Tate Modern'da retrospektif bir sergisi süren 96 yaşındaki sanatçı Louis Bourgeois'nın devasa örümcekleri onun bir simgesi gibi: Saldırgan ve koruyucu, hiç yılmadan, sürekli ağını tamir eden cesur, çalışkan bir iÅŸçi 

LONDRA - 10 metre yüksekliÄŸindeki, sekiz ayaklı çelikten örümcek 'Maman' (1999), karanlık köÅŸesinden yeni çıkmışcasına canlı, Thames'in kenarında, galeriyi ziyarete gelenleri karşılıyor.

Tate Modern, Louis Bourgeois'nın yaklaşık 70 yıla yakındır devam eden inanılmaz sanat kariyerini ele alan retrospektif bir sergi açtı Ekim 2007'de. Bu sergide sanatçının 200 parçadan oluÅŸan eserleri sergileniyor. Bourgeois çağımızın en önemli heykeltıraÅŸlarından biri. 1911'de Paris'te doÄŸmuÅŸ. Antika eÅŸya ve goblen tamiriyle uÄŸraÅŸan bir ailenin çocuÄŸu. 1932 yılında Sorbonne'da kısa bir süreliÄŸine matematik ve geometri okuduktan sonra, Paris Üniversitesi felfese bölümüne giriyor. …cole des Beaux-Arts, …cole du Louvre gibi okullara gittikten sonra, Fernand Leger'in öÄŸrencisi
oluyor. 1938 yılında Paris'te sanat galerisi açtığı dönemlerde tanıştığı Amerikalı sanat tarihçisi eÅŸiyle evlenip New York'a taşınıyorlar.
New York o dönemlerde Andre Breton, Marcel Duchamp, Marx Ernst, Alberto Giacometti gibi savaÅŸ sonrası Amerika'ya göçmüÅŸ Avrupalı sanatçıların yaÅŸadığı bir ÅŸehir. Bourgeois da kısa sürede sanat çevrelerinin içine giriyor ve 1940'ta ilk sergisini açıyor. Primitif sanatın etkisinde olduÄŸu bu yıllarda yaptığı tahtadan, ince, abstrak heykelleriyle dikkat çekiyor. 40'lı yıllardan itibaren pek çok farklı sanat akımıyla özdeÅŸleÅŸtirilmiÅŸ olmasına raÄŸmen Bourgeois'nın sanatı zaman içinde, sürekli deÄŸiÅŸip geliÅŸmiÅŸ. Hem sanatçı, hem anne ve eÅŸ olmayı aynı anda baÅŸarmaya çalışan kadın sanatçının içine düÅŸtüÄŸü kaçınılmaz ikilemi yansıttığı Femme Maison (Ev Kadını) serisi de ilk kez bu yıllarda kafasında ÅŸekillenmeye baÅŸlıyor. 'Mahkûm' ve 'hapishane' arasındaki iliÅŸkiye benzettiÄŸi 'kadın' ve 'ev' iliÅŸkisi, sanat hayatı boyunca sorguladığı temaların başında geliyor.
1950'lere geldiÄŸimizde, onun için fiziksel ve metaforik olarak çok önemli olan ve 'hareketin baÅŸlangıç noktası' olarak gördüÄŸü 'spiral' formu geride bırakıp, biyomorfik ve fallik formlara yöneldiÄŸini görüyoruz. Yine insan bedeni, kadın ve ev, yalıtılmış birey ve grup içindeki birey iliÅŸkisi, paradoks, aile içindeki yabancılaÅŸmalar ve kabulleniÅŸler gibi, sürekli kafasını kurcalayan temalara sadık kalarak, minimalizme karşı çıkan farklı bir çizgi seçiyor. Yeni heykelleri, daha önce gördüÄŸümüz dimdik ve sabit tahta heykellerinin tersine, plaster ve lateks gibi yeni malzemeleri denediÄŸi, insan organlarının yumuÅŸak dokusunu veren organik formlar.

