : Hedefler : (�Nereye gidiyoruz� planlama sorusu cevaplandırılır.) Donanım, gereçler ve diÄŸer kaynaklar : (Dersin hedeflerini öÄŸretmek için gereken ÅŸeyler) Mevcut durum : (ÖÄŸrenciler dersin içeriÄŸi hakkında ne biliyorlar? Dersin içeriÄŸiyle ilgili deneyimleri neler?) Mevcut durum �Neredeyiz� planlama sorusunu cevaplandırır.) Ä°lgi yaklaşımı : (ÖÄŸrencinin, �Bugün bana öÄŸretmeye çalıştığın ÅŸeyi neden öÄŸrenmeliyim?� sorusunu cevaplandırılır. Dersin bu noktasında, öÄŸretmen, öÄŸretmek istediÄŸi ÅŸeyin öÄŸrenci için neden gerekli olduÄŸunu düÅŸünmesine yardımcı olarak ilgi ilkelerinden faydalanır.) 2. Dersi sunma ÖÄŸretim strajeleri : Yöntemler, Teknikler, ÖÄŸretim araç gereçlerinin kullanılması. (Tartışma grupları, takrir, gösteri, bireysel araÅŸtırma, alan gezileri, kaynak kiÅŸiler, görsel / iÅŸitsel sunular, bilgisayar destekli öÄŸretim, rol oynama , örnek problemler, benzetiÅŸim ortamları, problem çözme ve diÄŸerleri kullanılabilir.) Ders içeriÄŸi : Ne? (Hedefleri öÄŸretmek için gereken içerik, içerik programınıza/dersinize yönelik geliÅŸtirilen müfredattan çıkarılır.), Neden? (Hedeflerin uygunluÄŸu; gerçek hayatta kullanılabilirliÄŸi). Nasıl? (Yeni becerilerin, davranışların ve anlayışların nasıl ulgulanacağı). (Ä°çerik öÄŸretimine yönelik stratejiler, �Amaca ulaÅŸmak için ne gibi aÅŸamalardan geçmeliyiz? Planlama sorusunu cevaplandırılır.) 3. ÖÄŸrencilere Kavranımları / Ä°lkeleri / Becerileri Uygulamada Yardımcı Olma: ÖÄŸrenciler �Neden� sorusuna baÄŸlı olarak �Ne ve �Nasıl� ve �Nasıl�ı uygular veya kullanır. (Uygulama faaliyetleri, ayrıca �Amaca ulaÅŸmak için ne gibi aÅŸamalardan geçmeliyiz? planlama sorusunun cevaplanmasına yardım eder). 4. ÖÄŸrenilenleri deÄŸerlendirme : (Yazılı sınav, sözlü sınav, gözlem, uygulama testi, yazılı ünite testi, kanaat kullanımı, yazılı rapor(lar), evrak (portföy) anlatımı, performans testi, vs. kullanılabilir.) (ÖÄŸretim sürecinde bu aÅŸama, �Hedeflere ulaşıp uluÅŸamadığımızı nasıl anlayacağız?� planlama sorusunu cevaplandırır). 1. ÖÄŸretmeye hazırlanma Ünite : Donanım Kullanımı ve Bakımı Konu : Mikroskop kulanma Dersin genel amacı: Tanımlamak için bir örnek verildiÄŸinde (verilen) mikroskobu kullanın. Performans deÄŸerlendirmesindeki tüm maddeler kabul edilebilir olmalıdır. Maddeler, mikroskop taşımayı, mikroskoba tam yerleÅŸtirmeyi, mikroskobu odaklamayı, öÄŸretmenin verdiÄŸi örnekleri tanımlamayı ve mikroskobu depolamak için hazırlamayı içerir. Gerekli Araç � Gereçler : 1. Ä°ki veya çok mercekli mikroskoplar 2. Hazırlanmış lamlar 3. Mikroskop ÅŸema dökümanı Durum : Bu 25 ortaokul öÄŸrencilerinden oluÅŸan bir sınıftır. ÖÄŸrencilerinden bazıları fen derslerinden mikroskop kullanmayı öÄŸrenmiÅŸlerdir. ÖÄŸrencilerin birçoÄŸu mikroskop kullanımını konusunda az bir deneyime sahiptir. Ä°lgi Yaklaşımı : (öÄŸretmen öÄŸrencilere) �Kaç taneniz çok mercekli mikroskop kullandı?� �Hangi amaç için mikroskop kullandınız?� �Biyologlar mikroskopla ne yapabilirler?� (Muhtemel öÄŸrenci cevapları) 1. Parazit çoÄŸalmasına yönelik kontrol yapabilir. * Böceklerin deri atması * Kurtçukların dışkı örnekleri * Sıcakkanlı bağırsak kurtları hastalığının kan örnekleri 2. Kan çalışması * Beyaz kan hücresi sayımı * Kırmızı kan hücresi sayımı �Mikroskobu dikkatli ve doÄŸru bir ÅŸekilde kullanmak neden önemlidir?� (Muhtemel öÄŸrenci cevapları) 1. Mikroskoplar pahalı. Bir tanesini ödemek zorunda kalmayı istemem. 2. Lensler kırılabilir. Ayrıca da kolayca hasar görebilirler. 3. DoÄŸru kullanmazsak örnek lamın üzerinde ne olduÄŸunu tespit edemeyiz. �Kolayca oluÅŸabilecek herhangi bir hasarı önlemek için mikroskobu taşıma ve kullanılmasıyla ilgili prosedürleri gözden geçirelim, böylece de örnek lamı mikroskoba yerleÅŸtirebilir ve nesneleri tanımlayabiliriz. Size doÄŸru prosedürleri göstereceÄŸim. Sizden gerekli prosedürleri sonuca ulaÅŸtırmada yardımcı olmanızı istiyorum. Mikroskop kullanımında izlemeniz gereken bazı önemli aÅŸamalar hakkında not almak isteyebilirsiniz. Temel aÅŸamaları tahtaya yazacağım.