Geometri makaleleri arrow EÄŸitim makaleleri arrow Ã‡ocuk EÄŸitiminde Eskimeyen Usuller
Çocuk EÄŸitiminde Eskimeyen Usuller Yazdır E-Posta

Çocuk EÄŸitiminde Eskimeyen Usuller

 

Çocuklar bizim çiçeklerimizdir. GeliÅŸecekler, yetiÅŸecekler ve ileride bizim meyvelerimiz olacaklar. Åžimdi küçükler ama, yarının büyükleri olacaklar.


Çocukluk demek, aynı zamanda ÅŸekillenme çağı demektir. Peki çocuk, ileride kemikleÅŸecek ve deÄŸiÅŸmesi pek kolay olmayacak karakterini, alışkanlıklarını, davranışlarını kimden alıyor? Ona en çok kimler tesir ediyor?

Amerika'da basılan USA Today gazetesindeki bir makalede "9-10 yaÅŸlarındaki çocukların gözünde bir numaralı adam kimdir?" sorusuyla ilgili bir anketin analiz sonuçları yayınlanmıştır.

Buna göre, kırkdört ÅŸehirde, 21.000 öÄŸrencinin ezici bir çoÄŸunluÄŸu kahraman olarak anne-babalarını söylemiÅŸlerdir.

ÇocuÄŸunuzun Zekâsını GeliÅŸtirmek Sizin Elinizde

British Columbia Üniversitesi'nden epidemiyolojistler ve Amerikan Psikoloji DerneÄŸi'nin yaptığı çalışmalar, çocuk eÄŸitiminde yeni fikirler doÄŸurmuÅŸtur: Bu çalışmalara göre, beyin ve beyindeki sinir baÄŸlantıları, çocukluÄŸun ilk yıllarında anne-baba ilgisine göre ÅŸekillenmektedir. Hattâ bizim için önemli olmayan küçük bir oyun, bazen çocuÄŸun entelektüel geliÅŸimini saÄŸlayan, beyin sinir aÄŸlarının geliÅŸimini artıran önemli bir faktör olabilir.

Kanada Ontario Üniversitesi EÄŸitim Enstitüsü profesörlerinden Gordon Wells, 25 yıl, anne-babanın ilk yıllardaki ilgisinin çocukların zekâsı üzerine etkisini araÅŸtırmıştır. Bu çalışmalara bir destek de Western Ontario Üniversitesi'nden gelmiÅŸtir. Bu maksatla hazırlanan bir projede okul öncesi çocuklarla iki-üç yıl boyunca oyunlar oynanmış, çeÅŸitli aktiviteler düzenlenmiÅŸtir, motor ve sosyal kabiliyetlerinin artmasına çalışılmıştır. Daha sonra bu grup böyle bir eÄŸitim almayan kontrol grubu ile karşılaÅŸtırılmıştır. Projeye katılan çocukların zekâ test sonuçları kontrol grubuna göre % 28 oranında yüksek bulunmuÅŸtur. Bu artışı saÄŸlayan neydi?

Nöropsikologlara göre, erken dönemdeki zihnî uyarmalar beyin geliÅŸimini deÄŸiÅŸtirir. Çocuk, nöron adı verilen milyarlarca sinir hücresine sahip olarak doÄŸar. Bu nöronların bir kısmı doÄŸumdan önce, kalp atışı, soluk alıp verme fonksiyonları gibi iÅŸleri yapmak için birbirleriyle baÄŸlanırlar.

DiÄŸerleri ise baÄŸlanmayı beklerler. Bu baÄŸlanmalar dışarıdan gelen sinyallerle olur. Çocuk büyüdükçe hücreler diÄŸer hücrelerle aÄŸlar oluÅŸturur. Böylelikle hücreler arasında milyarlarca baÄŸlantı kurulur. ÖrneÄŸin, gözdeki nöronlar, beyindeki görme korteksine (visual korteks) dallar gönderir. Korteks, gözden gelen sinyalleri deÄŸerlendirir. Tecrübeler göz-korteks arası baÄŸlantıyı güçlendirir.

Bu ÅŸekilde beyinle-kulak, beyinle-dil, beyinle-burun, beyinle deri arasında birçok baÄŸlantılar kurulur. Beyin geliÅŸimi ve sinir baÄŸlantılarının kurulduÄŸu ve en hızlı olduÄŸu zaman hayatın ilk iki yılıdır. Ä°ki yaşına gelindiÄŸinde, beyindeki baÄŸlantıların sayısı 300 trilyondur. Görmemizi saÄŸlayan sinirlerin ilk bir yıl içinde kendi aralarında yaptığı baÄŸlantıların sayısı 15.000'dir.

