|
Gaye ÇALIKOÄžLU BALÄ°, Mesture KAYHAN, Zeynep Sonay POLAT 06.11.2004 tarihli bilimsel makalesi Özet: Bu çalışmanın amacı, okul öncesi anabilim dalında okumakta olan öÄŸretmen adaylarının matematik hakkındaki inançlarını belirlemektir.
Ankara'nın dört büyük üniversitesinin okul öncesi eÄŸitimi anabilim dalında okuyan 3. ve 4. sınıf öÄŸrencileri çalışma grubunu oluÅŸturmaktadır.
Veri toplama amacı ile "matematik hakkındaki inançlar anketi" (MÄ°A) (Aksu, M., Engin, D.C., Sümer, H.Z., 2002) uygulanmıştır. GeliÅŸtirilmiÅŸ olan bu anket, "matematiÄŸin doÄŸası ile ilgili inançlar", "matematik öÄŸrenme süreci hakkındaki inançlar" ve "matematiÄŸin kullanımı hakkındaki inançlar" boyutları altında 20 maddeden oluÅŸmaktadır. Anketten alınan sonuçlara göre öÄŸrencilerin en çok MÄ°A nın "matematiÄŸin kullanımı hakkındaki inançlar" alt boyutu maddelerinde odaklandıkları görülmüÅŸtür. Buna karşın birinci ve üçüncü boyutları olan matematiÄŸin öÄŸrenme süreci ve doÄŸası hakkındaki inançlar alt boyutlarından daha düÅŸük puanlar almışlardır.
GÄ°RÄ°Åž
Okul öncesi, çocukların matematik becerilerinin sistemli bir ÅŸekilde kazandırılmaya baÅŸlandığı dönemdir. Bu dönemde çocuklar matematiÄŸi oyunlarla öÄŸrenirler. Onlar için eÄŸlendirici olan matematik zamanla matematik korkusuna dönüÅŸebilir. Çocukların ilk karşılaÅŸtıkları okul öncesi öÄŸretmenlerin inançları bu korkunun giderilmesinde veya pekiÅŸtirilmesinde önemli bir rol oynar (Carter ve Norwood, 1997).
Okul öncesi dönemde matematik öÄŸretiminin daha etkili olabilmesi için öÄŸretmen adaylarının bu konuda yeterli donanıma sahip olması gereklidir. Bu dönemde öÄŸretmen adaylarının matematiÄŸe karşı inançları matematik öÄŸretimini etkiler. MatematiÄŸin doÄŸasını keÅŸfetmiÅŸ ve öÄŸretimi konusunda çeÅŸitli yöntemler uygulayabilen öÄŸretmen adaylarının o dönemdeki çocuklara matematiÄŸin temel kavramlarını öÄŸretmesi ve matematiÄŸi sevdirmesi daha kolay olacaktır. Bu nedenle, okul öncesi öÄŸretmen adaylarının matematik ile ilgili inançlarının bilinmesi önem taşımaktadır.
Ä°nanç kavramı üzerinde uzlaşılmış bir tanım olmamasına raÄŸmen, Sigel inancı deneyimlerin oluÅŸturduÄŸu zihinsel yapılar olarak tanımlar ki bunlar davranışlara yön verir(Sigel, 1985). Matematiksel inancı ise Ernest "bireylerin kavramları, ideolojileri, deÄŸerleri, hayat ve matematik hakkındaki felsefeleridir" ÅŸeklinde tanımlamıştır(Ernest, 1989).
YÖNTEM
Okul öncesi öÄŸretmen adaylarına, Aksu, M. ; Demir,C. ; Sümer,Z. tarafından daha önceden geliÅŸtirilmiÅŸ olan dörtlü Likert tipindeki "matematik hakkındaki inançlar anketi" (MÄ°A) uygulanmıştır. Okul öncesi öÄŸretmen adaylarının MIA dan aldıkları puanlar büyükten küçüÄŸe doÄŸru sıralandığında en üst ve en altta kalan 3'er öÄŸrenci ile yarı yapılandırılmış görüÅŸmeler yapılmıştır.
MİA 3 boyuttan oluşmaktadır.
