gg arrow Matematik makaleleri arrow Teknoloji Destekli Matematik EÄŸitimi için okullarda aşılması gereken engeller
Teknoloji Destekli Matematik EÄŸitimi için okullarda aşılması gereken engeller Yazdır E-Posta

YaÅŸar ERSOY ve Adnan BAKÄ°   06.11.2004 tarihli bildiri

Özet: Bu bildiride teknoloji destekli matematik eÄŸitimi (TeDeME) kavramı doÄŸrultusunda bir takım etkinliklerin genel amaçları özetlenerek, dört boyutlu yapılandırmada her bileÅŸenin birbiriyle iliÅŸkisinin ne olması gerektiÄŸinin altı çizilmakte, köklü yenilikler için öÄŸretmen eÄŸitiminin önemi vurgulanmaktadır. Daha sonra, TeDeME  yol haritasında bazı kilometre taÅŸlarının yeri, aşılması gereken kısıt ve engellerin neler olduÄŸu, biliÅŸim teknolojisi (BiTe)'nin ürünleri olan biliÅŸsel ve eÄŸitbilimsel araçlardan, bilgisayar (BiSa)'nın etkin kullanılmasını olanaklaÅŸtıran bir takım açık yazılımlardan, örneÄŸin CAS (computer algebra system) ve DGY (dinamik geometri yazılımı), matematik öÄŸretimi ve öÄŸrenme etkinliklerinde kullanılması salık verilmektedir. Ayrıca, öÄŸretmen eÄŸitimiyle ilgili kısırtlardan, deneyimlerden ve izlenimlerden bazı örnekler verilmekte; bir takım öneriler sunulmaktadır.

"Nereye gittiÄŸini bilmiyorsan,

hangi yolu seçtiÄŸin önemli deÄŸil."

Alice Harikalar Ülkesinde

Lewis Carroll

 

1.      GÄ°RÄ°Åž

Son çeyrek yüzyılda biliÅŸim (bilgi ve iletiÅŸim) teknolojisi (BiTe) ürünlerinden bir çoÄŸunun, örneÄŸin bilgisayar (BiSa), ileri hesap makinesi (HeMa), Internet, çoklu ortamlar vd, araçların yaÅŸantımızı deÄŸiÅŸik biçimde etkilediÄŸine, iÅŸ dünyasında ve her günkü yaÅŸamda çeÅŸitli amaçlarla kullanıldığına tanık olmaktayız (örneÄŸin, [1,2]). Daha açıkçası,1980'li yılların başında kiÅŸisel BiSa'ın bazı teknik meslek dallarında ve iÅŸ dünyasında kullanılmasıyla birlikte okullar da gerekli bir takım donanım ve yazılım satınalmaya baÅŸlanmış, hatta yapılan reklamlar bazı okulları ve eÄŸitim kurumlarını, bir ara yarışa sürüklemiÅŸtir. Bununla birlikte, ilk baÅŸlangıçta yaratılan düÅŸsel beklentilerin ve amaçların, ancak bir kısmı eÄŸitim alanında gerçekleÅŸtirilebilindiÄŸi, çoÄŸu unutulmasa bile bir kısmının ertelendiÄŸi gözlemlenmektedir. Ama, baÅŸta donanım olmak üzere konuyla ilgili teknolojik geliÅŸmeler, kullanıcı sayısında artış sürmektedir. ÖrneÄŸin, Bill Gates Honnover'de Cebit-2004'ün açılışında yaptığı konuÅŸmada ''BiliÅŸim endüstrisi ÅŸu ana kadar bir milyar bilgisayar üretip sattı. Günümüzden 2010 yılına kadar bir milyar bilgisayar daha satılacak'' sözcüklerini vurgulayarak ''Yarının bilgisayarları daha küçük, daha güçlü, daha ucuz olacak ve daha az elektrik tüketecek'' diye konuÅŸarak bazı beklentileri sıralamıştır. Nisan 2004'de BaÅŸbakan T. ErdoÄŸan Japonya'ya yaptığı iÅŸ gezisinde, "Türkiye bilgisayarda bir numara olmalıdır" sözleriyle gezi sırasında neyi ne ölçüde gördüÄŸü veya anladığı bilinmezse de BaÅŸbakanın bir gerçeÄŸi deÄŸil, özlemi yansıttığı, açıkça bellidir. Oysa, BiSa bir araçtır; her araç gibi BiSa da yerinde ve etkin kullanıldığında insanlara yararlı hizmetleri olur ve olmalıdır.

Belirtilen süreçte, asıl olan teknik araçlarla her yeri donatmak deÄŸil, teknolojiyi üretmek, uygun olanı seçmek, biliçli ve etkin olarak uygun aracı kullanmaktır.  Matematikçiler de dün olduÄŸu gibi bugün de kağıt-kalem, yazı tahtası-tebeÅŸir-silgi üçlüsü dışında bir takım araçları, matematik yapmada ve eÄŸitim etkinliklerinde kullanmaktadır (örneÄŸin, [3-7]). Bu bildiride teknoloji destekli/tyardımlı matematik eÄŸitimi (TeDeME) kavramı, bileÅŸenleri ve amaçları anımsatılarak, dört boyutlu tümleÅŸik yapılandırmada her bileÅŸenin birbiriyle iliÅŸkisinin ne olması gerektiÄŸinin altı yeniden çizilmektedir. Daha sonra, yol haritasında bazı kilometre taÅŸlarının neler olduÄŸu, BiTe ürünü olan biliÅŸsel ve eÄŸitbilimsel araçlardan ve açık yazılımlardan bazılarının, örneÄŸin CAS (computer algebra system: bilgisayar cebir sistemi) ve DGY (dinamik geometri yazılımı), matematik öÄŸretimi ve öÄŸrenme etkinliklerinde kullanılması salık verilmektedir. Ayrıca, öÄŸretmen eÄŸitimiyle ilgili kiÅŸisel deneyimlerden ve izlenimlerden bazı örnekler verilerek bir takım öneriler sunulmaktadır.

