|
Karakter EÄŸitimi için 100 Yol Bir insana verilen deÄŸer, onun ahlâk ve karekteriyle baÄŸlantılıdır. Hak katında ve halk katındaki kıymetimiz, ahlâk ve karekterimizin geliÅŸmesi nispetindedir. Okul idarecileri öÄŸrencileri hayata hazırlarken, bu yönde geliÅŸtirmenin yollarını arar dururlar. Bu gâyeyle bazı üniversitelerde, ahlâk ve karekter geliÅŸim merkezleri bile kurulmuÅŸtur.
Amerika Boston Üniversitesi'ndeki böyle bir merkezin, öÄŸrencilerin ahlâk ve karakter geliÅŸimiyle ilgili olarak yaptığı bir çalışmada, çok sayıda öÄŸretmen ve idarecinin fikirlerinden yararlanılmış ve 100 maddelik bir tavsiye listesi hazırlamıştır. Her kültürden öÄŸrencinin yararlanabileceÄŸi bu listedeki bazı maddeler kültürümüze adapte edilerek deÄŸiÅŸtirilmiÅŸtir. Bunları okuyunca, bazılarını zaten uygulamakta olduÄŸumuzu görecek, diÄŸerlerine karşı içinizde bir ÅŸevk uyanacaktır. Åžimdi bu listeyi baÅŸtan sona iyice inceleyelim:
1- Kahramanlık ve fedakârlıklarıyla meÅŸhur olmuÅŸ kiÅŸilerin fotograflarını koridor ve odalara asın.
2- ÖÄŸrenciler için ahlâk ve karakter geliÅŸimi konusunda bir rehberlik programı baÅŸlatın.
3- Topluma hizmet maksadıyla belli misyonlar taşıyan gruplar oluşturun.
4- Bir çocuÄŸun diÄŸerleri tarafından ÅŸamar oÄŸlanı yapılmasına mani olun.
5- Akademik, spor veya sanat yetenekleri dışındaki kabiliyetleri keÅŸfetmek üzere programlar geliÅŸtirin.
6- ÖÄŸrencilerin davranışlarını ve topluma katkılarını ciddi bir ÅŸekilde ölçüp deÄŸerlendirin.
7- ÖÄŸrenci ve onlara rehberlik yapanların hemfikir oldukları kurallar tespit edin.
8- Velileri davet edip onların gelişmeleri inceleyip katkıda bulunmalarına fırsat tanıyın.
9- Misyonunuzu tanımlayan güzel bir söz seçip öÄŸrencilerinizle paylaşın.
10- Her ay bir fazilet tespit edip bunun üzerinde çalışın.
11- Kendinize örnek aldığınız bir ÅŸahsiyeti öÄŸrencilerinize tanıtın.
12- Tarihteki olayları gündeme getirip bu olaylarda nasıl davranılması gerektiÄŸini tartışın.
13- ÖÄŸrencilerdeki iyilik sıfatının, en az onların akademik baÅŸarıları kadar önemli olduÄŸunu görmelerine yardımcı olun.
14- Ahlâkla ilgili meseleleri ele alın, yani gerçekleri ele alın, delil toplayın, sonuçları tahmin edin ve karar verin.
15- ÖÄŸrencilerin topluma hizmet etmeleri için belli bir yapı dahilinde onlara fırsatlar oluÅŸturun.
16- Örnek olun. Meselâ ortalıkta gördüÄŸünüz bir kâğıt parçasını alın. Sizden sonra ders vereceklere bir saygı eseri olarak tahtayı temiz bırakın.
17- Kurumunuzda, ne türlü olursa olsun, nezaketsizliÄŸe fırsat vermeyin.
18- Kaba ve küfürlü konuÅŸmalara izin vermeyin.
19- ÖÄŸrencilerin kötü davranışlarını notlar, çaÄŸrılar ve ziyaretlerle velilere duyurun.
20- Çocuklarının güzel vasıflarını takdir etmek üzere velilerle irtibat kurun.
21- ÖÄŸrencilerin okulda çok çalışmalarının ahlâkî bir sorumluluk olduÄŸu fikrini açıkça belirtin.
22- Meslektaşlarınızla konuşurken nazik olun.
23- YaÅŸadığınız yerdeki fedakâr ve önemli ÅŸahsiyetleri derslerde tanıtın.
24- Ödevlerin yapılması ve sınav sonuçlarıyla ilgili mükâfat sistemi kurun.
25- Bir bağış fonu oluÅŸturun. ÖÄŸrencilerin bağışları istedikleri yere yapmalarına fırsat tanıyın.