Washington Üniversitesi'nden dil geliÅŸim uzmanı Patricia Kuhl'a göre; her yeni doÄŸan çocuk hangi dilden olursa olsun sesleri ayırt edebilir. Meselâ Japonca'da "l" sesi olmamasına raÄŸmen Japon bebekler iki yaşına kadar "l" seslerini anlayabilirler. Ancak yetiÅŸkin Japonlar bunu ayırt edemez.

Evet, ilk iki yıl önemli. Ä°lk iki yıl gerekli ilgiyi göstermediyseniz tren kaçırılmış mı olacak? Hayır. Çocukluk boyunca nöron baÄŸlantılarını saÄŸlamlaÅŸtırmak için tercihleriniz vardır. Ancak çocuklar yetiÅŸkinlere göre daha hızlı öÄŸrenirler. DüÅŸünün, üç-dört yaÅŸlarında bir çocuk yabancı dille konuÅŸmayı dokuz yaşındaki bir çocuÄŸa göre daha hızlı ve daha kolay öÄŸrenir. Yine dokuz yaşındaki çocuk da lise öÄŸrencisine göre daha kolay öÄŸrenir.

Çocuklar doÄŸrudan emir ve talimat almaktan pek hoÅŸlanmazlar. Peki onların eÄŸitimleri için hangi yolları takip edelim?

Gözlerinin içine bakın: Altı haftalık bebeÄŸinizin gözlerine 18 cm mesafeden bakın. ÇocuÄŸunuzu önünüze veya kucağınıza aldığınızda bu uzaklık saÄŸlanır. Her bakışta bebeÄŸin beynindeki sinir baÄŸlantılarının gücü artar. Bebek, 'benzerlik nedir? bu nedir? ne farklıdır? ne aynıdır?' gibi en hayatî öneme sahip hususları öÄŸrenme mahareti kazanır.

KonuÅŸun, konuÅŸun, konuÅŸun: Kanada Ontario Üniversitesi'nden psikolog Marvin Simmer'e göre çocukla konuÅŸmak çocuk için çok faydalıdır. Çünkü dil, öÄŸrenme sürecinin en önemli parçasıdır. DoÄŸumdan itibaren çocuÄŸuyla düzenli olarak konuÅŸan annelerin çocukları daha çabuk konuÅŸmaya baÅŸlarlar. Böyle bir annenin çocuÄŸu, oyun sırasında keÅŸfettiÄŸi bir ÅŸeyi anne-babasına büyük bir heyecanla anlatır.

Geç konuÅŸmaya baÅŸlayan bir çocuk ilkokul dönemlerinde zorluk çekebilir. Bununla ilgili olarak Åžikago Üniversitesi'nden psikolog Janellen Hunttenlocher bir deney yapmıştır. Bu deneyde; iki grup çocuÄŸun matematik kabiliyetleri karşılaÅŸtırılır. Birinci grubu, ailesinde konuÅŸma ve ilginin az olduÄŸu; ikinci grubu ise konuÅŸmanın bol olduÄŸu ailelerin çocukları oluÅŸturur. Bir bozuk para yığınından kaç tane paranın alındığını veya yeni paranın eklendiÄŸini her iki grup da anlar. Ancak iÅŸ cümlelere geldiÄŸinde sıkıntı ortaya çıkar. AyÅŸe'nin 10 tane elması var, Fatma'ya üç tane verirse, AyÅŸe'nin kaç elması kalır? Bu soruyu ikinci gruptakiler daha kolay ve hızlı cevaplandırmışlardır.

Müzikten yararlanın: Müzik, eÄŸitimin vazgeçilmez enstrümanlarındandır. ÇocuÄŸunuzu müzik ile eÄŸitin, müzikle sevdirin. Ritm ve melodiler iyi birer eÄŸitmen olabilirler. Kaliforniya Üniversitesi'nde yapılan bir çalışma; üç yıllık piyano dersi ve koro çalışmalarının, çocukların matematik ve bilim derslerindeki baÅŸarısını artırdığını, muhakeme gücünü geliÅŸtirdiÄŸini göstermiÅŸtir. Müzik konusunda uzman olmasanız bile çocuklarınıza ninniler ve melodiler fısıldayın.

