header image
Matematik Haberleri ArÅŸivi arrow Matematik haberleri arrow 'Da Vinci'nin bir ÅŸifresi yok' Mona Lisa ve Matematik kitabından Radikal 2006
'Da Vinci'nin bir ÅŸifresi yok' Mona Lisa ve Matematik kitabından Radikal 2006 Yazdır E-Posta

"Matematik ve Mona Lisa"nın yazarı fizikçi Prof. Bülent Atalay: 'Resim yapmak Da Vinci'ye çok kolay geldi' derler. O yüzden de zor ÅŸeylerle uÄŸraÅŸtı. Onun asıl derdi bilimleydi

 

Ä°STANBUL - Åžubat ayında Amerika'da yayımlanan ve kısa bir sürede yaklaşık 15 bin satıp birçok dile çevrilen 'Matematik ve Mona Lisa' Albatros Yayınları'nca Türkçeye çevrildi. Kitabın Türk yazarı Prof. Bülent Atalay da kitabın yayımlanması dolayısıyla Türkiye'ye gelip çeÅŸitli konferanslar verdi.


Teorik fizikçi ve ressam olan Atalay, üniversite eÄŸitimini, lisansüstü çalışmalarını Georgetown, Berkeley, Princeton ve Oxford üniversitelerinde tamamladı. Atalay'ın lisesi bile özel. 'Ölü Ozanlar DerneÄŸi' filminin çekildiÄŸi okulda okumuÅŸ. Halen Mary Washington Üniversitesi'nde fizik profesörü, Virginia Üniversitesi'nde yarı zamanlı öÄŸretim üyesi olarak çalışmalarını sürdürüyor. "Kendi zamanında kitapları çıksaydı, notları basılmış olsaydı baÅŸka bilginler anlayıp onun önermelerine devam etseydi 18. asır sonunda bu seviyeye eriÅŸirdik" dediÄŸi Leonardo Da Vinci'yle tanışması ise 50'lilerin sonuna dayanıyor. Kısa sürede aynı tarzda çalıştıklarını fark ettiÄŸi Da Vinci'nin üzerine çalışmalarını 'Matematik ve Mona Lisa'da toplayan Atalay'a biz de merak edilen soruyu sorduk: "Da Vinci'nin ÅŸifresi ne?"


Da Vinci'nin büyük bir ressam olduÄŸu yüzyıllardır kabul gören bir gerçek. Bilime yatkınlığı da bulunan her yeni belgeyle ispat ediliyor. Da Vinci'nin kurduÄŸu bilim-sanat iliÅŸkisini nasıl keÅŸfettiniz?


ÇocukluÄŸumdan beri biliyordum Leonardo'nun çok büyük bir ressam olduÄŸunu, ama bilim adamı olduÄŸundan haberdar deÄŸildim. Lisedeyken öÄŸrencilerden birinin babası bir konferans verdi ve matematik ile resmin iliÅŸkisini anlattı. 70'li yıllarda ben de resim yaparken metametiÄŸi kullanmaya baÅŸladım. Sonra da Leonardo'yu keÅŸfetmeye baÅŸladığım zaman gördüm ki aynı ÅŸeyi yapıyoruz. Elbette o her ÅŸeyi en iyi yapıyor. Üstelik tahsilsiz. Zaten o kadar zekiyseniz tahsil iyi deÄŸil. Leonardo da öÄŸrencilerine "Birbirinizi kopya etmeyin. Tabiata bakın" dermiÅŸ.


Da Vinci'nin yapıtlarındaki matematik söz konusu olunca akla hemen 'altın oran' geliyor. DiÄŸer resimlerinde de adaşı Fibonacci'nin dizinini uyguladığını görüyoruz...


ÇoÄŸu ressam çalışırken ne çizdikleri dalların sayısına bakarlar ne de açıları hesaplarlar. Oysa o, bunu hep yaparmış. Altın oran dediÄŸimiz dikdörtgenin tüm açılarını aldığınızda ortada kalan boÅŸluk.


Bunu Da Vinci'den 300 yıl önce yaÅŸamış adaşı Fibonacci de ortaya koymuÅŸ. Onun ortaya attığı formülle Da Vinci'nin resimlerinde kullandığı matematiksel formül birbirini tutuyor. Bir dikdörtgen çiziyorsunuz sonra onun içine bir üçgen ve yüzü, saçları yerleÅŸtirmeye baÅŸlıyorsunuz. Bir baÅŸka gerçek de portreleri ortadan ikiye ayırdığınızda, çizginin bir gözün üzerinden geçmesi. Bu Mona Lisa'da da var ve size hareket ettiÄŸi izlenimi veriyor.