26- Ailelerin ahlâkî otoritelerini destekleyin. ÖÄŸrencilerin ahlâkî problemlerini ebeveynleri ile çözmelerini saÄŸlayın. Bu konuda öÄŸrencilerle konuÅŸarak niçin zora düÅŸtüklerini analiz edin.
27- Duvarlara güzel karakteri teÅŸvik eden sözler asın.
28- Özellikle öÄŸrencilerin o anki durumlarıyla ilgili ahlâkî ihtilaflara dair yaÅŸanmış olaylardan örnekler verin.
29- Kahraman ÅŸahsiyetleri doÄŸum günlerinde anın ve ne tür faziletlere sahip olduklarını anlatın.
30- Çocukların önem verdikleri vecizeleri yazıp duvarlara asmalarına izin verin.
31- Ahlâkî konularda makaleler getiren öÄŸrencileri ödüllendirin ve bu yazıları analiz edin.
32- Kurumunuzdaki karakter meselelerini -güzel huylar vs- düzenli olarak müzakere edin.
33- Çocukların beklentilerini netleÅŸtirin ve onların bu beklentilere göre sorumluluk almalarını saÄŸlayın.
34- ÖÄŸrencilerle ilgilenirken tutarlı olun ve duygusal davranarak doÄŸruluk ve dürüstlüÄŸünüze halel getirmeyin.
35- Hatalarınızı kabul edin ve bunları düzeltmenin yollarını araÅŸtırın. ÖÄŸrencileri de buna teÅŸvik edin.
36- Hergün birkaç dakikalık ibretli bir hikâyeyi seslice okuyarak güne baÅŸlayın. Hikâyelerin kısa, ama ders verici olmasına dikkat edin.
37- Kurumunuzdaki ilkeler ve politikaları belirlerken bunların muhtemel tesirlerini ve öÄŸrencilere ne tür mesajlar verdiklerini anlamaya çalışın.
38- Bir politika, faaliyet veya kararın sebeplerini açıklayın. ÖÄŸrencilerin sadece "nasıl"ı deÄŸil, "niçin"i de anlamaları için onlara yardımcı olun.
39- Ä°yi bir öÄŸrenci olmanın ahlâkî ve karakterle ilgili unsurlarını öÄŸrencilerin tartışması için ortamlar hazırlayın.
40- ÖÄŸrencilere rekabet kavramını öÄŸretin ve bunun ne zaman faydalı, ne zaman zararlı olduÄŸunu anlatın.
41- ÖÄŸrencilere niçin öÄŸretmenlik / belletmenlik yaptığınızı açıklayın. ÖÄŸretmenlik / belletmenlik yapmanın sorumluluÄŸu ve öneminden ne anladığınızı açıklayın.
42- Topluma yaptığınız hizmetlerden öÄŸrencilere bahsedin. Hangi gönüllü kuruluÅŸlarda neler yapabileceklerini anlatın.
43- ÖÄŸrencilere medyayı eleÅŸtirel bir yaklaşımla analiz etmeyi öÄŸretin. Medyadaki mesajlar ne tür bir karakteri teÅŸvik etmektedir?
44- Mezun olup yüksek okula gitmiÅŸ, iÅŸ hayatına atılmış eski öÄŸrencilerinizi davet edip tecrübelerini aktarmalarını saÄŸlayın. Güzel alışkanlıkların onlara iÅŸlerinde nasıl yardımcı olduÄŸunu sorun.
45- Muhitinizdeki yetiÅŸkinleri davet ederek onların karakter eÄŸitimleri ve tecrübeleri konularını gündeme getirin.
46- ÖÄŸrencilerin empati geliÅŸtirmelerine yardımcı olun. Onlara ÅŸu tür sorular sorun: "Kimse seninle oynamak istemezse kendini nasıl hissedersin?", "Birisi senin isminle alay ederse neler hissedersin?"...vb gibi.
47- Kurumunuzda ihtilaflar doÄŸduÄŸunda öÄŸrencilere saygı, açık görüÅŸlülük, mahremiyet ve nezaketin önemini öÄŸretin. Gıybet, dedikodu ve tahkire fırsat vermeyin.
48- Kibarlık üzerinde durun. ÖÄŸrencilere, diÄŸer öÄŸrencileri ve yetiÅŸkinleri dikkatli bir ÅŸekilde nasıl dinlemeleri gerektiÄŸini öÄŸretin.
49- BaÅŸarılı ÅŸahısların biyografilerini birlikte okuyup müzakere edin. Daha büyük çocukların farkındalık yeteneÄŸini geliÅŸtirin. Bireylerin hataları olabileceÄŸini, ancak takdire ÅŸayan sıfatlar da taşıyabileceklerini fark ettirin.
50- Büyük öÄŸrencilerin küçüklere yardımcı olmalarını saÄŸlayan ortamlar oluÅŸturun.