� 2. Dersi Sunma En baÅŸtan, mikroskobu kabinden ilk aldığımız andan baÅŸlayalım. Åžekil.2 : ÖÄŸretim Metodları Metod BaÅŸlıca Avantajları Dezavantajları Özellikleri 1. Anlatma Bilgi verici Bilginin toplanması ÖÄŸrenciler pasiftir (Takrir) gereçlerin organizasyonu 2. Soru ve cevap ÖÄŸrenciler veya ÖÄŸrencinin tepkisi Formalite öÄŸretmenlerin korkutucu veya sıkıcı soru sorması 3. Tartışma Grup ÖÄŸrenci katılımı Organizasyonun etkileÅŸmenin en ilgi deneyim bozulması a) Sokratik üst düzey kullanımı b) Lider merkezli c) Grup merkezli 4. Proje Problemin iÅŸbirliÄŸiyle bir Grup veya birey bütün olarak incelenmesi Harcanan çaba sorumluluÄŸu, güncel deneyim, ilgi, baÅŸarı 5. Laboratuvar materyallerle Ä°lk elden tecrübe; Zaman alıcı etkileÅŸimde rehber eÅŸliÄŸinde bulunma uygulama; birden fazla duyuyla deneyim 6. Ä°ÅŸbaşında Gözetim altında Pratik uygulama Liderin öÄŸretim yaparak öÄŸrenme deneyimiyle sınırlı 7. Gösterim ve Ä°ÅŸlemlerin Sürecin Sınırlı katılım görsel öÄŸretmen GörselleÅŸtirime yardımlar tarafından gösterimi 8. Bireysel Deneme ve DoÄŸrudan HareketsizliÄŸin inceleme yanılma olması 9. Alıştırma Uygulama Terkrar yoluyla Sıkıcı olabilir; (Drill) öÄŸrenilenlerin fazla öÄŸretim pekiÅŸtirilmesi 10. Problem Karar verme KeÅŸfettirici, harekete Genel bilgi çözme yöneltmesi demokratik, kaynağı beceriler geliÅŸtirmesi. gerektirmesi 3. ÖÄŸrencilere Kavramaları/Ä°lkeleri/Becerileri Uygulamada Yardımcı olma : Ä°kiÅŸerli grup halinde çalışırken, her öÄŸrenci bir lamı �e� harfi ile inceleyerek. Her öÄŸrenci farklı büyüklüklerde ilgili görüÅŸ alanında gördüklerini çizerek öÄŸrencilerle, incelemeleri için saç, kan parazit ve çeÅŸitli doku örnekleri içeren diÄŸer mevcut lamlar verilecek. 4. ÖÄŸrenilenleri deÄŸerlendirme ÖÄŸrencilerin örneklere dayalı çizimleri toplanarak deÄŸerlendirilecek. Ayrıca mikroskobu taşıma ve kullanma konusunda da bir sınav yapılacak. DeÄŸerlendirme Mikroskop Kullanma Lütfen aÅŸağıdaki soruları kısa cümleler kullanarak cevaplandırınız. 1. Mikroskobu uygun ÅŸekilde nasıl taşıyabiliriz. 2. Görebilmek için hangi iki durumda daha fazla ışığa ihtiyaç vardır. 3. Bir örneÄŸi görüntülerken hangi objektifi kullanmalısın? 4. Görüntülemeden önce ve sonra obje tablosu nerede olmalıdır? 5. Kabine koymadan önce mikroskobun hangi parçasını çevirmek gerekir? 6. Aydınlatmayı ayarlamak için mikroskobun hangi parçasını çevirmek gerekir? 7. Ä°nce ayar düÄŸmesini ne zaman kullanmalısın? 8. Hangi obje tablosuna güvenli bir ÅŸekilde yerleÅŸtirmek için gerekli prosedürler nelerdir? 9. Lamı obje tablosuna güvenli bir ÅŸekilde yerleÅŸtirmek için gerekli prosedürler nelerdir? 10. Depolama esnasında mikroskopları korumak için gerekli iÅŸlem sırası nelerdir? Mikroskobu Depolamaya Yönelik Kontrol Listesi Evet Hayır 1. Yuva çevirilerek uygun pozisyona getirildi mi? .......... .......... 2. Obje tablosu tamamen aÅŸağıya çevrildi mi? .......... .......... 3. Mikroskop elektrik düÄŸmesinden kapatıldı mı? .......... .......... 4. Elektrik kablosu fiÅŸten çekilip sarıldı mı? .......... .......... 5. Mikroskop, toz koruyucusu ile yeniden örtüldü mü? .......... .......... 6. Mikroskobu kabine taşımada her iki el de kullanıldı mı? .......... .......... 7. Ellerden biri mikroskobun kolunu kavramak için kullanıldı mı? .......... .......... 8. DiÄŸer el mikroskobu alttan desteklemek için kullanıldı mı? .......... .......... 9. Mikroskop belirlenen yere yerleÅŸtirildi mi? .......... .......... Toplam .......... .......... ÖÄŸrenci :......................................... Tarih :......................................... Deneme Sayısı :......................................... Kaynak: Türkçeciler.com |