 2. BAZI ÖNBÄ°LGÄ°LER

Genelde BiTe'nin özelde BiSa'ın öÄŸrenme/öÄŸretme sürecinde etkin ve yaygın biçimde kullanılmada bir takım engeller olup her ülkede bazı sıkıntılar yaÅŸanmakta ve tartışmalar sürmektedir. Tartışmanın odaklarından biri, BiTe ile öÄŸretim programının tümleÅŸtirilmesi (integre edilmesi), bu konuda öÄŸretmenlerin gerekli bir takım yeterliklere sahip olmasıdır. Ne var ki, bugüne kadar uygulanagelen geleneksel öÄŸretim programı ve öÄŸretmen anlayışı, izlenen bazı politikalar ve uygulanan stratejiler sözkonusu deÄŸiÅŸim ve yenilikler için yeterli deÄŸildir; bir kısmının deÄŸiÅŸmesi gerekir [8-10].

2.1. Bazı Gelişmeler ve Temel Sorunlar

Genelde BiSa okur-yazarlığı olmak üzere bilgisayar destekli eÄŸitim (BDE) konusunda alan yazınında ip ucu olabilecek, uygulamacılara yol gösterecek oldukça önemli bilgiler bulunmaktadır. Özellikle BiSa okur-yazarlığının ne olduÄŸu eskiye göre daha iyi anlaşılmış; uygun öÄŸretim programları geliÅŸtirilmiÅŸtir [11]. Ancak, her derde çare türünden hazır ve her ülke için geçerli reçeteler yoktur; fakat bilgi ve deneyim birikimi vardır. Özellikle, geliÅŸmiÅŸ ülkeler baÅŸta olmak üzere OECD ülkelerde edinilen deneyimler paylaşılmalı; kaynakları kıt ülkelerde baÅŸlatılacak denemelerde veya yeni giriÅŸimlerde geçmiÅŸte yapılan bazı yanlışlar yinelenmemeli, ayrıca bedeli oldukça yüksek verimi düÅŸük yatırımlar yapılmamalı, ciddi sıkıntılar  yaÅŸanmamalıdır. Daha açıkçası, dün olduÄŸu gibi bugün de bırakın Türkiye gibi geliÅŸmekte olan ülkeleri geliÅŸmiÅŸ ileri endüstri ülkelerde BiTe'nin etkin ve verimli kullanılması yönünde alınan bir takım önlemler, örneÄŸin donanım ve insan kaynaklarına yapılan yatırımlar yeterli olmamaktadır. ÖrneÄŸin, Finlandiya parlementosunda 1998 yapılan bir inceleme eleÅŸtirilerek dört noktanın altı özellikle çizilmiÅŸtir. Bunlar: (a) Her zaman yeterli donanımın yokluÄŸu; (b) NiteliÄŸi iyi düzeyde çoklu ortam yazılımların sürekli olarak az olması; (c) ÖÄŸretme ve teknik bakım hizmetlerinin uygun olmayışının sürmesi; ve (d) ÖÄŸretmen yetiÅŸtirmeyi hızlandırma ve hedefleme gereksiniminin giderilememesi (http://www.minedu.fi/julkaisut/information/ englishU/ welcome.html). Burada sıralanan belirlemeler,  yalnızca bir ülkede yaÅŸanan sıkıntılar olmayıp aslında, alanyazınında vurgulanan bir takım engellerle aynı olup BiTe eÄŸitim alanında kullanmaya baÅŸlayan çok ülkenin ortak sorunudur.

Öte yandan, yukarıda belirtilen sorunları çözmede ve belirlen hedeflere eriÅŸmek için ne var ki hazırda herkesin kullanabileceÄŸi ne bir basit yol haritası ne de her koÅŸulda yön gösterecek ve herkesin kullanabileceÄŸi bir pusala vardır. Her ülke kendi hedeflerini belirleyerek eÄŸitim dünyasında kendi özkaynaklarını kullanarak yolculuÄŸa baÅŸlamalı, engelleri kaldırarak ve hedefe doÄŸru hızla ilerlemelidir (örneÄŸin, [6]). Böylece, matematik eÄŸitimi kamuoyu bilgililendirilerek sorunların ve olası çözümlerin belirlenmesine katkıda bulunulmaktadır .

2.2. Hedeflerin Belirlenmesi ve Engellerin Aşılması

GeliÅŸtirilmiÅŸ teknolojik araçların bir kısmı, örneÄŸin BiSa, aynı düzeyde olmasa bile çok sayıda ülkede ilköÄŸretim ve ortaöÄŸretim kurumlarında, özellikle matematik öÄŸretimi ve eÄŸitimi (MÖvE) etkinliklerinde kullanılmakta olduÄŸu, bazı araçların sürekli geliÅŸtirilerek yaygınlaÅŸtırıldığı, gizil gücünden tam olmasa bile büyük ölçüde vaya kısmen yararlanıldığı gözlemlenmektedir (örneÄŸin, [12]). Bununla birlikte, karşılaşılan ve çözüm bekleyen bir dizi sorun, giderilmesi gereken bir takım kısıt ve engeller olup bunların doÄŸru algılanması, tümleÅŸik yapıda köklü çözüm önerilerinin, araÅŸtırmalara dayalı olarak çözüm önerilerinin belirlenmesi gerekmektedir. Bu baÄŸlamda, gerek BiSa okur-yazarlığı gerekse BDE için belirlenecek hedefe eriÅŸmede yardımcı olacak uygun ve ayrıntılı yol haritalarına ve sisli havalarda yönleri gösterecek pusulaya, alan uzmanı rehberlere mutlak gereksinim olup uzun bir yolculukta engelleri aÅŸmak, kısıtları ve sıkıntıları gidermek için de cesaret ve sabır gerekmektedir.

