OrtaçaÄŸ Ä°slam mimarisinde görülen mozaik çinilerinin, Batılı matematikçilerin ancak 500 yıl sonra keÅŸfedeceÄŸi geliÅŸmiÅŸ geometrik özelliklere sahip olduÄŸu ortaya çıktı 

WASHINGTON/CAMBRIDGE - OrtaçaÄŸ dönemi Ä°slam mimarisinin mozaik çini tekniÄŸiyle yapılan karakteristik geometrik süslemelerinin, Batılı matematikçilerin ancak 500 yıl sonra keÅŸfedebileceÄŸi kadar geliÅŸmiÅŸ özelliklere sahip olduÄŸu ortaya çıktı.
Tarihçiler uzun zamandır cami, türbe gibi Ä°slami binaların duvarlarında iç içe geçmiÅŸ, birbirini tekrar etmeyen çokgen süslemeleri yaparken kumpas ve cetvel kullanıldığına inanıyordu.

Tekrar etmeyen karmaşık süs
Ancak Harvard Üniversitesi'nden Peter Lu ile Princeton Üniversitesi'nden Paul J. Steinhardt'ın yürüttüÄŸü ve Science dergisinde yayımlanan araÅŸtırmada 'kumpas ve cetvel basit hatlar oluÅŸturmaya yetse de, mozaik çinilerdeki mükemmel beÅŸli ve 10'lu simetrinin, ancak çok karmaşık bir sistemle açıklanabileceÄŸi' belirtildi.
Lu, 13. yüzyıl itibarıyla yapılan taÅŸ süslemelerinde, matematikçilerin bugün 'quasicrystalline tasarımlar' diye tanımladığı karmaşık sistemin kullanıldığını söyledi. Özbekistan tatilinde gördüÄŸü taÅŸ iÅŸlemesinden sonra bu konuyu araÅŸtırmaya karar veren Lu, mozaik çinilerdeki mükemmel simetrinin, 'ÅŸimdiye kadar sanıldığından çok daha geliÅŸmiÅŸ ve karmaşık bir Ä°slam kültürüne iÅŸaret ettiÄŸini' söyledi.
'Quasicrystal'ler beÅŸgen, ongen gibi ÅŸekillerin, diÄŸer bina süslemelerinden farklı ÅŸekilde tekrar etmeyecek ÅŸekilde bir araya getirilmesiyle ortaya çıkıyor. Lu ve Steinhardt, geliÅŸmiÅŸ geometrik özelliklere sahip mozaik çinilere 12. yüzyıldan 15. yüzyıla kadar olan dönemde yapılmış Ä°slami binaların pek çoÄŸunda rastlandığını da açıkladı.

Türkiye'den de örnek var
Ä°ran'dan Hindistan'a çeÅŸitli Ä°slami yapılarda görülebilen geometrik mozaik çinilere Türkiye'de de rastlanıyor. Erzincan'daki Mama Hatun Külliyesi, Bursa'daki YeÅŸil Camii ve ÅŸu anda Topkapı Müzesi'ndeki Timur dönemine (15. yüzyıl) ait süsleme, karmaşık geometrik sistemle yapılmış mozaik çinilere örnek. (ap, aa, Reuters)

24.02.2007

Kaynak: Radikal