1980'ler dönüm noktası
1980'li yıllar Bourgeois için bir dönüm noktası. Bu tarihlerde New York'ta terk edilmiÅŸ eski bir kumaÅŸ fabrikasını atölyeye çeviriyor. Bu yeni ve geniÅŸ alanda sanatını farklı bir noktaya getiren örümceklerini ve Cell (Hücre) adını verdiÄŸi insan boyutundaki enstalasyonlarını üretmeye baÅŸlıyor. Farklı malzeme arayışına eski kumaÅŸlar, ÅŸiÅŸeler, kavanozlar, fanuslar ve iÄŸneler de ekleniyor.
'Hücre'ler geçmiÅŸ zaman içinde donup kalmış, kapısı kapatılıp yıllar sonra yeniden açılmış karanlık odalar gibi. Her biri örümcekler, aynalar, iÄŸnelerle dolu ürkütücü labirentler sanki. Her oda aynı zamanda birer kafes, birer inziva hücresi. Ä°nsanın 'kendi yansımasıyla barışabilmesi' olarak gördüÄŸü aynalarla dolu bu odalarda elbiseler, eÅŸyalar, iskemleler, geçmiÅŸ zaman içinde donup kalmışcasına havada asılı. Bourgeois bütün sanat hayatı boyunca, dürüstçe kendini sorguladığı günlükler tutmuÅŸ. "Benim için çocukluÄŸum, büyüsünü, dramasını ve gizemini asla yitirmedi" diyor. Yıllar önce babasının hasta annesini, Ä°ngiliz dadıyla aldatmasının yarattığı acıyı, bugün hâlâ yaşıyor gibi. Her bir oda travmatik olarak algıladığı çocukluÄŸuna geri dönüÅŸ. GeçmiÅŸ kokan bu odalar arasında yürürken Bourgeois, 'Tahtakurularının yediÄŸi çocukluÄŸum' diye tanımladığı geçmiÅŸinin hikâyesini, ustaca seçilmiÅŸ sembolik objeler aracılığıyla, seyircinin kulağına fısıldıyor sanki.
'Maman' (1999) Bourgeois'nın en bilinen eseri. 1990'larda yapmaya baÅŸladığı büyük boyuttaki örümcek heykeller serisinden biri. Örümcek pek çok ÅŸeyi temsil ediyor Bourgeois için: diÅŸilik, doÄŸurganlık, annesi ve annesinin çıkrık ve iple olan iliÅŸkisi, korku. Kendisi olarak da gördüÄŸü örümcek, saldırgan olduÄŸu kadar, koruyucu da: Hiç yılmadan, sürekli ağını tamir eden cesur, çalışkan bir iÅŸçi.
Yıllar boyunca biriktirdiÄŸi kumaÅŸ ve goblen parçalarını kullanarak
oluÅŸturduÄŸu, içi doldurulmuÅŸ üç boyutlu geometrik biçimdeki, kırılgan, kule heykelleri, sanatçının son yıllarda yaptığı çalışmalar. Camdan bölmelerin ardındaki eski havlu parçalarından yapılma insan baÅŸları, ÅŸimdiye kadar kullandığı malzeme ve biçimleri farklı boyutlarda ve biçimlerde yeniden çalıştığı küçük figüratif heykeleri, son 70 yılın vitrininden bize bakıyorlar.

96 yaşında hala üretiyor
Bu sergiyi gezerken günümüz modern sanatında bize yeni gibi sunulan pek çok temanın Bourgeois tarafından yıllar önce ele alındığını fark etmemek mümkün deÄŸil. Bireysel deneyimlerimizin evrensel ortaklıklarını bulup çıkarma isteÄŸi hâlâ taptaze. Yalnızca ona özgü, inanılmaz canlı vizyonuna bunca yıl sadık kalabilmesi hayret verici. Her ne kadar kırılganmış gibi görünse de aslında çok saÄŸlam bir egosu var. Sanırım onu 96 yaşındayken bile hâlâ sorgulamaya ve üretmeye iten gücün kaynağı da bu. Sanatındaki esneklik, yeniyi arayış ve yaÅŸadığı ana sımsıkı sarılma güdüsüyle hâlâ üreten Bourgeois'nın yakında Londra'da yeni bir sergisi daha açılacak.
"Motivasyonumun nereden geldiÄŸi deÄŸil, hâlâ nasıl canlı kalabildiÄŸi önemli" diye yazmış bir eserinde. Erkek egemen sanat dünyasında ayakta kalabilmenin tek yolunun üretmek olduÄŸunu savunuyor. 'Ä°nsanoÄŸlu var olduÄŸu sürece modern sanat da var olacak ve sanatçı yaratmaya devam edecek" diyor Bourgeois.

08.01.2008

Kaynak: Radikal