Matematik öÄŸrenme süreci hakkındaki inançlar matematikte baÅŸarılı olabilmek için neyin gerekli olduÄŸu ve kimin matematikte daha baÅŸarılı olduÄŸu, matematiÄŸin nasıl öÄŸrenileceÄŸi ile ilgilidir. MatematiÄŸin kullanımı hakkındaki inançlar matematiÄŸin kullanımı ve önemiyle ilgilidir. MatematiÄŸin doÄŸası hakkındaki inançlar ise matematiÄŸin özellikleri ile ilgili maddeleri içerir.
Bu çalışmanın araÅŸtırma problemi;
1) Okul öncesi öÄŸretmen adaylarının matematik hakkındaki inançları nasıldır? ,
2) Ä°nançları yüksek ve düÅŸük olan öÄŸretmen adayları matematik hakkındaki inançlarını nasıl açıklamaktadır
olarak belirlenmiÅŸtir.
Çalışmanın araÅŸtırma grubunu, Ankara'nın 4 büyük üniversitesinin okul öncesi öÄŸretmenliÄŸi ana bilim dalı 3. ve 4 sınıfında okumakta olan toplam 180 öÄŸrenci oluÅŸturmaktadır.
BULGULAR
Bu çalışmadan elde edilen bulgular MÄ°A alt boyutlarına ait ortalama ve standart sapmalar ile görüÅŸme sorularından elde verilerle birlikte aÅŸağıda irdelenmiÅŸtir.
MatematiÄŸin öÄŸrenme süreci hakkındaki inançlar alt boyutu maddelerinin ortalama ve standart sapmaları tablo 1 de verilmiÅŸtir. Bu tabloya göre "matematikte baÅŸarılı olmak için doÄŸru cevabı bulmak önemlidir" ile "matematikte baÅŸarılı olmak için problemleri çabuk ve doÄŸru olarak çözmek gerekir" maddeleri ortalamaları yüksek olan maddelerdir. Bu durum ülkemizdeki çoktan seçmeli sınav sistemine hazırlanan öÄŸrencilerin edindikleri birikimlerin bir sonucu olarak görülebilir.
Tablo 1: MatematiÄŸin öÄŸrenme süreci hakkındaki inançlar alt boyutuna iliÅŸkin ortalamalar ve standart sapmalar
MATEMATİĞİN ÖÄžRENME SÜRECÄ° HAKKINDAKÄ° Ä°NANÇLAR
ORTALAMA
STANDART SAPMA
Matematikte baÅŸarılı olmak için doÄŸru cevabı bulmak önemlidir.
2,60
0,966
Matematikte baÅŸarılı olmak için problemleri çabuk ve doÄŸru olarak çözmek gerekir.
2,42
0,911
Matematikte baÅŸarılı olmak için ezberinin iyi olması gerekir.
1,56
0,766
Matematik dersinde sadece sınavda çıkacak konuları bilmek gerekir.
1,24
0,573
Matematik sadece dahilerin iÅŸidir.
1,14
0,517
I. alt boyutta ortalamalara göre sıralama yapıldığında 3. yüksek ortalama "Matematikte baÅŸarılı olmak için ezberin iyi olması gerekir" maddesine aittir. Buna paralel olarak sorulan " matematikte ezberin yeri var mıdır?" görüÅŸme sorusuna alt ve üst dilimdeki öÄŸretmen adayları farklı cevaplar vermiÅŸlerdir.
Üst dilimdeki öÄŸretmen adayları matematikte kesinlikle ezberin olmaması görüÅŸüne sahiptirler. Bu üst dilimdeki öÄŸretmen adaylarının verdiÄŸi yanıtlardan biri ÅŸu ÅŸekildedir:
" Okul öncesinde zaten biz yaparak, yaÅŸayarak öÄŸrenme temeli üzerinde duruyoruz. Çocuklara somut ÅŸeylerle öÄŸretme gayesi güdülmeli. Yani ezberden yana deÄŸilim. Her ÅŸeyi somut olarak, materyal kullanarak yapmak gerekir."
Alt dilimdeki öÄŸretmen adayları belli ölçüde ezberin gerekli olduÄŸu görüÅŸüne sahiplerdir. Bu görüÅŸe sahip öÄŸretmen adaylarından birinin verdiÄŸi yanıt:
" MatematiÄŸin belli bir kısmında ezberin olması gerekiyor. Yani soyut kısmında ezberin olması gerekiyor diye düÅŸünüyorum. Çünkü matematik biraz da soyut içerisinde teoremlerin, örüntülerin olduÄŸu bir alan olduÄŸu için ezber az da olsa olmalı." ÅŸeklindedir.
