header image
Matematik Haberleri ArÅŸivi arrow Matematik haberleri arrow Ä°slam'ın bilimsel macerası Radikal 2006
Ä°slam'ın bilimsel macerası Radikal 2006 Yazdır E-Posta

Çalışmalarıyla modern bilimin Ä°slam biliminin bir devamı olduÄŸunu gösteren Prof. Dr. Fuat Sezgin'in beÅŸ ciltlik kitabı, Türkçeye de çevriliyor. 'Ä°slam'da Bilim ve Teknoloji', son olarak Ä°ran'da ödül almıştı.

Ä°STANBUL/TAHRAN - Bilim ve medeniyetler tarihinin, birbirinden kopuk adalar deÄŸil, bir bütün olduÄŸunu gösteren Prof. Dr. Fuat Sezgin'in bütün dünyada yankı uyandıran çalışması, nihayet Türkçeye de çevriliyor. Bilimsel çalışmalarını Almanya'da sürdüren Prof. Dr. Fuat Sezgin, 'Ä°slam'da Bilim ve Teknoloji' adını taşıyan beÅŸ ciltlik eserinin Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) ve Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Türkçeye çevrildiÄŸini söyledi.
Yakında bilim tarihi meraklılarıyla buluÅŸacak olan eser, son olarak geçtiÄŸimiz hafta, 13. Uluslararası Ä°ran Ä°slami Bilimler Kitap Ödülü'nü kazandı. Ödülünü Tahran'da, Ä°ran CumhurbaÅŸkanı Mahmud Ahmedinecad'ın elinden alan Prof. Dr. Fuat Sezgin, 'Ä°slam dünyasının önde gelen tarihçilerinden ve ömrünü Avrupalılara Ä°slami bilimleri tanıtmaya adayan bilim adamı' olarak takdim edildi.

Kayıp 800 yıl
Süryanice, Ä°branice ve Latince dahil 27 dili çok iyi derecede bilen Prof. Dr. Sezgin düzenlenen törende, Farsça bir konuÅŸma yaptı. Sezgin konuÅŸmasında, bilimler ve medeniyet tarihinin bütün olduÄŸuna dikkat çekerek, "Bilim tarihçisini görevi, çeÅŸitli kültür dünyalarının bu bütündeki yerini gerçeÄŸe en yakın bir ÅŸekilde gösteremeye çalışmaktır" diye konuÅŸtu.


Bilimler tarihinin henüz genç olan safhasında, Müslümanların 800 yıl kadar süren yaratıcı rolünün, maalesef çok az veya hiç göz önünde olmadığını belirten Prof. Dr. Sezgin, törende ÅŸunları söyledi:
"Bilimlerin bugün Avrupa'da görülen yüksek seviyesinin, Ä°slam bilimlerinin 16. yüzyıldan itibaren yeni bir muhitte ve yeni ÅŸartlar altında geliÅŸmesi olarak tanıdım. Bunu Müslümanları yabancı saymayarak, en yüksek süratle almaya, ona ulaÅŸmaya çalışmaları gerektiÄŸini arzuladım." Sezgin ayrıca Tahran'da Ä°slam coÄŸrafya tarihi konusunda bir bilimsel konferans da verdi.


1924 yılında Ä°stanbul'da doÄŸan Prof. Dr. Fuat Sezgin, Ä°stanbul Üniversitesi'nde filoloji eÄŸitimine baÅŸladı, 1965 yılında Frankfurt Üniversitesi'nde profesör oldu. Ä°slam dünyasındaki belli baÅŸlı kütüphaneleri taradı, bilinmeyen çok sayıda elyazmasını buldu.

Enstitü kurdu
Sezgin, 1981'den beri kuruculuÄŸunu yaptığı Frankfurt Goethe Üniversitesi Arap-Ä°slam Bilimi Tarihi Enstitüsü'nde çalışıyor. Prof. Dr. Sezgin'in incelediÄŸi eski elyazması eserlerde bularak yeniden imal ettirdiÄŸi bir çok 'unutulmuÅŸ' alet ve makine de Frankfurt'taki Arap-Ä°slam Bilimi Tarihi Enstitüsü'nde yer alan müzede sergileniyor. (Radikal, aa)

'Duygular matematikseldir'
Süryanice, Farsça, Latince, Arapça, Ä°branice elyazması metinlerin orijinalleri üzerinde çalışan Prof. Dr. Fuat Sezgin, eski Yunan, Ä°slam bilginleri ve Rönesans arasında, 'karanlıkta kalan' geçiÅŸ dönemlerini aydınlattı. Sezgin'in bu süreci anlatan bazı bulguları ÅŸunlar:


Ekvator'un uzunluÄŸu: Ä°slam'ın 150. yılında, Abbasi Halifesi Mem'un zamanında, 40 bin kilometre olarak ölçüldü.
Sıfır: Halife Mem'un, Hint astronomlarını BaÄŸdat'a davet ederek astronomi ve matematik kitabı Siddhata'yı Arapçaya çevirtti. Böylece Yunanlıların tanımadığı sıfır sayısı ve Hintlilerin geliÅŸtirdiÄŸi trigonometri Ä°slam dünyasına girdi.

Kimya: Cabir ibnü Heyyun, kimyayı bilim olarak kurdu. Cabir, bütün duyguların matematiksel olduÄŸuna inanıyordu.

Matematik: MS 950 yılında Ebu Cafer el Hazin, astronom parabol konstrüksiyonu kullanarak ilk kez üçüncü dereceden bir denklemi çözdü. Ä°bnü'l Heytem, 11. yüzyılda bir optik problemi dördüncü dereceden bir denklemle çözdü. Avrupalıların Latinceye 'Problema Alhazeni' adıyla çevirdiÄŸi problemi de Ömer Hayyam 11. yüzyılda çözmüÅŸtü.

Astronomi: GüneÅŸ'le Dünya'nın yıllık en uzak aralığının deÄŸiÅŸken olduÄŸunu 9. yüzyılda Müslümanlar saptadı.

CoÄŸrafya: El Biruni 11. yüzyılda dünyanın enlem ve boylam derecelerini 6-40 dakikalık farklarla hesapladı.

Leonardo da Vinci: Gizemli çizimleri, Ä°slam bilginlerinin hesaplarına dayanıyordu.

17.02.2006

Kaynak: Radikal  

<Önceki   Sonraki>
MATEMATİKÇİ PULU
HÄ°PERBOLÄ°K UZAY
FOTO MATEMATÄ°K
C.Sequin Galeri
MATEMATİK AFİŞİ
G.W.Hart galeri
KARÄ°KATÃœR
M.C.Escher galeri
MATEMATÄ°K KÄ°TABI
MATEMATÄ°K FÄ°LMÄ°