Genelde BDE özelde BiTe'nin MÖvE alanında kullanılması konusunda dünyadaki bazı geliÅŸmeleri gözden geçirerek, karşılaşılan engelleri aÅŸacak biçimde yeni hedefler belirlenmeli, bu hedeflere hızla eriÅŸmek üzere Türkiye'de de bir dizi çalışma yapılmalıdır. Konuyla ilgili olarak yapılan öneriler, bazı ülkelerde sürdürülen bir takım giriÅŸimler az sayılmaz. ÖrneÄŸin, ABD-NCTM (National Council of Teacher of Mathematics: Matematik ÖÄŸretmenleri Ulusal Konseyi)'nin 1989 da yayınladığı kitabın [8] yeni basımı olan "Principles and Standards for School Mathematics" (Okul MatematiÄŸi için Ä°lkeler ve Ölçütler (Standartlar)) baÅŸlıklı yayında [9] "Matematik öÄŸrenme ve öÄŸretmede teknoloji gereklidir; teknoloji matematikte öÄŸretileni ve öÄŸrencilerin öÄŸrenmelerini zenginleÅŸtirmeyi etkilemektedir",  denmektedir.

 

3.   TEKNOLOJÄ°  DESTEKLÄ° YARDIMLI MATEMATÄ°K ÖÄžRETÄ°MÄ° VE EĞİTÄ°MÄ°

BiTe ile ilgili olarak her ülke kendi koÅŸullarına ve olanaklarına uygun politikalar ve stratejiler geliÅŸtirmeli; belirleyeceÄŸi öncelikli alanlar için tümleÅŸik plan ve ayrıntılı programlar yaparak uygulamalar eÅŸgüdümlü olarak yürütülmeli; dünyadaki geliÅŸmeler yakından izlenmelidir (örneÄŸin, [3-7,12]). GeliÅŸmeleri yalnızca izlemek ve yenilikleri aktarmak yeterli olmayıp deÄŸiÅŸimi kavramak ve yenilikleri özümsemek gerekir.

3.1. BiTe Destekli/ Yardımlı Eğitimin Temel Boyutları ve Bazı Bileşenler

Yeni bilgi ve iletiÅŸim teknolojileri olarak adlandırılan BiTe, günlük yaÅŸantımıza yıllar önce girmiÅŸ ve iÅŸ yaÅŸamın bazı alanlarında yaygın kullanmasına raÄŸmen, okullarda matematik derslerinde BiTe'nin ürünleri olan bazı araçları nasıl kullanılacağı konusunda ortak bir görüÅŸ birliÄŸine, henüz varılamamıştır.  Alan yazını incelendiÄŸinde, örneÄŸin HeMa kullanımı ile ilgili bazı kaygılar, önyargılar ve inançların olduÄŸu belirtilmekte, hatta zararlı olduÄŸuna yönünde bazı görüÅŸler bulunmaktadır (örneÄŸin, [5]).  ÇoÄŸu kiÅŸi geçmiÅŸte kendilerinin matematiÄŸi teknoloji kullanmadan öÄŸrendiÄŸini vurgulayarak, HeMa'nin zihinsel hesap yapmayı ve iÅŸlem becerilerini zayıflatacağı, bazı kavramları anlama ve kavrama gereksinimini yokedeceÄŸini, onlarsız öÄŸrencilerin hiçbir ÅŸey yapamayacağı ve böylece eÄŸitime zarar vereceÄŸi kaygısını taşımaktadır. Bununla birlikte, MÖvE etkinliklerinde BiSa ve BiSa-dayalı teknolojilerin kullanılması gündem konusu olduÄŸunda, ilginin ve beklentinin daha yüksek olduÄŸu, sıkıntı ve güçlük olmayacağı varsayılmaktadır. Oysa, TeDeME etkinliklerinin etkili ve verimli olabilmesi için gözardı edilmemesi gereken dört boyutun ve her boyutu oluÅŸturan bileÅŸenlerin tam uyumlu ve eÅŸgüdümlü olarak planlanması, yatırım programlarında her boyutun ve bileÅŸenlerin birlikte düÅŸünülmesi gerekmektedir.

Etkin ve yararlı TeDeME etkinlikleri için Åžema 1'de belirtilen boyutların eÅŸ zamanlı olarak planlanması, yatırım bütçelerinin belirtilen boyutları oluÅŸturan bileÅŸenleri ve aralarındaki iliÅŸkileri düÅŸünerek oluÅŸturulması gerekmektedir. Daha açıkçası, yazılım olmadan donanım, bakım ve onarım olmadan donanım ve yazılım, öÄŸretmen eÄŸitimi olmadan diÄŸerlerinin anlamı yitmekte; eÅŸgüdüm olmadığında ve yenilikler izlenmediÄŸinde planlanan etkinliklerin yararı ve verimi düÅŸük düzeyde kalmaktadır. Özellikle, donamımların teknik özelliklerine ve amaca uygun yazılımların belirlenmesi, öÄŸretmenlerin bir takım yeni  bilgi ve beceriler edinerek, TeDeME için gerekli yeterlikleri kazanmaları; ayrıca bilgilerini yenileyerek yetkinliklerini sürekli geliÅŸtirmeleri gerekmektedir. Her bir boyutla ilgili bileÅŸenler bazılarındaki eksiklik veya yetersizlikler ve kısıtlar, önceden belirlenen hedeflere ulaÅŸmada, yol haritası üzerinde oluÅŸan engelleri aÅŸmada bir takım zorluklar yaratmaktadır.  Özellikle geliÅŸmekte olan ve nüfusu göereceli olarak çok büyük ülkelerde yaÅŸanan sorunlar, daha farklı boyutlarda olup bir takım hizmetleri ülke geneline yaygınlaÅŸtırmak ve geliÅŸmelerde  ilerleme saÄŸlamak daha zor ve yavaÅŸ hızda olmaktadır.