51- Ä°lk günden itibaren çok çalışmanın ve hedefe ulaÅŸmak için belli standartlara riayet etmenin öneminden bahsedin.
52- Liseye devam eden öÄŸrencilerin toplumda daha aktif olmaları için, gönüllü faaliyetler yapan kurumların yönetim kurulu toplantılarına katılarak katkıda bulunmalarını saÄŸlayın.
53- KatmadeÄŸeri yüksek, kaliteli eserler veren ve ülkenin sosyal enerjisini artırıcı örnek çalışmalar yapan ÅŸahsiyetlerin hayatlarını, alışkanlıklarını ve temel prensiplerini araÅŸtırma konusu olarak öÄŸrencilere verin.
54- DiÄŸer ülkelerde karakter eÄŸitimiyle ilgili çalışmaları takip edin ve tecrübelerden yararlanın.
55- ÖÄŸrencilere teÅŸekkür mesajları yazmayı öÄŸretin. ÖÄŸrenciler için deÄŸerli çalışmalar yapanlara teÅŸekkür mektupları yazdırın.
56- ÖÄŸrencilerin çalışmalarını deÄŸerlendirirken onlara yeteri kadar geri besleme (feedback) verin. GeliÅŸmeleri ve baÅŸarıları konusunda onlarla samimâne ve teÅŸvik edici bir iletiÅŸim kurun.
57- Büyük öÄŸrencilerin, ebeveynler için yemekli bir program hazırlamasını saÄŸlayın. Yemek yapmalarını, dekorlar kullanmalarını, hizmet etmelerini ve temizlik yapmalarını temin edin.
58- ÖÄŸrencilerin kurum için bir hizmet yapmalarını (ufak tamiratlar, tanıtım vs.) saÄŸlayın.
59- Düzenli bir ÅŸekilde birlikte bina temizliÄŸi yapın.
60- DiÄŸer din ve kültürleri tahkîr etmeyin ve baÅŸkalarına karşı âdil davranmanın önemini vurgulayın.
61- Hor görülen öÄŸrencilere destek olun ve bu anları bir eÄŸitim fırsatı olarak görün.
62- Canlılara karşı ÅŸefkatli olma düÅŸüncesini aşılayın.
63- Ürünlerin tekrar kullanımıyla ilgili (recycle) kampanyalar baÅŸlatın. Ä°ktisatlı olma ve israftan kaçınmanın önemini anlatın.
64- Ülke çapında güzel ahlâkı destekleyen programlardan öÄŸrencilerinizi haberdâr edin.
65- ÖÄŸrencilerin ebeveynlerinin de desteÄŸiyle; muhitlerinde ufak temizlik iÅŸleri, aÄŸaç dikme, ufak tamiratlar gibi çalışmalarla çevrelerine hizmet etmelerini saÄŸlayın.
66- Kurumunuza ait bir ÅŸarkınız olsun ve yeni gelenlere bunun sözlerini ve manasını öÄŸretin.
67- EÄŸer böyle bir ÅŸarkınız yoksa öÄŸrenciler arasında bir yarışma düzenleyerek bir tane yazmalarını temin edin. Ne tür fikirlerin ÅŸarkıda yer alması gerektiÄŸi konusunda görüÅŸ alışveriÅŸinde bulunun.
68- Kurumunuzda belli kaidelerin önemini vurgulayın ve bu kaidelerin kurumun kimliÄŸi açısından önemini ifade edin.
69- ÖÄŸrencileri çevredeki yaÅŸlı veya yardıma muhtaç insanlarla ilgilenmeye teÅŸvik edin.
70- ÖÄŸrencilerinize baÅŸka ÅŸehir veya ülkelerden mektup arkadaÅŸları bulun ve onların yazışmalardan öÄŸrendikleri bilgileri paylaşın. O yerlerde hayatın nasıl olduÄŸu konusunu gündeme getirin.
71- Karakter eÄŸitimi için müfredatı kullanın. Meselâ dille ilgili çalışmalarda karakter analizleri yaptırın. BaÅŸkasının gözleriyle dünyaya bakmanın nasıl bir ÅŸey olabileceÄŸini sorun.
72- Åžefkatli bir ÅŸekilde yapıcı eleÅŸtirilerde bulunun ve öÄŸrencilerin de bunu alışkanlık haline getirmelerini saÄŸlayın.
73- Spor müsabakalarında, oyunlarda ve günlük iliÅŸkilerde centilmenliÄŸin önemini vurgulayın.
74- Okulun politikasını belirlerken öÄŸrencilerin de katkıda bulunmasını temin edin. Onlara farklı politikaların karşılaÅŸtırılmasıyla ilgili ödevler verin.
