gg arrow Matematik makaleleri arrow Kainat ve matematik, matematikçilerden yorumlar
Kainat ve matematik, matematikçilerden yorumlar Yazdır E-Posta

James Jeans “Kâinatın mimarı büyük bir matematikçi olsa gerek” demiÅŸtir.

Einstein “Kâinatın anlaşılamayan tek yönü, anlaşılabilir olmasıdır” demiÅŸtir

Galileo, kâinat kitabının matematik dilinde yazıldığını ifade ediyordu.

G. H. Hardy ÅŸunları söylüyor: “Ben, pratik faydası için deÄŸil, ondaki güzellik için matematik yapıyorum ve yaptığım çalışmaların kâinatta herhangi bir uygulamasının olup olmadığına bakmıyorum. Ancak çok sonra kâinatın da matematikçiler tarafından formüle edilen aynı kurallarla oynadığını keÅŸfediyoruz.”

 

        Fiziki dünyanın matematikle ifade edilen bir düzenin ve ahengin bir görüntüsü olduÄŸu düÅŸüncesi Eski Yunan’a kadar dayanmaktadır. Rönesans Avrupası’nda Galileo, kâinat kitabının matematik dilinde yazıldığını ifade ediyordu. Galileo’dan sonra gelen bilim adamları da kâinattaki bütün kanunların matematik diline dökülebilir olması karşısında ÅŸaÅŸkınlıklarını ifade etmiÅŸlerdir.

MatematiÄŸin fizik, kimya ve biyoloji bilimlerinde bilinmeyen bir ÅŸekilde iÅŸlerliÄŸi ve her ÅŸeyi kolaylaÅŸtırması karşısında büyük fizikçi James Jeans “Kâinatın mimarı büyük bir matematikçi olsa gerek” demiÅŸtir.

Einstein’in rölativite teorisini, sade bir tefekkür sonucu deÄŸil, bazı matematiki iÅŸlemlerden sonra ortaya attığını biliyoruz. Bütün fizik kanunlarının matematik diline dökülerek çok kolay anlaşılması karşısında Einstein “Kâinatın anlaşılamayan tek yönü, anlaşılabilir olmasıdır” demiÅŸtir. En basitinden cisimler arasındaki çekim kuvvetinin
F=G.m1.m2 / r2
ÅŸeklinde basit bir matematik formülüyle ifade edilmesi karşısında ÅŸaşırmamak mümkün mü?

Bu formüldeki G sabitinin, atomun elektronlarıyla protonları arasındaki çekim kuvvetinden, yıldızlar arasındaki çekim kuvvetine; bizim dünyamızdan, bizden milyarlarca ışık yılı uzaklıktaki yerlere kadar hep aynı olması bu formülün basit olmasının yanı sıra çok harika olduÄŸunu ve her yerde geçerli akçe gibi deÄŸerli olduÄŸunu göstermektedir.

MatematiÄŸin diÄŸer bilimlerdeki uygulamalarının beklenmedik bir ÅŸekilde çok verimli sonuçlar vermesi hâlâ bir sır olarak karşımızda durmaktadır. Bazı bilim adamları bunu, diÄŸer ilimlerin matematiÄŸin geliÅŸmesine yön vermesine baÄŸlarlar. Ancak bu düÅŸünceyi hiçbir matematikçi kabul etmez. Çünkü matematikçiler matematik yaparken yaptıkları ÅŸeyin uygulamasının olup olmadığına bakmazlar. Ancak kendilerinden sonra gelen bilim adamları onların çalışmalarını alıp diÄŸer bilimlere uygularlar.

Meselâ; karmaşık sayı sistemini geliÅŸtirenler matematikçilerdir, fakat çok sonraları bunun fizikte ne kadar çok uygulama alanı olduÄŸu görülmüÅŸtür. Apollionus, çember ve karenin yanı sıra elips dediÄŸimiz çift odaklı güzel görünümlü bazı ÅŸekiller üzerinde çalışırken bu ÅŸekillerin kendisinden yüzlerce yıl sonra Kepler tarafından alınıp güneÅŸin etrafına yerleÅŸtirileceÄŸinden ve bununla gezegenlerin yörüngelerinin nasıl olduÄŸu probleminin çözüleceÄŸinden habersizdi. Bu konuda ünlü Ä°ngiliz matematikçi G. H. Hardy ÅŸunları söylüyor: “Ben, pratik faydası için deÄŸil, ondaki güzellik için matematik yapıyorum ve yaptığım çalışmaların kâinatta herhangi bir uygulamasının olup olmadığına bakmıyorum. Ancak çok sonra kâinatın da matematikçiler tarafından formüle edilen aynı kurallarla oynadığını keÅŸfediyoruz.”