TeDeME

ETKÄ°NLÄ°KLERÄ°

YAZILIM

DONANIM

ÖÄžRETMEN

EĞİTİMİ

BAKIM VE ONARIM

 

Şema 1. TeDeME'nin Boyutları ve Bileşenler Arasındaki İlişkiler

3.2. TeDeME Donanımları ve Yazılımlar

TeDeME, bir takım donanım ve uygun yazılımlar olmadan gerçekleÅŸtirilemez. Teknolojik donanımlar, yalnızca BiSa ile sınırlı olmayıp geleneksel bir takım araçlar da okullarda MÖvE etkinliklerinde kullanılmalı; bazılarının gizil gücünden, örneÄŸin kavram geliÅŸtirme ve problem çözme etkinliklerinde yararlanılmalıdır.

(a) Donanımlar: BiSa ve BiSa-dayalı bir takım teknolojiler hızla geliÅŸtirilmekte; bir yıla kalmadan pazarda daha nitelikli araç satınalmak olasıdır. Her ne kadar  fiyat-etkinlik iliÅŸkisi doÄŸrusal deÄŸilse de eÄŸitim amaçlı BiSa'ın araÅŸtıramada ve iÅŸ dünyasında kullanılanlar kadar geliÅŸmiÅŸ olması, ayrıca 2-3 yılda yenilenmesi gerekmez. Önemli olan, yapılacak iÅŸin doÄŸasına uygun donanım satın almak, satın alınmış olanları da bir köÅŸede bekletmek deÄŸil olabildiÄŸince çok kullanmaktır. ÖrneÄŸin, TeDeME etkinliklerinde, mutlaka pentium 4 deÄŸil,  XX386 ve XX486 iÅŸlemci olan BiSa da kullanılabilinir. Bu arada belirmemiz gereken bir diÄŸer noktada her türlü hesaplamanın veya görselleÅŸtirmenin mutlaka BiSa yapılması diye bir ÅŸey olmayıp uygun HeMa ve geleneksel bazı araçlar da kullanılabilinir.

(b) Açık Yazılımlara Örnekler: TeDeME gerçekleÅŸtirmek için çeÅŸitli matematik yazılımlarını kullanmak olasıdır. Bu yazılımlar içerisinde yapısalcı veya oluÅŸturmacı anlayışa dayalı matematik öÄŸrenme ve öÄŸretme etkinlikleri düzenlenecekse en uygun olanların açık yazılımlar olup bu konuda yaygın olarak kullanılan iki örnek yazılım hakkında özet bilgiler vermekle yetineceÄŸiz.

CAS Yazılımları: Gerek sayısal ve sembolik iÅŸlemleri yapmak gerekse birkaç deÄŸiÅŸkenli fonksiyonların çizimi vd pekçok matematiksel iÅŸlemleri yapmak amacıyla matematiksel yazılımlar geliÅŸtirilmiÅŸtir. GeliÅŸtirilen yazılımlar içinde CAS (computer algebra system) bir aile olup bu yazılımlar ilköÄŸretim düzeyinden lisansüstü düzeye kadar matematik öÄŸretimi ve öÄŸrenmede, ayrıca matematik araÅŸtırmalarında kullanılmaktadır. Sözüedilen CAS yazılımlar içerisinde en çok bilinenleri ve kullanılanları  Derive, Theorist, Converge, Mathcad, Mathematica, Maple, MatLab, vd olup yapılacak iÅŸin doÄŸasına göre bu yazılımlardan biri veya birkaçı TeDeME rahatlıkla kullanılabilinir. ÖrneÄŸin, Derive ilk baÅŸlangıçta öÄŸrencilerin basit BiSa bile hızlı bir biçimde yakınlık kazanabileceÄŸi, kullanılması da göreceli olarak kolay bir yazılımdır. Dahası, Derive, yalnızca DOS veya Window ortamında BiSa çalışan bir yazılım deÄŸil, ayrıca, TI-89 ve TI-92 plus gibi ileri HeMa'de bulunmaktadır. Grafik ve CAS teknolojisi ile donatılmış ileri HeMa, kiÅŸisel ve cepte taşınabilen teknolojile olup gerek bu tür HeMa tek başına gerekse BiSa ile birlikte kullanarak matematik öÄŸretimi için zengin bir ortam yaratmak olasıdır (örneÄŸin, [4,5, 2]).

Dinamik Geometri Yazılımları (DGY): Matematik öÄŸrenme-öÄŸretme etkinlikleri için açık yapıda dinamik geometri yazılımları (örneÄŸin, Geometer's Sketchpad, Cabri, veya Geometric Supposer) ilköÄŸretim ve ortaöÄŸretim öÄŸrencilerinin inceleme yapmaları için gizil güçlü araçlardır. Bu yazılımlarla iki-boyutlu uzayda/düzlemde geometrik nesnelerin özelliklerini ve bir takım iliÅŸkileri incelemek ve bulgulamak olasıdır. Bu yazılımlardan Cabri, yalnızca düzlem geometri öÄŸrenme-öÄŸretme için deÄŸil diÄŸer matematik etkinlikleri için de kullanılabilinir (örneÄŸin, [7, 13]). Ayrıca, yalnızca BiSa için deÄŸil, TI-92 plus ileri HeMa'de Cabri-II yazılımı bulunmakta olup taşınabilir kiÅŸisel teknolojileri kullanarak matematik öÄŸretimi için zengin bir ortam yaratmak olasıdır (örneÄŸin, [12, 14-16]).

