Geometri makaleleri arrow Geometrinin az bilinen tarihi
Geometrinin az bilinen tarihi Yazdır E-Posta
İçerik İndeksi
Geometrinin az bilinen tarihi
İlk ve ikinci geometri,Mısır ve Mezopotomya
Thales ve mezopotamya geometrisi
Eski Yunanlılar, Harezmi, Sabit Bin Kurra, Ebul Vefa
Cinliler, Hintler ve Avrupa

Thales’e atfolunan bilgiler, aslında, Mezopotamya geometrisine dayanmaktadır.  O bilgiler ÅŸunlardır:


1. Thales Teoremi:

    a. Benzer dik üçgenlerde (veya iki üçgenin açıları eÅŸitse) kenar uzunlukları oranları eÅŸittir (Öklid, Geometrinin Unsurları, VI, 4)

    b. Bir dik üçgende, dik açının tepe noktasından hipotenüse indirilen  dikmenin iki tarafında kalan iki üçgen birbirine ve asıl üçgene benzer üçgenlerdir (Öklid, Geometrinin Unsurları, VI, 8).


2. Çapı gören çevre açısı bir dik açıdır. Çap, çemberi iki eÅŸit kısma böler.


3. Bir ikizkenar üçgende, taban açılarının eÄŸimleri eÅŸittir.


4. Thales, tıpkı Mezopotamya’da olduÄŸu gibi, açı yerine, ancak dik açıya dayanarak, eÄŸimleri göz önünde bulundurmuÅŸtur; ve, ‘eÅŸit açılar’a ‘benzer açılar’ adını vermiÅŸtir; dairede ise çapı gören dik açıyı söz konusu etmiÅŸtir; ikizkenar üçgende ‘taban açılarının eÅŸitliÄŸi’ yerine ‘taban açılarının eÄŸimlerinin eÅŸitliÄŸini düÅŸünmüÅŸtür.  Ters açıların eÅŸit olduÄŸunu fark etmiÅŸtir.


5. Birer kenarı ile ikiÅŸer açıları eÅŸit olan üçgenler eÅŸittir.


Kaynaklar geometri konusunda ÅŸu bilgileri de vermektedir. Çemberi de, ilk önce 360 dereceye Mezopotamyalılar'ın ayırdığı, bu geleneÄŸin Mezopotamya menÅŸeli olup Yunanlılara, Mezopotamyalılar'dan geçtiÄŸi bilinmektedir. Kesik piramidin hacminin ortaya konması ve ispatlanması geometride önemli bir yer tutar. Mezopotamyalılar, kesik piramit hacmine ek olarak, piramit hacim formülünü de bilmiÅŸ olmaları gerekiyor.
         
Babilliler, bugün Eski Yunandan beri Pisagor Bağıntısı diye adlandırılan teoremi biliyorlardı. M.Ö. 18. yüzyıla (Birinci Babil Ä°mparatorluÄŸu Devri) ait tablette, bugün Pisagor Bağıntısı dediÄŸimiz : c2 = a2 + b2  formülüyle baÄŸlı; a, b, c gibi sayılar üç sütun üzerine sıralanmış; birinci sütuna c ikinci sütuna a, üçüncü sütuna da, b gibi sayılar kaydedilmiÅŸ, c lere karşılık olan sayılar belirtilmemiÅŸ.  Pisagor'dan on iki yüzyıl önce, bu gibi sayılara ait özellikleri bilen Mezopotamyalılar'ın soyut aritmetik problemlerine dayanarak, sayılar teorisi esasları üzerinde zihni bir merak aÅŸamasına varmış oldukları anlaşılmaktadır.
         
Eski Yunan matematikçilerinden Demokrit'te, geliÅŸmiÅŸ bir geometri bilgisi görülmektedir. Ancak kaynaklar; Demokrit'in Eski Mısır matematiÄŸi ile temasta olduÄŸunda hemfikirdir. Thales, ikizkenar üçgenin taban açılarının eÅŸit olduÄŸunu bildiÄŸi, ancak üçgenin iç açılarının 180 derece olduÄŸu yolundaki bilgilerin Thales'e ait olmadığı anlaşılmıştır. Pisagor, geometri çalışmalarında, güney Ä°talya'da Kroton'da okullar açmış ve geometrinin geliÅŸmesini saÄŸlamıştır.

Öklid, Elementler adlı geometri kitabını yazmakla ün yapmıştır.Bu eserdeki geometri bilgileri 2000 yıl kadar, fazla bir deÄŸiÅŸikliÄŸe uÄŸratılmadan, geometri derslerinde okutulmuÅŸtur. Bu eserin, bazı kısımlar günün ihtiyaçlarına cevap vermek için, 1700 yılından itibaren modernleÅŸtirilmiÅŸtir. Bugünkü geometride bilinen birçok bilgiler, Elementler'de vardır.
         
Kaynaklar; geometrinin önce Eski Mısır'da baÅŸladığını, Eski Yunanlılar'ın geometriyi Eski Mısır'dan öÄŸrenmiÅŸ olduklarını belirtmektedir. Tarihçi Herodot (M.Ö. 485-425), geometrinin Eski Mısır'da baÅŸladığını ve arazi ölçüsü ihtiyacından doÄŸmuÅŸ olduÄŸunu belirtir. Aydın Sayılı : "Bunun gerçeÄŸe uygun olduÄŸunu, yani bölge bir menÅŸeden baÅŸlayarak, geometrinin Eski Mısır'da bir ilim haline geldiÄŸini kabul edebiliriz" der. Eski Yunanlılar'ın, matematikte ve özellikle geometri bakımından, Eski Mısırlılardan geniÅŸ ÅŸekilde yararlanmış oldukları anlaşılmıştır.



<Önceki   Sonraki>
MATEMATİKÇİ PULU
HÄ°PERBOLÄ°K UZAY
FOTO MATEMATÄ°K
C.Sequin Galeri
MATEMATİK AFİŞİ
G.W.Hart galeri
KARÄ°KATÃœR
M.C.Escher galeri
MATEMATÄ°K KÄ°TABI
MATEMATÄ°K FÄ°LMÄ°