James Jeans ise: “EÄŸer matematik kâinatın gerçek bir özelliÄŸini ortaya çıkarıyor olmasaydı, diÄŸer bilimlerdeki matematiksel yaklaşımlar bu kadar verimli sonuçlar doÄŸurur muydu?” diyerek cevap aradığımız soruya açıklık getiriyor.

ÖNCE TEOREM, SONRA Ä°SPAT

Matematikteki ilginç hadiselerden biri de Gauss, Rieman, Fermat gibi matematikçilerin o gün için ispatı olmayan bazı teoremler yazıp ispatını geleceÄŸin matematikçilerine bırakmalarıdır. Bu teoremlerin daha sonraları bulunan çok kompleks sistemler kullanılarak ancak ispatlanabilmesi, onların bu teoremlerin doÄŸruluÄŸunu nasıl tahmin ettikleri sorusunu akla getirmektedir. Fermat: “Herhangi iki pozitif tamsayının ikiden büyük bir tamsayı kuvvetini alıp bunları toplarsanız, baÅŸka hiçbir tamsayının aynı kuvvetine eÅŸit olmaz” diye bir teorem ortaya atmıştır. Ancak bu teoremin ispatı o kadar zordu ki iki asır boyunca matematikçilerin başını aÄŸrıttı. Tâ Wiles tarafından 200 sayfalık bir ispatı yapılana kadar. Matematikte önceden tahmin edilen bu türlü ÅŸeyler, matematiÄŸin insan beyni tarafından yönlendirilmediÄŸini, aksine onun insan beynini alıp belli hakikatlere doÄŸru sürüklediÄŸini gösterir.

KAÇ TANE MATEMATÄ°K VAR?

Prof. Ali Nesin: “EÄŸer uzayın farklı bir yerinde bazı yaratıklar olsaydı ve bu yaratıklar bizim gibi zeki olsaydı, bizimle aynı matematiÄŸi yaparlardı. Demek istediÄŸim matematik bir tane ve biz onu buluyoruz” diyor. Kendisinin de ifadesiyle bu iddia ispatlanamaz ancak üzerinde düÅŸünmeye deÄŸer. Ä°ki kere ikinin dört olmadığı bir matematiÄŸi düÅŸünmek kolay deÄŸil. Biraz daha karmaşık bir örnek üzerinde duralım. y=x2 eÄŸrisinin altındaki alanı bugün fonksiyonun integralini alarak kolayca bulabiliyoruz. “0”dan x’e kadar olan kısmının alanı (l/3)x3 yapmaktadır. Åžimdi Prof. Ali Nesin’in örneÄŸinde olduÄŸu gibi uzayın farklı bir yerindeki zeki yaratıkların da aynı alanı hesaplaması için bir metot geliÅŸtirdiklerini düÅŸünelim. Onların da (1/3)x3 deÄŸerini bulacaklarından kimsenin ÅŸüphesi yoktur. Onların bu metodunu farklı bir fonksiyona uygulayınca bizim aynı fonksiyona integral uygulayarak elde edeceÄŸimiz deÄŸeri bulurduk. Onların metodları farklı olabilirdi ancak bizim her iÅŸlemimize onların bir metodu karşılık gelecekti. Yani diller her ne kadar farklı da olsa anlatılan hakikatler hep aynı olacaktı.

SONUÇ

Allah (cc), kâinatı yaratırken, koyacağı kanunların sadece mükemmel olarak çalışmalarıyla yetinmemiÅŸ, bunlara insan ruhunu yücelten güzellikler de katmıştır Ä°lim tığıyla örülen bu muhteÅŸem dantelâya ince ve güzel bir nakış iÅŸlemiÅŸtir. Ä°nsanoÄŸlunun bu dantelâ içindeki ince sırları ortaya çıkarmasıyla matematik ilmi doÄŸmuÅŸtur. Herkes farklı bir ipliÄŸe muttali olmuÅŸ ve bugünkü haliyle karşımıza muazzam bir tablo çıkmıştır. Bu ilmi ya alıp tek bir noktada toplayıp insan beyninin içine kapatacağız veya kâinat kitabının sayfaları arasına serpiÅŸtireceÄŸiz. Bizim var olan ÅŸeylere sonradan ulaÅŸmamız matematiÄŸin kâinatın sayfalarına ait olduÄŸunu göstermektedir.



Kaynaklar
— The Mind of God, Paul Davies
— Nature’s Numbers, Ian Stewart
— MatematiÄŸin Aydınlık Dünyası, Sinan Sertöz.
— Emperor’s New Mind, Royer Penrose

Bayram Yenikaya 

<Önceki   Sonraki>
MATEMATİKÇİ PULU
HÄ°PERBOLÄ°K UZAY
FOTO MATEMATÄ°K
C.Sequin Galeri
MATEMATİK AFİŞİ
G.W.Hart galeri
KARÄ°KATÃœR
M.C.Escher galeri
MATEMATÄ°K KÄ°TABI
MATEMATÄ°K FÄ°LMÄ°