3.3. TeDe EÄŸitim Etkinlikleri için Yol Haritasında ÖÄŸretmenlerle ilgili Aşılması Gereken Engeller

1990'lı yıllarda pek çok ülkede BiSa'ın eÄŸitimde iÅŸlevi ve rolü yönünde arayışlar yoÄŸunlaÅŸtı; BDE kavramı çok yönlü olarak tartışıldı. Önemli denebilecek asıl soru az olmasına karşın, yanıtların sayısı çok ve çeÅŸitliydi. Bu nedenle, henüz kavramsal düzeyde bizi aydınlatacak kuramsal bilgiye, etkin verimli uygulama örneklerine vb konularında yeni bilgilere ve denemelere gereksinim sürmektedir.  ÖrneÄŸin, BDE'le ilgili eÄŸitbilimsel kuramlar, nerdeyse yok denecek kadar az olup çoÄŸu denence düzeyinde varsayımlardır. Bu baÄŸlamda, tüm engelleri ve kısıtları incelemek yerine, insan kaynaklarından öÄŸretmenlerle ilgili bir takım aşılması gereken engel ve kısıtların bir kısmını bu alt-bölümde kısaca açıklamaya çalışacağız.

Matematik ve BiSa Algılanma Biçimi: Geleneksel olarak matematik, çok ülkede erkeklerin, özellikle ABD'deki beyaz erkeklerin çok iyi olduÄŸu bir iÅŸ ve uÄŸraşı alanı olarak görülmektedir. BiSa bilimi de tipik olarak beyaz bir erkeÄŸin etkinlik alanı ve uÄŸraşısı olarak algılanmaktadır. MatematiÄŸi öÄŸretmek için BiSa yararlanmak aynı anlayışla deÄŸerlendirilmektedir. Biz her ne kadar böyle düÅŸünmüyor isekte bazı toplumlarda cinsiyetler arasında en azından ilgi düzeyinde bir fark olduÄŸu düÅŸünülmektedir.

BiSa ve Teknolojiye Yönelik Tutum: BiSa konusunda bilginin yaygın eksikliÄŸi yararlanmaya dönük büyük bir engel olarak düÅŸünülmektedir. Bu konuda baÅŸta öÄŸretmenler olmak üzere tüm eÄŸitim kurumlarında çalışanların BiSa okur-yazarlığı düzeyinde bilgisinin olması gerekmektedir. ÖÄŸretmenler, iÅŸlevlerini deÄŸiÅŸtiren, kendi iÅŸlerininde verimliÄŸi ve etkinliÄŸi artıran  bir araç olarak BiSa deÄŸerlendirdiklerinde, tutumları ve öÄŸrenme istekleri farklı olmaktadır. BiSa'dan yararlanmaya karşı çıkmaya katkı saÄŸladığı görünen bir etken, her nasılsa BiSa öÄŸretmenlerin yerine geçmesi yönünde taşınan kuÅŸkulardır. Bununla birlikte, bir öÄŸretmenin akademik fonksiyonlarının çoÄŸunu olmasa bile bir kısmının BiSa tarafından gerçekleÅŸtirileceÄŸini öÄŸretmenlerin kavramaları; ayrıca, bir ders konusunun BiSa'dan yararlanılarak çok daha iyi yapılabileceÄŸini bilmeleri gerekir.

ÖÄŸretmenlerin Yeniden ve Sürekli EÄŸitimi: Her ülkede büyük bir kitle oluÅŸturan öÄŸretmenlerin, teknolojideki ve eÄŸitbilim alanındaki deÄŸiÅŸikliklere koÅŸut olarak sürekli eÄŸitilmesi, bir takım yeni bilgi ve beceriler edinerek mesleklerinde yetkinleÅŸmesi kolay ve bir çırpıda yapılabilecek iÅŸ deÄŸildir. Pek çok ülkede olduÄŸu gibi Türkiye'de de oldukça nitelikli mesleÄŸinde yetkin matematik öÄŸretmenlerinin azlığı ile karşı karşıyayız. Bunun nedenleri, pek çoktur ve ÅŸimdi sıkıntı, BiSa becerisi olmayan öÄŸretmenlerden çok, BiSa becerisi olan öÄŸretmenler üzerinde baskılar, onlardan beklenen yeni iÅŸlevlerdir. Özellikle BiSa becerisine sahip matematik öÄŸretmenleri, öÄŸretmekten çok BiSa ile ilgili olan profesyonel bir kimliÄŸi benimsemekte; iÅŸi-aşı  yeni kimlikleriyle aramaktadırlar. ÖÄŸretmenlerin yeni beceriler edinmeleri, kuÅŸkusuz güzel ÅŸeyler; ancak nitelikli bir öÄŸretmenin kendi iÅŸini yaparak daha yaralı iÅŸ yapması varken yalnızca kazanç amaçlı yeni iÅŸlerin peÅŸine düÅŸmesi, özellikle matematik öÄŸretmenleri için özenecek ve şık bir durum deÄŸildir.

Bilgili ÖÄŸretmenlerin Aşırı Yüklenmesi: Bilgili ve deneyimli öÄŸretmenler, bir okulun eÄŸitim ve öÄŸretim iÅŸlerinde BiSa kullanılmasında önemli rol oynuyorlar. ÖrneÄŸin, zorunlu ve seçmeli derslerin okutulmasında,  BiSa programı satın alınmada, donanım ve yazılımların bakım ve onarımında, diÄŸer öÄŸretmenler düzenlenecek etkinlikler konusunda yöneticilere yardımcı olmaktalar. Neredeyse her okulda enaa bir öÄŸretmen, BiSa hakkında okur-yazarlık düzeyinde genel bilgi ve deneyime sahiptir. Deneyimli öÄŸretmenin, genellikle matematik veya fen bilimleri öÄŸretmenlerinden biri olduÄŸu, ondan danışmanlık, rehberlik ve yardımcılık baÅŸta olmak üzere çok iÅŸin beklendiÄŸi gözlemlenmektedir.  Dahası, okul araç ve gereçleri içerisinde BiSa sayısının ve kullanların artması, öÄŸretmen üzerindeki yükü de arttırmaktadır. ÖÄŸretmenden meslektaÅŸları veya öÄŸrenciler yardım istedikleri zaman, istekler aşırı bir yük oluÅŸturmakta; bazen aşırı istekler sürtüÅŸmeye bile dönüÅŸmektedir. Her okulda bu tür gereksinimi gidermek yeni yollar bulunmalı ki bilgili ve istekli olan öÄŸretmenler üzerindeki ağır bir yük kalkabilsin.

