header image
Matematik Haberleri ArÅŸivi arrow Matematik haberleri arrow MatematiÄŸe Türk katkısı Radikal 2003
MatematiÄŸe Türk katkısı Radikal 2003 Yazdır E-Posta

Matematik, biz Türklerin dünya çapında baÅŸarılara sık sık imza attığımız bir bilim dalı deÄŸil. Zaten ilk ve ortaöÄŸretimde matematik eÄŸitiminin ne denli kötü olduÄŸuna dair bir dizi istatistik ve araÅŸtırma sonucu durup durup ortaya çıkıyor. Yani, geçmiÅŸte zaten matematikte çok baÅŸarılı sayılmazdık, anlaşılan gelecekte de yeterince baÅŸarılı olamayacağız. 

Ancak elbette bu genel düzeni bozan bazı çok önemli bilim insanları da çıkarıyor bu toplum. Ä°ÅŸte onlardan biri, daha önce Bilkent'te çalışan, ÅŸu sıralar BoÄŸaziçi Üniversitesi'nde öÄŸretim üyeliÄŸi yapmakta olan Cem Yalçın Yıldırım, Amerikalı bir meslektaşıyla birlikte çok önemli bir matematiksel baÅŸarıya imza attı geçen hafta.
Yalçın Yıldırım'ın Amerikalı meslektaşı Dan Goldston'la birlikte baÅŸardığı ÅŸeyi anlatabilmem için önce asal sayılar hakkında bilgi vermem gerek.


Asal sayılar, pek çoÄŸumuzun okul yıllarımızdan da hatırladığımız gibi çok özel sayılar. Asal sayıların ayırıcı özelliÄŸi, onların kendileri ve 1 dışındaki sayılara tam olarak bölünememesi. Mesela 2, mesela 3, mesela 5 asal sayılar.
Asal sayıların içinde de özel bir bölük var ki, bunlara da `ikiz asallar' deniyor. Ä°kizden kasıt, birbirini izleyen iki asal sayının arasında iki sayı olması. Mesela 3 ve 5 ikiz asallara bir örnek.
11 ve 13 gibi, 17 ve 19 gibi.
Dünyanın dört bir yanında bilgisayarlar en büyük asal sayıyı hesaplamak için uÄŸraşıyor. Son olarak 17 bin haneli rakamlar bulundu. Yani, asal sayılardan aslen sonsuz tane var.


Peki acaba ikiz asallardan sonsuz tane var mı? Bu soru çok ama çok uzun bir zamandan beri sorulan bir soru. Pek çok kiÅŸi bu sorunun doÄŸruluÄŸunu ya da yanlışlığını kanıtlamaya uÄŸraÅŸtı ama çabalar bir türlü sonuca ulaÅŸamadı.
Yıldırım ve Goldston bu soruna farklı bir açıdan yaklaÅŸtılar.


Onların cevabını aradıkları soru şu oldu: İkiz asal olmasa da, sonsuza kadar birbirine yakın asal sayılar bulunabilir mi?
Åžimdi burada bütün teknik detaylarını anlatamayacağım ama Yıldırım ve Goldston uzun çabaların sonunda bu soruya bir cevap ve kanıt buldular. Evet, bulunabilirdi.


Bu matematikte son derece önemli bir ilerleme. Geçen hafta Amerikan Matematik Enstitüsü'nde bu buluÅŸun bir sunuÅŸu yapıldı ve Amerikalı matematikçilerin nefesi kesildi.
* * *
Bu önemli ilerlemenin haberini bana, beni bundan 10 yıl önce Yalçın Yıldırım'la tanıştıran bir sevgili arkadaşım, gönderdiÄŸi bir elektronik postayla verdi. Elektronik postada bir web linki vardı. Link beni Amerika'da bir yerel gazetenin web sitesine götürdü. Kaliforniya' daki San Jose kentinin ve bütün körfez bölgesinin yerel gazetesi The Mercury News, haberi birinci sayfasından ve Yalçın Yıldırım'la Dan Goldston'u överek veriyordu.


Buna karşılık, zaman zaman pazar günleri köÅŸesinde matematik ve fizikle ilgili popüler yazılar yazan ben, bir saattir bu yazıyı yazmaya uÄŸraşıyorum; çünkü Türkiye'de bir gazetede matematikten söz etmek kolay iÅŸ deÄŸil. Hem herkesin anlayacağı bir biçimde yazacaksınız hem de kaydedilen ilerlemenin önemini anlatmayı baÅŸaracaksınız.
Ben bu kadar uÄŸraÅŸmama raÄŸmen kaydedilen ilerlemenin önemini anlatabildiÄŸimi sanmıyorum.
Buradaki güçlüklerden biri rakam teorisinin gündelik hayata basitçe indirgenecek uygulamalarının sınırlılığı ise diÄŸeri de Türkiye'nin matematiÄŸe olan uzaklığı.


Gazetedeki arkadaÅŸlar bile, "Peki bu problem kaç yıldır çözülemiyormuÅŸ" diye sordular ilk sorularını. Yani akla gelen ilk kliÅŸe, "300 yıllık problemi bir Türk çözdü" baÅŸlığını atmak.
Aslına bakacak olursanız problem binlerce yıllık. Ama esasen hâlâ tam olarak çözülmüÅŸ de deÄŸil.
Sadece çözüm yolunda çok önemli, çok büyük bir ilerleme kaydedildi

30.03.2003

Kaynak: Radikal 

<Önceki   Sonraki>
MATEMATİKÇİ PULU
HÄ°PERBOLÄ°K UZAY
FOTO MATEMATÄ°K
C.Sequin Galeri
MATEMATİK AFİŞİ
G.W.Hart galeri
KARÄ°KATÃœR
M.C.Escher galeri
MATEMATÄ°K KÄ°TABI
MATEMATÄ°K FÄ°LMÄ°