Hayrettin KÖROÄžLU, Sibel YEŞİLDERE
Dokuz Eylül Üniversitesi, Buca EÄŸitim Fakültesi
Ä°lköÄŸretim Bölümü, Matematik EÄŸitimi ABD, Ä°ZMÄ°R

ÖZET :Aktif öÄŸretimin tüm dünyaca kabullenildiÄŸi yıllardan bu yana pek çok öÄŸretim yöntemi eÄŸitim sistemimize katılmıştır. Bu yöntemler kendi aralarında farklılık gösterse de, temelde öÄŸrencilerin derse katılarak dersin anlaşılmasını amaçladıklarından aynı çatı altında toplanmaktadırlar. EzberciliÄŸe dayalı eÄŸitim ile yaratıcılıktan ve üretimden yoksun, kendi problemlerinin üstesinden gelemeyen bireylerin yetiÅŸmesi kaçınılmazdır.

Oyun sadece bir eÄŸlence sürecini deÄŸil, çocuÄŸun kendi kendine bir ÅŸeyler öÄŸrenmesini saÄŸlayan ve zorlamadan becerilerini ortaya çıkarma fırsatını veren bir eÄŸitim sürecini de kapsar. Oyunun en önemli özelliÄŸi eÄŸlenceli olması, kurallarının oynayanlar tarafından konulması ve gönüllü olarak katılımın saÄŸlanmasıdır. Matematik öÄŸretimi grup çalışmalarına dayalı, ezberden uzak ve öÄŸrencilerin aktif olabildiÄŸi ortamlarda verimli olabilir.

Bu çalışmada ilköÄŸretim 7. sınıfta yer alan bazı matematik konularına yönelik oyunlar ve senaryolar geliÅŸtirildi. Matematiksel oyunlara iliÅŸkin daha önceden görüÅŸleri alınan ilköÄŸretim II. Kademesindeki bazı öÄŸrencilerle, geliÅŸtirilen oyun ve senaryolar gerçekleÅŸtirildi. Alınan dönütler deÄŸerlendirildi. Sonuçlara iliÅŸkin çözüm önerileri sunuldu. Çalışmanın, benzer çalışmalara ışık tutacağı düÅŸünülmektedir.

1. GÄ°RÄ°Åž
Matematik dersi yalnız ülkemizde deÄŸil pek çok geliÅŸmiÅŸ ülkede de sorun yaÅŸanan bir ders olmuÅŸtur. ÇeÅŸitli ülkelerde yapılan araÅŸtırmalar, bu konuda öÄŸretmenlerin öÄŸretim yöntemlerinin de rolü olduÄŸunu göstermiÅŸtir. Goodlad (1987) "Okul Denilen Bir Yer" adlı çalışmasında bini aÅŸkın sınıfı inceledikten sonra, okullarda kullanılan temel öÄŸretim yönteminin düz anlatım yöntemi olduÄŸunu; ikili çalışmalara , küçük grup çalışmalarına ya da alternatif çalışmalara yer verilmediÄŸini ve ezbere dayalı eÄŸitim yapıldığını saptamıştır. Stake ve Easyley'in çalışmaları, çoÄŸu öÄŸretmenin temel bilgi ve tanımları ders kitaplarından öÄŸrettiklerini ; bilimsel bilginin günlük yaÅŸamda uygulanmasına , daha yüksek düzeyde düÅŸünme becerilerinin geliÅŸtirilmesine ya da araÅŸtırmaya dayalı öÄŸretime daha az yer verildiÄŸi gerçeÄŸini ortaya çıkarmıştır. Lebit ise Avustralya'lı matematik öÄŸretmenleri arasında güncel öÄŸretim yönteminin çeneye ve tebeÅŸire baÄŸlı olduÄŸunu saptamıştır (Korbosky ve arkadaÅŸları, 1987).

Bu araÅŸtırmalardan da görüldüÄŸü gibi matematik öÄŸretiminde yıllardan beri süregelen ve verim alınamayan yöntemlerden vazgeçilmelidir. ÖÄŸrencilerde varolan olumsuz önyargı yok edilmeli ve yerine matematiÄŸe sıcak bakan ve olumlu tutum geliÅŸtirmiÅŸ bireyler yetiÅŸtirilmelidir. Bunun için baÅŸvurulması gereken öÄŸretim yöntemi aktif öÄŸrenmedir.
Aktif öÄŸrenme ; öÄŸrencinin kendi öÄŸrenme süreci içinde yer aldığı, kendi öÄŸrenmesinden sorumlu olduÄŸu bir öÄŸrenme yöntemidir. Aktif öÄŸrenme, öÄŸrencilerin "dinleme" den çok derse katılım saÄŸladığı, bilgi aktarımı aza indirgenirken , öÄŸrencilerin becerilerini geliÅŸtirmeye daha çok ağırlık verildiÄŸi, öÄŸrencilerin kendi ilgi ve deÄŸerlerini keÅŸfetmeleri konusunda daha çok önem verildiÄŸi bir öÄŸrenme yöntemidir(Keyser, 1997).