ÖÄŸretmenlerin Zaman Sıkıntısı: Gerek BiSa okur-yazarı olma gerekse BDE konusunda bilgi ve beceri edinme zaman, bazı olanakrı ve bir takım fırsatlar gerektirir. Donanım, yazılım ve eÄŸiticinin olmadığı bir yerde öÄŸretmenin yetiÅŸmesi ve eÄŸitimi sözkonusu olamaz. Kaldı ki teknolojinin sürekli geliÅŸmesi ve yenilenmesi gerekli eÄŸitimin bir zaman dilimine sığdırılmasını olanaksızlaÅŸtırmakta; az sayıda yetkin eÄŸitimci ve deneyimli öÄŸretmeni tüm öÄŸretmenlerin hizmetine koÅŸturmada olanaklı deÄŸildir. Dahası, öÄŸretmenlerin BiSa kullanarak ve yazılımlardan yararlanarak dersleri için hazırlık yapması, yalnızca bilgi ve beceri deÄŸil ders veya okul saatleri dışında ek zaman gerektirmektedir. Bu nedenle, her öÄŸretmenin olmasa bile 3-4 öÄŸretmenin gerek okul saatleri içinde gerekse dışında kalan  zamanlarda ortak kullanabilecekleri BiSa olmalıdır.

4. TÜRKÄ°YE'DEKÄ° UYGULAMADA KARÅžILAÅžILAN BAZI KISITLAR VE ENGELLER

BaÅŸta BiSa olmak üzere BiTe ürünlerinin genelde eÄŸitim özelde MÖvE etkinliklerinde kullanılması, Türkiye'de beklenildiÄŸi ve gerektiÄŸi düzeyde yaygın deÄŸildir. Bunun birden çok nedeni olup gerek bazı kısıtlar gerekse bir takım engellerin kaldırılması gerekmektedir. Konuyla ilgili öÄŸretmen görüÅŸleri temel alınarak belirlenen bazı kısıt ve engeller bu bölümde özetlenmektedir.

4.1. ÖÄŸretmenlerin GörüÅŸlerinden Yansıtmalar

BiSa'nın okullarda kullanılması ve TeDeME  konularında, geliÅŸmiÅŸ ülkelerde olduÄŸu gibi, Türkiye'de  çok sayıda araÅŸtırma ne de hazırlanmış bir takım raporlar vardır. Durum deÄŸerlndirmesi biçiminde yapılan bazı incelemelerde sorunun bazı yönleri incelenmiÅŸ olsa bile eldeki veriler,  ne yazık ki belirtilen bir takım sorununlara açık tanı koymak (teÅŸhis etmek) ve genelleme yapmak için yeterli deÄŸildir. Yapılan bazı incelemelerde belirtilen durumlara bakıldığında, okullarda görevli öÄŸretmenlerin büyük çoÄŸunluÄŸunun çaÄŸdaÅŸ öÄŸretim yöntemlerini ve eÄŸitsel araçları etkin kullanma konularında gerekli bilgi ve becerileri edinemedikleri yinelenmektedir. Bu baÄŸlamda, öÄŸretmen adaylarının ve matematik öÄŸretmenlerinin TeDeME ile ilgili genel eÄŸilimleri, tutum ve davranışları tam olarak bilinmemesine karşın son yıllarda Türkiye'de gerçekleÅŸtirilen bazı durum incelemeleri sözkonusu sorunun bazı yönlerini aydınlatmaktadır. Ä°nceleme konumuzla ilgisi nedeniyle bazı çalışmaların sonuçları aÅŸağıda özetlenmektedir.

Baki ve Güveli' nin yaptığı bir araÅŸtırmada [17]  denek öÄŸretmenlerden geleneksel kurallara baÄŸlı öÄŸretmenlerin BiSaDME'nin sunduÄŸu yeni rolleri benimsemekte güçlük çektiÄŸini; % 50' sin BDE ile ders iÅŸleyecek yeterliliÄŸe sahip olduÄŸunu belirtmektedir. Alkan ve Ertem' in 300 aday öÄŸretmen üzerinde yaptıkları araÅŸtırma sonucunda ise öÄŸrencilerin büyük çoÄŸunluÄŸunun BiSa teknolojisini tanımadığı halde; bu teknolojilerin matematik öÄŸretiminde çok faydalı olduÄŸuna inandıkları sonucuna ulaÅŸmışlardır [18]. AraÅŸtırmacılar, öÄŸretmenlerle ilgili olarak "Teknoloji kullanımı, öÄŸrencilerin muhakeme gücünün, derse ilgisinin artmasının ve öÄŸrencilerin yaratıcılığının geliÅŸmesini etkilediÄŸine inanılmaktadır" sonucuna varmışlardır. Benzer konuda, BaÅŸer ve YeÅŸildere'nin [19] Ä°zmir'de MLO' da görev yapan öÄŸretmenlerden derledikleri verilerin analiz sonuçlarına bakılacak olursa aÅŸağıda belirtilen durumlar belirlenmiÅŸtir.

·                ÖÄŸretmenlerin  büyük çoÄŸunluÄŸu (% 90 yakını), BiSa kullanmaktan hoÅŸlanmakta; hayatı kolaylaÅŸtırdığı düÅŸünmekte ve BiSa'ın dikkat çekmede kolaylık saÄŸladığını  düÅŸünmekteler.

