gg arrow EÄŸitim makaleleri arrow Projeli Çalışma Düşüncesi
Projeli Çalışma Düşüncesi Yazdır E-Posta

Projeli Çalışma DüÅŸüncesi

 

Günümüzde bilim ve teknoloji baÅŸ döndürücü bir hızla ilerlemekte, haberleÅŸme ve ulaşım araçları sayesinde dünya bir köy haline gelmektedir: Böylece ticaret, sanayi ve imalattan eÄŸitim, araÅŸtırma ve kültürel alanlara kadar ülkeler arasında ortak çalışma imkanları doÄŸmakta, hatta zorunlu hale gelmektedir. DiÄŸer yandan eski zaman insanları pek çok marifet sahibi iken günümüz insanları yalnız belli bir konuda uzman veya profesyoneldir. Buna karşılık günümüz problemleri bir kiÅŸinin hatta bir kurumun çözemeyeceÄŸi kadar karmaşıktır. Ayrıca her alanda kıyasıya bir yarış ve rekabet söz konusudur. Böyle bir ortamda kurum ve toplumların varlıklarını sürdürebilmeleri için zaman, insan gücü ve diÄŸer kaynakları en iyi ÅŸekilde deÄŸerlendirme zarureti vardır. Bu ise bir plan ve programla gerçekleÅŸtirilebilir. Plan ve program ise bir organizasyon iÅŸidir.

Åžirket ve kurumların baÅŸarılarının sürüp gitmesi, topyekün toplum hayatımızın nizam ve ahenginin saÄŸlanıp devam etmesi isteniyorsa, öncelikle bunlara yönelik bir planın bulunması, bu planın bir programa baÄŸlanması ve programı oluÅŸturan alt bölümlerin belirlenip, bunlara has projelerin hazırlanıp hayata geçirilmesi gerekir.

Projeler programların yapı taÅŸları olup, programların gerçekleÅŸmesi projelerin baÅŸarısına baÄŸlıdır. Bu sebeple sistemli, planlı ve bilinçli çalışmanın bir göstergesi olarak algılanan proje düÅŸüncesi ve projeli çalışmalar son yıllarda büyük bir raÄŸbet görmektedir.

Projeli çalışmanın en önemli özelliÄŸi onun rutin bir iÅŸ olmayıp; istisna olması, bir kez uygulanması, iÅŸ yapısı, gaye, hedef, girdiler ve beklenen sonuç gibi temel esaslarda mutlaka farklılıklara sahip olmasıdır. Rutin iÅŸlerle yetinen kurum ve ülkeler deÄŸiÅŸen ÅŸartlara uyum saÄŸlayamaz, emsalleri karşısında geri kalır, gücünü kaybeder, cazibesi yok olur ve zamanla çürüyüp varlığı silinir giden Bunun aksine rutin iÅŸlerle yetinmeyip hamlelerini yeni projelerle destekleyenler zirvelere tırmanır, hep önde olur ve insanlığı peÅŸinden sürüklerler.

Planlama ve projeleme ile ilgili bir çalışmaya baÅŸlamak için iki ÅŸey açıklık kazanmalıdır: Birincisi, çalışmanın hedef ve gayesi hakkında net bir karara varılmış olmasıdır. Ä°kincisi, çalışma baÅŸarılı olarak yürütülecek ÅŸekilde; mevcut insan gücü, zaman, mekan ve paranın etkin kullanımı saÄŸlanmalıdır. Bunlardan birincisine tanımlama, ikincisine kontrol adı da verilebilir. Bunlardan biri olmaz ise belirlenen bütçe ve zaman sınırları dahilinde sonuca ulaÅŸmak çok zordur.