Okul öncesi öÄŸretmen adayları "matematik dahilerin iÅŸidir" görüÅŸüne katılmamışlardır. Bu da herkesin matematikte baÅŸarılı olabileceÄŸi düÅŸüncesini göstermektedir. Bu sonuç, görüÅŸme sorularından biri olan "matematiÄŸi öÄŸrenmenin bir yetenek iÅŸimi olduÄŸunu düÅŸünüyorsunuz?" sorusuna verilen cevaplarla paralellik göstermiÅŸtir. Yüksek ve düÅŸük dilimlerdeki öÄŸretmen adayları için matematiÄŸi herkesin öÄŸrenebileceÄŸi düÅŸüncesi ortak kanıdır. Bunlardan örnek vermek gerekirse:
" Herkeste doÄŸuÅŸtan bir öÄŸrenme yeteneÄŸi vardır. MatematiÄŸi öÄŸrenmek özel bir yetenek gerektirmez. Sen yeteneksizsin matematiÄŸi öÄŸrenemezsin diyerek o kiÅŸiden çekinmemek gerekir. Mutlaka her insanda bir öÄŸrenme kapasitesi olduÄŸu için ulaşılabilir. Matematik konusunda diÄŸer konularda olduÄŸu gibi ulaşılabilir".
MatematiÄŸin kullanımı hakkındaki inançlarla ilgili maddelere bakıldığında öÄŸrencilerin çoÄŸunluÄŸu matematiÄŸin kullanımı ile ilgili maddelerin neredeyse hepsine katılmışlardır.
Tablo2: MatematiÄŸin Kullanımı Hakkındaki Ä°nançlar alt boyutuna iliÅŸkin ortalamalar ve standart sapmalar
MATEMATİĞİN KULLANIMI HAKKINDAKÄ° Ä°NANÇLAR
ORTALAMA
STANDART SAPMA
Matematik pratik zekayı artırır.
3,49
0,630
Matematik zihin jimnastiÄŸidir.
3,45
0,712
Matematik evrensel bir dildir.
3,31
0,811
Matematik her derste kullanılır.
2,96
0,888
Matematik diÄŸer derslerde baÅŸarılı olmak için gereklidir.
2,40
0,860
Bu alt boyutta ortalamaları en yüksek olan madde "matematik pratik zekayı artırır" maddesidir. En düÅŸük madde ise "matematik diÄŸer derslerde baÅŸarılı olmak için gereklidir" maddesidir. Okul öncesi öÄŸretmen adaylarının lisans düzeyinde temel matematik dersi almamış olmaları matematiÄŸi diÄŸer derslerle iliÅŸkilendirememelerinin bir nedeni olabilir.
Bu alt boyutla ilintili olarak görüÅŸme sorularında sorulan "Matematik günlük hayata indirgenebilir mi?"sorusuna verilen cevaplar, yüksek ve düÅŸük dilimdeki öÄŸretmen adaylarının matematiÄŸi günlük hayatla iliÅŸkilendirebildikleri konusunda farklılıklar göstermiÅŸtir. Üst dilimdeki öÄŸretmen adayları matematiÄŸin günlük yaÅŸam içine yayılmış unsurlarını fark edebilmektedirler. Bu üst dilimdeki öÄŸretmen adaylarının yanıtlarından biri ÅŸu ÅŸekildedir:
"Evet, kesinlikle. MatematiÄŸin bir parçası olan sayılar, grafikler. Hepsi hayatın içerisinde olan ÅŸeyler. Tanımlarını bile yaparken bir insan hakkında uzun boylu, kısa boylu deriz. Bunu da matematikle iliÅŸkilendirebiliriz. Uzun ya da kısa derken matematiksel rakamlardan yararlanıyorum."
Alt dilimdeki öÄŸretmen adayları, matematiÄŸin belli ölçüde günlük hayatla iliÅŸkilendirebildikleri görüÅŸüne sahiplerdir. Bu dilimdeki öÄŸretmen adaylarından birisi soruya ÅŸu ÅŸekilde yanıt vermiÅŸtir:
"Ä°ndirgenebilir, ama matematiÄŸin tümü deÄŸil. Yani ¼ kadarıyla mesela hesap, kitap iÅŸlerinde, orantı, yüzde hesaplamalarında. Ben türev, integrali indirgeyemem. Hesaplar, dört iÅŸlem; bunlar yapılabilir."