·                Ä°zmir'de MLO'da görevli öÄŸretmenler derslerde BiSa kullanımının; öÄŸrencilerin baÅŸarılarına, bireysel geliÅŸimlerine ve yaratıcılıklarının geliÅŸimine olumlu etkisi olacağını düÅŸünmekte iseler de bu ortamı derslerde oluÅŸturabilecek bilgi ve beceriye sahip deÄŸiller.

·                ÖÄŸretmenler, BiSa'nın derslerde kullanımının yararlı olacağını düÅŸünmelerine raÄŸmen sınıflarında BDE uygulamamaktadır.

Öte yandan, devlet fen liselerinde görev yapan ve gönüllü olarak soruları yanıtlayan 49 matematik öÄŸretmeninin düÅŸünceleri, TeDeME ile ilgili ip ucu olacak bazı önbilgiler vermekte ve bazı durumları aydınlatmaktadır [20]. Yapılan incelemede öÄŸretmenlere sorulan sorulardan biri "Son iki-üç yıldır derslikte/okulda kullanmakta olduÄŸunuz teknoloji nedir?" olup verilen yanıtta devlet fen lisesi matematik öÄŸretmenlerinin yarıdan biraz fazlası (%53'ü), "görsel-iÅŸitsel araçlar"  derken deneklerden çok azı (%10'u), "tepegöz", daha azı (%8'i) "BiSar", daha da azı (%4'ü) "HeMa" demektedir.

"GörselleÅŸtirme araçlarından tepegözü, matematik derslerinde ne ölçüde kullanmaktasınız?" sorusuna öÄŸretmenlerin vermiÅŸ oldukları yanıtlara bakılırsa öÄŸretmenlerin büyük çoÄŸunluÄŸu (%74'ü) "hiç", bir kısmı (%16'sı) "bazen", daha azı (%8'i) "çok az" demektedir. Oysa, tepegöz kullanılması çok kolay bir araç olup kullanma sürecinde karşılaşılan kısıt hazır yansıların olmaması veya öÄŸretmenin kendi kullanacağı yansıyı tasarlayıp kullanacak duruma getirme becerisini edinmemiÅŸ olmasıdır.   "Bilgisayarı, matematik derslerinde ne ölçüde kullanmaktasınız?" sorusuna öÄŸretmenlerin vermiÅŸ oldukları yanıtlar karşılaÅŸtırılırsa öÄŸretmenlerin büyük çoÄŸunluÄŸu (%76'sı) "hiç", bir kısmı (%16'sı) "çok az", daha azı (%8'i) "bazen" demektedir. Nitekim denek öÄŸretmenlerin içinde BiSa, matematik derslerinde sık-sık ve sürekli kullanan yoktur. Bu bilgi, fen lisesi matematik öÄŸretmenlerin matematik derslerinde BiSa yeterince kullanmadıklarını belirtiyor olsa bile bunun nedeninin ya öÄŸretmenler yeterli bilgi ve beceriler edinmemiÅŸtir ya da donanımlar veya yazılımlar yeterli deÄŸildir biçiminde iki kutuplu görmemek gerekir. Konunun ayrıntılı olarak incelenip kısıtların ve engellerin neler olduÄŸunun belirlenmesi ve bir dizi önlem alınması gerektiÄŸi açıktır.

"Matematik öÄŸretiminde BiTe'nin kullanılması hakkında düÅŸüncelerden hangisine katılırsınız?" sorusuna öÄŸretmenlerin yarıdan fazlası (%61'i), "matematik öÄŸrenmeye/öÄŸrenmeye olumlu etkisi olur" derken içlerinden %20'si "gerekli, fakat donanımlar yetersiz" demektedir. Bu öÄŸretmenlerden çok az bir kısmı (%4- %6 arasında) "gerekli, fakat uygun yazılım yok", "daha ucuz teknolojiler kullanılmalı" veya "fazla olumlu etkisi olmaz" görüÅŸlerinden birini palaÅŸmaktadır. Bu yanıtlara bakarak, öÄŸretmenlerin çoÄŸunluÄŸunun sözkonusu teknolojinin kullanılmasına olumlu yaklaÅŸtıkları, fakat donanım ve yazılım gibi gerekli araçların bulunmamasından yakındıkları anlaşılır. Bu nedenle, belirtilen kısıtların giderilmesi, öÄŸretmen eÄŸitimi baÅŸta olmak üzere uygulama için bazı yeni düzenlemeler gerekmektedir.

"Okullarda matematik öÄŸretiminde hangi öÄŸe, BiTe'den etkilenir?" sorusuna fen lisesi matematik öÄŸretmenlerinin %35'i "öÄŸrenme/öÄŸretme ortamı" derken, bu öÄŸretmenlerin  %31'i, "öÄŸrenme/öÄŸretme yöntemi" görüÅŸünü paylaÅŸmaktadır. Aynı öÄŸretmenlerin %14'ü, "sınav sistemi (ölçme-deÄŸerlendirme)" görüÅŸünü paylaşırken daha az oranda (%10) öÄŸretmen, "ders kitaplarının içeriÄŸi", %4'ü ise "matematik öÄŸretim programı (müfredat)" olacağını belirtmektedir. TeDeME etkinlikleri, aslında, öÄŸretmenlerin katıldığı tüm bileÅŸenleri etkilemekte olup okullarda MÖvE alanında yapılacak köklü yenilikler, tüm boyutlarda düÅŸünülmeli ve öÄŸeler yeniden yapılandırılmalıdır.