PROJENÄ°N TANIMLANMASI

Projeli çalışmada tanımlama ile ilgili kısım, dört ÅŸeyin tanımlanıp açıkça ortaya konmasını gerektirir. Bunlardan birisi gaye olup beklenenin ne olduÄŸu, projenin niçin gerektiÄŸi gibi hususların açıkça tanımlanması demektir. Gayenin belirlenip tanımlanması projenin en kolay aÅŸaması gibi görünmesine raÄŸmen üzerinde titizlikle durulması gereken bir husustur. Çünkü problemin esas kaynağına inmeden veya üst yöneticinin isteÄŸini anlamadan tanımlanan gaye ve hedeflenen sonuç, bundan sonra yapılacak çalışmaların tamamını manasız ve neticesiz kılar. Tanımlanması gereken ikinci ÅŸey yapılacak iÅŸ ve görevlerdir. Büyük bir proje küçük parçalara ayrılıp her parça sistemli olarak ele alınmalıdır. Projenin programa göre tamamlanabilmesi büyük ölçüde buna baÄŸlıdır. BaÅŸtan belirlenecek üçüncü ÅŸey program olup, bu her bir iÅŸ parçasının baÅŸlama ve bitiÅŸ tarihini ifade eder. Dördüncüsü ise bütçedir. Projenin maliyetinin ne olacağının baÅŸtan belirlenmesi, projenin hem üst yönetim tarafından kabul edilmesi, hem de kaynak temini açısından önem taşımaktadır.

PROJENÄ°N KONTROLÜ

Projeli çalışmada ikinci önemli husus kontroldür. Kontrol edilecek birinci ÅŸey, proje ekibinin kurulup ekip elemanlarının bir araya getirilmesidir. Proje ekibinin oluÅŸturulmasında iki yöntemin uygulandığı görülmektedir. Birincisinde üst yönetim ekipte görev alacak elemanları atar. Böyle bir ekibin çalışması oldukça zordur. Ä°kincisinde, proje yöneticisi ekibini kendisi seçer. Bu yöntemde, proje çok iyi bir ÅŸekilde üst yöneticilere tanıtılmalıdır. Proje kabul gördükten sonra onlar tarafından alt birim yöneticilerine de iletilmesi gerekir. Bu hem ekibin kurulmasında hem de kaynak temininde büyük kolaylık saÄŸlar.

Kontrol edilecek ikinci ÅŸey, proje yöneticisi tarafından ekipteki her elemanın görevinin net bir ÅŸekilde belirlenip sorumluluklarıyla beraber ona iletilmesidir. Projenin istikrarlı yürümesi, istikrarlı bir proje yürütücüsüyle saÄŸlanabilir. Ä°stikrarlı bir yönetici, proje ile ilgili çalışmaların koordinasyonunu saÄŸlar.

Kontrol edilecek üçüncü ÅŸey projenin planlandığı gibi yürüyüp yürümediÄŸi, harcamaların bütçe dahilinde olup olmadığı ve hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığının izlenmesidir. EÄŸer ortaya çıkan problemler varsa bunların giderilmesi, programın gerisinde kalınmışsa çalışmaların hızlandırılması, bütçe harcamalarında sapma varsa bunların azaltılması ve bütün bu olumsuzlukların kontrol edilemez hale gelmeden proje yöneticisinin hemen harekete geçmesi gerekir.

Kontrol edilecek son ÅŸey, projenin tamamlanıp beklenen sonuca ulaşılmasıdır. Bu adım atılmazsa, proje baÅŸtan ne kadar iyi yürümüÅŸ olsa da sürüncemede kalır ve gaye gerçekleÅŸmez. Bu yüzden, ekip elemanları gevÅŸemeden son hamle yapılmalıdır.

AraÅŸtırma kurumları araÅŸtırma projelerini; yayınevleri üstün kaliteli kitapların hazırlanıp basılmasını; dergi, gazete ve televizyonlar büyük ses getiren yayınlarını; firmalar yeni yöntem ve yeni pazarlarını; yöneticiler kaynakların etkin kullanımını; eÄŸitim kurumları baÅŸarılarının devamını hep aynı yöntemle, yani projeli çalışma düÅŸüncesiyle gerçekleÅŸtirirler.

PROJELi ÇALIÅžMAYA ÖRNEKLER

Otomobil firmalarının her yıl farklı bir model otomobil ürettiÄŸini bilmeyen yoktur. Yani bir yıl sonra üretilen bir otomobil bir önceki yıldakine göre en azından bir yönüyle daha geliÅŸmiÅŸ durumdadır. Ä°ÅŸte otomobil modelinde yapılan deÄŸiÅŸiklik bir projenin ürünüdür. Fabrikada çalışan yüzlerce kiÅŸi bütün iÅŸlerini yaparken, belli bir ekip yeni modeller için projeler üretir. Hatta bu maksatla birden fazla ekip çalışabilir. Çünkü yeni model için alternatif sayısı ne kadar fazla olursa, karar vericiler en iyisini seçmede büyük bir esnekliÄŸe sahip olurlar. Aslında bu bir israf deÄŸildir. Tabiatta da bunun örneklerini çokça görmekteyiz. Mesela bir balık milyonlarca yumurta bırakır ama bunlardan çok azı balık olur. Yine bir insanın milyonlarca sperminden sadece bir elin parmaklarıyla gösterilebilecek kadar çocuk olur. Burada esas gaye neslin devamı olup, bu uÄŸurda milyonlarca alternatifin heba olması israf olarak görülmemekte belki zorunluluk olmaktadır o halde mükemmele ulaÅŸmak için proje ekipleri kurup, alternatif modeller üretmek ve bunlardan en iyisini seçmek yaratılışa uygun bir davranıştır.