MatematiÄŸin doÄŸası ile ilgili inançlar" alt boyutunda "matematik sayılardır" görüÅŸü en az katıldıkları görüÅŸ olmuÅŸtur.
Tablo3: MatematiÄŸin doÄŸası hakkındaki inançlar alt boyutuna iliÅŸkin ortalamalar ve standart sapmalar
MATEMATİĞİN DOÄžASI HAKKINDAKÄ° Ä°NANÇLAR
ORTALAMA
STANDART
SAPMA
Matematik demek problem çözmek demektir.
2,21
0,950
Matematik demek iÅŸlem yapmak demektir.
2,06
0,858
Matematik sayılardır.
1,87
0,810
Bu sonuç, görüÅŸme sorularından "matematik nedir?" sorusuna verilen cevaplarla paralellik göstermektedir. Hem yüksek ve hem de düÅŸük dilimdeki öÄŸretmen adayları matematiÄŸi sadece sayılardan ibaret olmadığını düÅŸünmektedirler. ÖÄŸretmen adaylarından birinden alınan yanıt,
" Matematik aslında günlük yaÅŸantımızın içerisinde olan sadece sayılarla sınırlı olmayan bir alandır diye düÅŸünüyorum. Aslında yaÅŸamımızı matematik çok kolaylaÅŸtırıyor. Ä°ÅŸte sabah kalkma saatimizi planlıyoruz. Mesela ben buraya ne kadar sürede geleceÄŸimi planlıyorum. Bunların hepsinin içinde matematik var. O yüzden matematik hayatın her alanında var." ÅŸeklindedir.
SONUÇLAR VE ÖNERÄ°LER
Bu araÅŸtırmanın önemli sonuçlarından biri öÄŸretmen adaylarının matematiÄŸi günlük hayatla kullanabileceÄŸi inancına sahip olduklarının ortaya çıkmasıdır. ÖÄŸretmenlerin inançları onların nasıl öÄŸreteceÄŸi hakkında ipuçları vereceÄŸinden matematiÄŸin günlük hayatta kullanılabileceÄŸi inancı matematiÄŸi öÄŸretirken çocukların yaÅŸamlarındaki matematiÄŸi algılamalarına yardımcı olacaktır.
MIA dan aldıkları puanlara bakıldığında genel olarak okul öncesi öÄŸretmen adaylarının matematiÄŸe karşı inançlarının çok yüksek olmadığı görülmektedir. En düÅŸük puanlar ise "matematiÄŸin öÄŸrenme süreci hakkındaki" maddelerde karşımıza çıkmıştır. Bunun nedeni adayların, kendi öÄŸrenim süreçlerindeki öÄŸretmen merkezli geleneksel eÄŸitim olabilir. Bu konu, yapılacak yeni araÅŸtırmalarla desteklenmeli ve tartışılmalıdır.
Okul öncesi öÄŸretmen adaylarının matematik hakkındaki inançları onların öÄŸretme stratejilerine yön vereceÄŸinden, matematiÄŸin doÄŸası, matematiÄŸin öÄŸrenimi ve matematiÄŸin kullanımı ile ilgili inançlarının tartışılması gerekmektedir. Bu da kendi inançlarının farkındalığına yardımcı olacaktır.
KAYNAKLAR
[1] Aksu, M., Engin, D.C., Sümer, H.Z., (2002). ÖÄŸrencilerin matematik hakkındaki inançları: Betimsel bir çalışma, EÄŸitim ve Bilim 27 (123):72-77
[2] Carter, G. , Norwood. K. S. (1997). The relationship between teachers and student beliefs about mathematics, School Science and Mathematics, 97(2), 62-67
[3] Ernest, P. (1989). The knowkedge, beliefs and attitudes of the mathematics teacher:A model, Journal of Education for Teaching, 15, 13-34
Sigel, I.E. (1985). A Conseptual Analysis of Beliefs. In I. E. Sigel (Ed.), Parental belief systems: The psychological consequences for children. Hillsdale, NJ:Erlbaum Kaynak: Matder |
Matematik makaleleri 