ÖÄŸrencinin öÄŸrenme sürecinde aktif olarak rol alması kendisinin de derse ilgi duymasını ve merak etmesini saÄŸlayacaktır. Daha da önemlisi öÄŸrencilerin yaratıcılığını artıracaktır. Yaratıcılık problemlere çözüm yolu bulmaktır(Gökaydın, 1998). GeçmiÅŸte eÄŸitimin amacı , bireye bilgi ve beceri kazandırmak , çocuÄŸu yetiÅŸkin toplumuna hazırlamakken bugün eÄŸitimin amacı ihtiyaç duyduÄŸu bilgi ve beceriyi nerede ve nasıl kazanabileceÄŸini bireye öÄŸretmek sürekli deÄŸiÅŸen toplum koÅŸullarına uyum saÄŸlayabilecek her türlü soruna yeni çözümler getirebilecek bireyler yetiÅŸtirmektir (Razon, 1997).

Varolan bilgileri sorgulamadan kabul eden ve sadece sunulan bu ÅŸablona iliÅŸkin soruları cevaplayabilen bir kiÅŸinin konuyu öÄŸrendiÄŸi söylenemez. Bir kiÅŸinin konuyu tam olarak anlamış olması için sorgulaması, cevaplar araması, yorumlaması, kendi birikimleri ile yeniden ifade edebilmesi ve farklı bir durumla karşılaÅŸtığı durumda edindiÄŸi bilgileri transfer edebilmesi gerekir. Bu eÄŸitim anlayışıyla yetiÅŸtirilmiÅŸ bireyler kendi hayatlarında karşılaÅŸtıkları problemlerin üzerine gidebilecek ve çözüm bulabileceklerdir.

Dünyadaki ülkelerin ilköÄŸretim matematik öÄŸretim programları incelendiÄŸinde, hemen hemen hepsinin ana amacının "problem çözme becerisi" kazandırmak olduÄŸu görülmektedir. Oysa öÄŸrenciler problem çözmede bile ezbere yönlendirilmiÅŸ ve problem çözme matematiksel iÅŸlemleri uygulama aracı olarak yansıtılmıştır. ÇeÅŸitli araÅŸtırmalar matematik öÄŸretiminin okullarda öÄŸrencilere problem çözme becerisini kazandırmaya yardımcı olacak düzeyde olmadığını belirtmiÅŸlerdir(Alkan ve arkadaÅŸları, 1996). KöroÄŸlu ve AlbayrakoÄŸlu' nun matematik dersinde yaÅŸanan sorunlara iliÅŸkin yaptığı bir araÅŸtırma, özellikle ilköÄŸretim öÄŸrencilerinin problem çözme becerilerini geliÅŸtirmede baÅŸarının düÅŸük olduÄŸunu ve bu durumun öÄŸrencilerin matematik dersinden uzaklaÅŸmasına neden olduÄŸunu göstermiÅŸtir(KöroÄŸlu ve AlbayrakoÄŸlu, 1997).

ÖÄŸrencilerin ilköÄŸretimden itibaren matematiÄŸe karşı olumsuz tutum geliÅŸtirmesi ve bu durumun ileriki yıllara da yansıması, ilköÄŸretimde matematik konularının sevdirilmesinin ne denli önemli olduÄŸunu daha da çok vurgulamaktadır. Oyunlar ve senaryolar ile öÄŸretim bu noktada önem kazanmaktadır. Oyun sırasında çocuk pek çok ÅŸeyi kendi kendine deneyerek öÄŸrenir, kendisinde gizli güç olarak varolan yeteneklerini geliÅŸtirir, birçok beceriyi zorlamadan kazanır, yetiÅŸkin ve dış dünyanın baskısından kurtulur(Razon, 1985).

Oyunlar ve senaryolarla matematik öÄŸretiminin amacı öÄŸrencilerin kendi yaÅŸ dönemlerinde ilgi duydukları konuları kullanarak matematiÄŸi sevdirmektir. ÖÄŸrenci düz anlatım yönteminde aktif olmayan bir alıcı; buluÅŸ yönteminde olayı araÅŸtıran ve ipuçlarını toplayan bir dedektif, problem merkezli öÄŸretimde kaynakları deÄŸerlendiren bir problem çözücü iken, oyun ve senaryolar ile öÄŸretimde ise oyun ve smilasyonları deneyen bir oyuncu kimliÄŸindedir(www.pbl.com., 2002).

Oyun çocuÄŸun çevresiyle ilgi kurmasını, duyularını dışa vurmasını, deneyim kazanmasını, eÄŸlenmesini, dinlenmesini ve problemlerini çözmesini saÄŸlar. Çocuk için oyun; ruhsal ve duygusal geliÅŸimi güçlendiren bir araçtır. ÇocuÄŸun biliÅŸsel, duyuÅŸsal ve devinimsel geliÅŸimi arasında bir köprü görevi görür(Bayram ve arkadaÅŸları, 1999).
Oyunlar ve senaryolarla matematik öÄŸretiminin amacı öÄŸrencilerin kendi yaÅŸ dönemlerinde ilgi duydukları konuları kullanarak matematiÄŸi sevdirmektir. Toplumda yaÅŸayan her insanın belirli bir düzeyde bilmesi gereken bir bilim olan matematik, ilköÄŸretim kurumlarımızda zorunlu ders olarak okutulmaktadır. Bu noktada matematik öÄŸretmenlerine düÅŸen görev zorunlu olarak verilen bu dersi uygun öÄŸrenme ortamı oluÅŸturarak ve öÄŸrencilere matematiÄŸi sevdirerek öÄŸretmektir.