75- Ä°nsanı düÅŸünmeye, tartışmaya ve yazmaya sevk eden alıntılar toplayın.
76- ÖÄŸretmen ve idarecilerin kullanabilecekleri, karakter eÄŸitimiyle ilgili bir literatür listesi hazırlayın.
77- Kurumunuzu tanımlayan veciz bir söz bulun.
78- Üstün karakterli öÄŸrencilere ait kayıtları arÅŸivleyin.
79- Akademik ve sosyal problemleri çözüp özgüven kazanmaları için fırsatlar tanıyın.
80- Kurumunuzdaki ahlâkî atmosferi idarî toplantılarınızda gündeme getirin ve hedeflerinizi belirleyin.
81- Kurumunuza ait bir prensipler listesi hazırlayın ve bütün faaliyet ve politikalarınızda bu listeye atıflarda bulunun. Kurumdaki herkese bu listeyi neÅŸredin ve dikkat çekici bir ÅŸekilde binada teÅŸhir edin.
82- Bir e-mail listesi veya bülten tahtası hazırlayıp idareci ve öÄŸretmenlerin karakter eÄŸitimiyle ilgili fikir alışveriÅŸi yapmalarını saÄŸlayın.
83- Haber bülteniniz aracılığıyla, öÄŸrencilerinizin dikkat çekici davranışlarından velileri haberdâr edin.
84- Kurumunuzun tarihî ve baÅŸarılarına ait belgeler ve fotograflardan oluÅŸan bir sergi hazırlayıp ziyaretçilere bunu gösterin.
85- Kurumda basit gibi görünen iÅŸleri yapan iÅŸçilerin ve gönüllülerin çalışma ve baÅŸarılarını toplu bir ÅŸekilde takdir edin.
86- ÖÄŸrencileri teÅŸvik edecek ve onlara disiplin kazandıracak miktarda ödevler vermeyi ihmal etmeyin.
87- Çocuklara bir and söyletin ve bu metni velilere ulaÅŸtırın.
88- Giyimle ilgili standartlar belirleyip bunların eÄŸitimle olan ilgisini açıklayın.
89- ÖÄŸrencilerin kendi aralarında kaynaÅŸmasını saÄŸlayan faaliyetler düzenleyin.
90- ÖÄŸrenci ve velilerin seminer, gezi gibi ortak bir projede görev almalarını saÄŸlayın.
91- Binanın genel görünüÅŸü konusunda dikkatli olun. Genel düzen ve tertiple ilgili herkesin katkıda bulunmasına çalışın.
92- Çevredeki itibarlı iÅŸadamlarının, giriÅŸimcilik konusunda öÄŸrencilere rehberlik yapmalarını saÄŸlayın.
93- Yeni gelen öÄŸrenci ve iÅŸçilere rehberlik yapacak kiÅŸiler belirleyin.
94- Çevredeki memur, iÅŸçi veya iÅŸverenleri davet ederek iÅŸ hayatında karakterin öneminden bahsettirin.
95- Sporla ilgilenen öÄŸrenci ve öÄŸretmenlerin sporla ilgili ahlâkî ilkeler geliÅŸtirmelerini teÅŸvik edin.
96- Muhitinizde karakter eÄŸitimiyle ilgili toplantılar düzenleyin.
97- Karakter eğitimiyle ilgili bir logo hazırlatın.
98- Ayda iki defa öÄŸretmen ve idarecileri biraraya getirerek ahlâkî prensipler içeren edebî veya felsefî bir metni analiz ettirin.
99- Veliler için karakter eÄŸitimiyle ilgili bir literatür listesi hazırlayın.
100- Bir kitap klübü kurarak öÄŸrencilerin ahlâkî eserler okumalarını saÄŸlayın.
Bu listenin hayata geçirilebilmesi için okul idaresi farklı birimlere veya öÄŸretmenlere kendisiyle ilgili maddelerin neler olduÄŸunu ve onları nasıl uygulayacağını belirleme görevi verebilir. Meselâ, sporla ilgili olan maddeler spor birimi veya öÄŸretmenine; benzer ÅŸekilde tarih, edebiyat, resim, gezi ile ilgili olanlar da alâkalı birimlere görev olarak verilebilir. Böylece, bu listede yer alan veya akla gelebilecek baÅŸka hususlar bir bütünlük içinde öÄŸrenciye sunulursa, ahlâk ve karakter geliÅŸiminde olumlu sonuçlar alınır.
Kaynak
- "100 Ways to Promote Character Education", Center for the Advancement of Ethics and Character, Boston University, ISACS UPDATE, Winter '94
- http://www.isacs.org/monographs/charctr2.html
Yusuf ALAN |
EÄŸitim makaleleri 