Projeli çalışmaya diÄŸer bir örnek GüneydoÄŸu Anadolu Projesi (GAP)dir. Bu proje 17 adet baraj, 1 milyon 700 bin hektar alanın sulanması, Türkiye’nin elektrik üretimini iki katına çıkaracak hidroelektrik santrali yapımı ve bunlara ilaveten sanayi, ticaret, eÄŸitim, saÄŸlık durumlarının iyileÅŸtirilmesiyle bölge halkının ekonomik sosyal ve kültürel yönden geliÅŸmesini hedeflemektedir. Böyle büyük bir projenin gerçekleÅŸmesi onun alt projelere bölünüp her projenin baÅŸarıyla yürütülmesine baÄŸlıdır. Bunlardan sadece sulama ile ilgili çalışmalar bile sulama kanallarının yapılması, yetiÅŸtirilecek bitki çeÅŸitlerinin seçimi, uygulanacak sulama yöntemlerinin belirlenmesi, çiftçi eÄŸitimi ve pazarlama gibi çok sayıda problemin çözülmesini gerektirmektedir. Bu problemler de ancak belde veya köy seviyesinde ele alınıp projelendirilmesiyle çözülebilir. Ä°ÅŸte böyle bir çalışma alt birimlere bölünür, hedefler iyi tanımlanır ve iÅŸler projeli çalışma mantığı içinde yürütülürse umumi gayeler de o nispette gerçekleÅŸme imkanı bulur.

Projeli çalışmalar hep böyle büyük para gerektiren iÅŸler de olmayabilir. Mesela sürekli yayınlanan bir derginin bir sayısının hazırlanması da bir proje olarak düÅŸünülebilir. Böyle bir proje; o sayıda iÅŸlenecek konunun seçilmesi, bu konuda yazı yazacak ekibin oluÅŸturulması, bu ekibin toplanarak konunun sınırlarını belirleyip alt bölümlere ayırması, her bölümden sorumlu kiÅŸilerin tespiti, yazıların son teslim tarihi, bu iÅŸlerin kontrolünü kimin yapacağı ve çıkan problemleri kimin çözeceÄŸinin belirlenmesi ve bu plan çerçevesinde derginin yayınlanması gibi hususları içine alır.

Piyasada gördüÄŸümüz veya bildiÄŸimiz en kaliteli dergiler ÅŸüphesiz böyle bir projeli çalışmanın meyveleridir.

Projeli çalışma önemli olmakla birlikte bir çalışmanın önüne ‘proje’ kelimesini eklemekle onun projeli çalışma olamayacağı açıktır. Projeli çalışma, tanımlanmış bir hedef ve gayesi, birbiriyle iliÅŸkili aktiviteleri, belli süresi, ulaşılması gereken sonuçları, sorumluluk ve yetki sınırları çizilen bir ekibi ve kullanılmak üzere bütçesi olan bir çalışmadır.

En güç projelerde bile, iÅŸler tam olarak tanımlanır ve mantıklı olarak bölümlere ayrılırsa hiçbir iÅŸin büyük olmadığı görülür. Bu da bizi, ‘eÄŸer yolu ve yöntemi araÅŸtırılıp bulunur ve buna göre hareket edilirse baÅŸarılamayacak iÅŸ yoktur’ sonucuna götürür.

 

Prof.Dr. Harun AVCI

<Önceki   Sonraki>
MATEMATİKÇİ PULU
HÄ°PERBOLÄ°K UZAY
FOTO MATEMATÄ°K
C.Sequin Galeri
MATEMATİK AFİŞİ
G.W.Hart galeri
KARÄ°KATÃœR
M.C.Escher galeri
MATEMATÄ°K KÄ°TABI
MATEMATÄ°K FÄ°LMÄ°