Bu kadar büyük bir ressam olmasına raÄŸmen Leonardo Da Vinci'nin çok az eser vermesini nasıl deÄŸerlendiriyorsunuz?
Tamamen kendisinin yaptığı yedi resim var. 'Resim yapmak ona çok kolay geldi' derler. O yüzden de zor ÅŸeylerle uÄŸraÅŸtı. O bir bilim adamıydı. Üstelik baÅŸladığı iÅŸleri bitirmezmiÅŸ.


O yüzden de kolay kolay da iÅŸ bulamamış. Mona Lisa'yı bile bitirememiÅŸ olduÄŸu da söylenir. DediÄŸim gibi onun derdi bilimle. Da Vinci makas, tanklar, bisiklet birçok ÅŸey icat etmiÅŸ.


Kitabınızda Da Vinci'nin Fatih Sultan Mehmet tarafından Ä°stanbul'a davet edildiÄŸini söylüyorsunuz ve ressamın II. Beyazıd'a yazdığı mektubu yayımlıyorsunuz...


1480 senesinde Fatih Sultan Mehmed tarafından davet edilmiÅŸ. Hatta o yıl Da Vinci, Milano'daki bir düke mektup yazmış toplar, tüfekler, tanklar, seyyar köprüler yapabilirim diye iÅŸ istemiÅŸ. Fatih Sultan Mehmet daveti ile ilgili elimizde belge yok. Ama II. Beyazıd'a yazdığı mektup var. Mektupta Haliç'e bir köprü ve BoÄŸaziçi'ni birleÅŸtirecek dubalı bir köprü inÅŸa etmek istediÄŸini yazıyor. Askeri danışman olarak görev yapıp surlar, yeni silahlar yapmak istediÄŸini söylüyor. Mektubu 'Resim de yaparım' diye bitiriyor. Herhalde o zaman Osmanlı'nın bunlara ihtiyacı yoktu. Da Vinci'nin iÅŸ baÅŸvurusu kabul edilmedi.


Dan Brown'un kitabının ardından tüm dünyada Da Vinci'nin ÅŸifresini çözme azmi uyandı. Siz yıllardır Da Vinci ile ilgilenen biri olarak onun ÅŸifresini çözdünüz mü?


Aslında bir ÅŸifre yok tabii. Dan Brown kitabı yazdığı zaman Mario Livio'nun kitabını okumuÅŸtu. Mario Livio da benim verdiÄŸim konferansa gelmiÅŸti. Hatta kendi kitabında altın oran hikâyesini anlatırken tavÅŸanlardan bahsediyordu. TavÅŸan örneÄŸini ben bulmuÅŸtum. Sonra Mario Livio yazdığı zaman kitabını bir ÅŸifre olarak kullandı. Dan Brown'un kitabı da çok güzel roman. Ben de beÄŸendim ama her yanlışlık bulduÄŸumda bana verilen beÅŸ kitabın birini arkadaşıma hediye ettim. Sonunda iki yıl evvel uçakta Türkiye'ye geliyordum, o zaman bitirebildim. Kiliseyi sarstığı için, kiliseyi arada sarsmak lazım, güzel bir kitap. Da Vinci için bir ÅŸifreden bahsetmek gerekirse sanatla bilimi tabiata bakarken birleÅŸtirdiÄŸi söylenebilir.


Kitabınızın bu kadar ilgi görmesini nasıl karşıladınız. 'Da Vinci Åžifresi'nin etkisi oldu mu?


'Da Vinci Åžifresi' kitabı mutlaka benim kitabıma yardım etti. Acaba sahiden bir ÅŸeyi çözecek mi diye insanlar okumaya baÅŸladılar. Okuyanlar mektuplar yolladılar. Åžu ana kadar gördüÄŸüm 156 metinden 154'ü son derece olumlu. Ä°kisi çok fena. Onlar ÅŸifrenin çözümünü arıyorlardı herhalde.


VerdiÄŸiniz formüllerle gerçekten iyi bir resim yapılabilir mi?


Ä°lk baÅŸlarda bu formüller ölçerek uygulanıyor ama sonra otomatik oluyor. Bana kalırsa bu formüllere fazla uyarsanız sıkıcı olur. Evet bu formüllerle güzel bir portre yapılır ama altına Leonardo Da Vinci imzasının atılması için o gülüÅŸü de yakalamak gerekir.


Mona Lisa ve Matematik/Bülent Atalay/Albatros Yayınları

21.01.2006

Kaynak: Radikal  

 

<Önceki   Sonraki>
MATEMATİKÇİ PULU
HÄ°PERBOLÄ°K UZAY
FOTO MATEMATÄ°K
C.Sequin Galeri
MATEMATİK AFİŞİ
G.W.Hart galeri
KARÄ°KATÃœR
M.C.Escher galeri
MATEMATÄ°K KÄ°TABI
MATEMATÄ°K FÄ°LMÄ°