Katastrof teorisi Fransız matematikçi Rene Thom tarafından 1960'lı yıllarda ortaya atılmış bir teoridir. Dinamik sistem teorisinin bir alt baÅŸlığı olarak geliÅŸtirilen bu sistemin hayli karmaşık bir matematik yapısı vardır ve bu nedenle teoriyi özetlemek de hayli zordur. Åžöyle diyebiliriz sanıyorum: KoÅŸullardaki küçük deÄŸiÅŸiklikler nedeniyle davranışlarda hızlı ve ÅŸiddetli deÄŸiÅŸimler olursa bu katastrofa yol açabilir. Teori bu deÄŸiÅŸim sürecinin nasıl baÅŸladığını ve süreçte neler olduÄŸunu incelemeye yöneliktir. 

Teori, hayatın birçok alanında uygulamasını bulmuÅŸtur. ÖrneÄŸin denizde normal olarak gitmekte olan bir geminin aniden batmasını, olayı baÅŸlatan küçük koÅŸul deÄŸiÅŸikliÄŸini ve sonrasındaki zincirleme olayları inceleyerek açıklıyabilirsiniz veya yıllardır saÄŸlam durmakta olan bir köprünün aniden çökmesine yol açan baÅŸlangıç nedenini ve sonrasında zincirleme olayları bu teoriyle anlayabilirsiniz, sosyal bilimciler ise bir hapishanede aniden patlayıveren ve kontrolsüz büyüyen isyanı bu teoriyle açıklayabilirler. Bu teoriyi Türkiye'de en iyi bilen bizim Deniz Gökçe'dir.

Ben de katastrof teorisini bizzat test etme imkanını geçtiÄŸimiz cumartesi günü yakaladım. Ve teorinin hayli saÄŸlam olduÄŸunu da gördüm.

Çocuklar söz konusu olduÄŸunda her anne ve baba gibi biz de had safhada irrasyonel olduÄŸumuzdan o gün oÄŸlumuza bir yaÅŸ günü partisi verdik.

Parti günü, saati geldi ve katastrof teorisinin tetikleyici neden olarak adlandırdığı olay daha ilk dakikada oldu.

OÄŸlum inzivaya çekildi. Genellikle normal günlerde bahçeden eve girmek istemeyen bu kiÅŸi bu kez de tamamen tersini yaptı ve kendisini eve kilitledi... Bahçeye arkadaÅŸları geldi, parti baÅŸlayacak ya. OÄŸlum evden dışarıya çıkmayı tamamen reddetmeye baÅŸladı. Sonunda annesi çaresizlikten mutfaÄŸa kaçtı, ben de odama kilitledim kendimi. Odada zincirleme olarak sakinleÅŸtirici ve tansiyon hapları almaya baÅŸladım. Katastrofun tetiklenmesiyle birlikte birkaç olay daha oldu. OÄŸlanın kız arkadaÅŸlarından bazıları bahçede aÄŸlamaya baÅŸladılar, onlar evlerine gitmek istiyorlardı ve hatta gittiler de. Rana ile ben 'Çocukları bu kadar üzeceÄŸimizi bilseydik hiç doÄŸum günü düzenlemezdik' diyerek kendini eve kitlemiÅŸ olan oÄŸlumuza duyduÄŸumuz üzüntünün üstüne bir de piÅŸmanlık duymaya baÅŸladık. Bu arada ısmarladığımız yaÅŸ günü pastası geldi, uçak ÅŸeklinde yapılmış pastanın gerçekten yolcu taşıyabilecek kadar büyük olduÄŸunu görünce ben bir küçük aksilik yaÅŸanacağını sezdim ve gayet tabii ki yaÅŸandı da. Pasta buzdolabına sığmadı.

Pasta buzdolabına sığmayınca geriye yapılacak tek ÅŸey kalıyordu, partiyi hızlandırmalı ve bir an önce saÄŸ salim bitirmeliydik. Hızlandıracaktık da, tek bir sorun vardı; ben henüz baÅŸlatamadığımız bir partiyi nasıl hızlandırabileceÄŸimizi bilemiyordum. Neyse aslında bir hesaplama sonucu sadece TIR ile taşınabilecek kadar büyük olan pastayı yüklendik ve bahçeye çıktık. Benim evden çıkmayı reddettiÄŸini sandığım, o anda evde acı çekmekte olduÄŸunu düÅŸündüÄŸüm oÄŸlum bahçede büyük bir keyifle dans ediyordu, arkadaÅŸları da oynuyordu. O an duyduÄŸum rahatlamayı size anlatabilmem mümkün deÄŸil, veliler de misafirimiz olmasalardı Rana ile birbirimize sarılıp aÄŸlayacak durumdaydık o an, sonunda partiyi bir ÅŸekilde baÅŸlatabilmiÅŸ olmanın verdiÄŸi rahatlıkla oÄŸluma seslendim; 'gel bak pasta geldi' dedim. O da hiç sektirmeden geldi ve pastaya elini attığı gibi pastanın eskiden bulunduÄŸu yeri enkaza çevirdi. ArkadaÅŸlarından bazıları da geldiler ve pastaya kafalarını daldırıp yalamaya baÅŸladılar. Bunu engellemenin yolunu ararken kumda oynayan iki oÄŸlan arasında kavga çıktı ve aÄŸlamalar oldu. (bir tanesi gayet tabii ki benim oÄŸlumdu) Ä°ÅŸte o anda çocuklar eÄŸlensin diye palyaço kılığı giymiÅŸ olan arkadaÅŸ ortaya çıktı ve çocukların her biri eÄŸlenecek yerde ondan korktular.

Sistem sonunda tamamen çökmüÅŸtü. Partinin düzenli gitmesi için uÄŸraÅŸmayı kestim ve üzerime aniden olaÄŸanüstü bir huzur çöktü. Hatta sistemin daha da fazla çökmesini saÄŸlamak için üstüme düÅŸenleri yaptım. Ben de herkesin gözü önünde gittim ve masada durmakta olan pastayı yaladım. Bir ÅŸey söyleyeyim mi size; pasta bu ÅŸekilde yendiÄŸinde çok daha lezzetli oluyordu nedense. Maytap yakıp balonları da patlatmaya baÅŸladım. Bu iki hareketim çocukların çok hoÅŸuna gitmiÅŸti. Ä°lk kez neÅŸeyle güldüler ve eÄŸlendiler. Sonra çocuklardan birkaç tanesi yaralanma tehlikesi geçirdiler. Ben gözlerimi kapayarak oturdum, deprem veya tsunami gibi tabiat felaketinin olacağı anı beklemeye baÅŸladım, ama neyseki parti sadece sosyal felaketlerle sürdü ve öyle de bitti. Parti bittikten sonra Rana 'neyse tecrübe kazanmış olduk, bundan sonraki yaÅŸ günü partisini inÅŸallah daha güzel yaparız' dedi, ben de 'Gayet tabii oÄŸlan 70 yaşına geldiÄŸinde yapacağımız parti bence de mükemmel olacak' dedim.

16.08.2005

Kaynak: AkÅŸam