Merak ve cesaret duygularını ateÅŸleyin: Bebekler, yeni geldikleri dünyayı keÅŸfederler. KeÅŸifler onlara büyük haz verir. KeÅŸifleri onlarla paylaşın. Morallerini bozmayın. Yapılan bir çalışmaya göre anne-babalarından cesaret alan çocukların hayatta daha baÅŸarılı oldukları tespit edilmiÅŸtir. Baskı altında idare edilen çocuk, endiÅŸe ve iç sıkıntısına sahiptir. Çocuklar, dokunarak ve tatlarına bakarak keÅŸfederler. Siz de onlarla birlikte keÅŸfe çıkın. Bir oyuncağını alın, sağına soluna bakın, sonra çocuÄŸunuza verin. Yerlerde çocuÄŸunuzla birlikte yuvarlanın, onunla emekleyin. Bu hususta en güzel örnek olarak da Peygamber Efendimiz(sav)'in torunlarını sırtına alıp gezdirmesi, onların arzularını yerine getirmek için elinden geleni yapması gösterilebilir.

Gösterin ve iÅŸaretleyin: Elinize sarı bir kitap alın. Kitabı iÅŸaret ederek sarı deyiniz. ÇocuÄŸunuzun renkleri daha kolay öÄŸrendiÄŸini göreceksiniz. Bebek konuÅŸmasa bile bu ÅŸekilde sarının diÄŸer renklerden farklı olduÄŸunu anlayabilir. Renkleri, ÅŸekilleri, boyutları gösterin ve iÅŸaretleyin. Bu ÅŸekilde renk eÄŸitimi verilmeyen bazı çocuklar büyüklüklerinde bile, kırmızı yerine bayrak rengi, yeÅŸil yerine aÄŸaç rengi, ot rengi, mavi yerine gök rengi demektedirler.

Gülümseyin: ÇocuÄŸunuz, ilk defa bardaktan su içmesini öÄŸrendiÄŸinde, ayaÄŸa kalkın, çok iyi, çok güzel aferin deyin, gülümseyerek çocuÄŸunuzu tebrik edin ve ödüllendirin. Bu hareketler beynin ön kısmındaki sinir aÄŸ baÄŸlantılarını güçlendirir ve orta beyindeki duygu merkezi olan amygdala'yı harekete geçirir. Aslında bu sosyal bir ihtiyaçtır. Bırakın çocukları, yetiÅŸkinler bile takdir edilmekten, dikkate alınmaktan hoÅŸlanırlar. Çocuklarınızın bu sosyal ihtiyacını, yeme-içme ihtiyaçlarını karşıladığınız gibi karşılayınız.

Beyin, 10-18 aylıkken amygdala merkezinde gerekli sinir baÄŸlantılarını kurar. Ancak bebeÄŸinizi ilk adımları için tebrik ettiÄŸinizde, sevincini onunla paylaÅŸtığınızda, beyinden damla damla salınan nörokimyasallar bir sel hâline gelerek sinir baÄŸlantılarını çelikleÅŸtirirler.

EÄŸer, bebeÄŸinizin baÅŸarılarını ve onun için çok önemli olan (sizin için basit olabilir) keÅŸiflerini görmezden gelir veya her seferinde farklı farklı tepki gösterirseniz, beyindeki sinir baÄŸlantıları güçlenmez. Hattâ bebek yeni baÅŸarılar ve keÅŸifler için isteksizleÅŸir.

Durmayın: Her ne kadar ilk yıllar çocuÄŸunuzun geliÅŸimi için çok önemli olsa da, duygu geliÅŸimi 10-18 yaÅŸları arasında da sürer. Bu yüzden aynı ÅŸeyleri bu dönemde de devam ettirin (konuÅŸma, diyalog, müzik).

Sonuçta çocuÄŸunuz büyürken onun gerçek zekâ seviyesinde çok önemli farklılıklar olmasa da, sosyal ve kültürel baÅŸarıları artacaktır. Emekleriniz ve gayretleriniz belki dünyaca ünlü birini ortaya çıkarmayabilir. Fakat unutmayın ki sizin ilginiz, çocuÄŸunuz için hayatî bir öneme sahiptir. AraÅŸtırmalar göstermiÅŸtir ki çocukların baÅŸarılı olup olmayacağını önceden gösteren ÅŸeylerden biri, anne-babanın çocuÄŸuyla meÅŸguliyet derecesidir.

Kadir DEMÄ°RCAN

<Önceki   Sonraki>
MATEMATİKÇİ PULU
HÄ°PERBOLÄ°K UZAY
FOTO MATEMATÄ°K
C.Sequin Galeri
MATEMATİK AFİŞİ
G.W.Hart galeri
KARÄ°KATÃœR
M.C.Escher galeri
MATEMATÄ°K KÄ°TABI
MATEMATÄ°K FÄ°LMÄ°