4.2. TIMSS-R: Uluslararası KarşılaÅŸtırmalı Ä°ncelemesinde Türkiye FotoÄŸrafından Bir Kesit

TIMSS-R:Üçüncü uluslararası matematik ve fen araÅŸtırması raporları incelendiÄŸinde yalnızca ilköÄŸretim son sınıf öÄŸrencilerinin matematik ve fen bilgisi/bilimleri baÅŸarı puanları ortalamasının sıralanması ve karşılaÅŸtırılması deÄŸil aynı zamanda öÄŸretmenlerden ve öÄŸrencilerden bir takım bilgiler derlendiÄŸi ve bunların ülkeler bazında karşılaÅŸtırıldığı görülür. Sözkonusu araÅŸtırmanın baÅŸvuru kaynaklarından yararlanılarak (örneÄŸin, [21])  Türkiye genelinde ilköÄŸretim 8. sınıf matematik derslerini okutan 204 öÄŸretmenden okulda ve matematik derslerinde BiSa kullanmayla ilgili Çizelge 1 ve Çizelge 2'de  yer alan bilgiler kolaylıkla elde edilir.

Çizelge 1. Ä°lköÄŸretim Matematik ÖÄŸretmenlerinin  Derslerde BiSa Kullanma hk GörüÅŸleri (%)

    Önermeler/GörüÅŸler-1
    

(a)
    

(b)
    

(c)
    

(d)

·   ÖÄŸrencilerinizin sınıfta bilgisayar kullanması
    

96
    

3
    

--
    

1

·   ÖÄŸrencilerinizin diÄŸer bir mekanda bilgisayar kullanması
    

83
    

14
    

2
    

1

·   ÖÄŸrecilerinize hangi sıklıkta bilgisayar kullanmasını istersiniz?
    

88
    

6
    

4
    

2

Kısaltmalar: (a) Asla/ neredeyse asla; (b) Bazı derslerde; (c) Çok derste; (d) Her derste

Çizelge 2. Ä°lköÄŸretim Matematik ÖÄŸretmenlerinin BiSa Kullanmada Kısıtlar hk GörüÅŸleri (%)

    Önermeler/GörüÅŸler-2
    

(α)
    

(β)
    

(δ)
    

(σ)

·   Bilgisayar donanımı azlığından öÄŸretmeniz kısıtlanmakta mı?
    

36
    

41
    

12
    

11

·   Bilgisayar yazılımı nedeniyle öÄŸretmeniz kısıtlanmakta mı?
    

38
    

40
    

12
    

10

·   ÖÄŸrencilerin kullanacağı diÄŸer öÄŸretim araçlarından öÄŸretmeniz kısıtlanmakta mı?
    

12
    

46
    

36
    

6

Kısaltmalar: (α) DeÄŸil/nerdeyse deÄŸil; (β) Çok az; (δ) Oldukça fazla; (σ) Çok fazla

Mayıs 1999'da Türkiye'nin 7 bölgesinden  belirlenen ilköÄŸretim okullarında görev yapmakta olan matematik öÄŸretmenlerinden derlenen verilere bakıldığında (Çizelge 1) son sınıfta öÄŸretim gören öÄŸrencilerin "sınıfta BiSa kullanması"  ve "baÅŸka bir ortamda (mekanda) BiSa kullanması" ile ilgili sorulara, sırayla  öÄŸretmenlerin %96'sı ve %83'ü,  "asla/neredeyse asla" yanıtını verirken aynı ankette "hangi sıklıkta BiSa kullanmasını istersiniz"  sorusuna ise "her derste" ve "çok derste" biçiminde yanıt verenlerin oranı %6 düzeyinde olup önermeye katılım yüzdesi çok düÅŸüktür. Bunun anlamı, bize göre, çok açık olup ilköÄŸretim matematik öÄŸretmenleri BiSa ile ilgili bazı temel bilgiler ve beceriler edinmiÅŸ olsalar bile BiSa teknolojisini matematik derslerinde kullanma/kullandırma bakımından eksiklikleri olduÄŸu öÄŸrencilerine yardımcı olamadıkları ve rehberlik edemedikleri anlaşılmaktadır.

Çizelge 2'deki sayısal verilerden ise bazı kısıtların ne olduÄŸu kolayca anlaşılmaktadır. ÖrneÄŸin, TIMSS-R araÅŸtırmasının yapıldığı ilköÄŸretim okullarında görevli matematik öÄŸretmenlerin büyük çoÄŸunluÄŸu (%77 = %36 deÄŸil + %41 çok az)  ve (%78 = %36 deÄŸil + %40 çok az), sırayla "BiSa donanım" ve "BiSa yazılım" azlığından öÄŸretme etkinliklerinin kısıtlanmadığını belirtmektedir. DiÄŸer öÄŸretim araçlarıyla ilgili olarak ise aynı öÄŸretmenlerin %36'sı öÄŸretimin kısıtlanmakta olduÄŸunu belirtmektedir. ÖÄŸretmenlerin bu bildirimlerinden çıkartılacak anlam ÅŸudur: Matematik öÄŸretmenleri, aslında, geleneksel anlayışla  yazı tahtası ve tebeÅŸir kullanarak okullarda MÖvE etkinliklerini gerçekleÅŸtirdiklerinden BiSa teknolojisin gerektirdiÄŸi donanım ve yazılımın öÄŸretme sürecinde bir kısıtlama yaptığının bilincinde olmadıkları veya BiSa matematik derslerinde öÄŸrenme-öÄŸretme sürecinde kullanmadıklarından nelere gereksinimleri olduÄŸunun farkında olmadıkları anlaşılmaktadır.

5. SONUÇ VE ÖNERÄ°LER

BiliÅŸim çağı eÅŸiÄŸinde BiTe de hızla geliÅŸmekte ve kullanma alanları geniÅŸlemekte ve yaygınlaÅŸmaktadır. Bu baÄŸlamda, BiSa-dayalı teknoljilerinin eÄŸitim alanında kullanılması ile ilgili olarak bir süredir gözlemlediÄŸimiz ve tanığı olduÄŸumuz sözkonusu deÄŸiÅŸim ve yeniliklerle ilgili yeni becerileri, yaÅŸam boyu eÄŸitim anlayışı ile sınıf ve matematik öÄŸretmenlerinin edinmeleri; mesleklerinde yeni yeterlikler kazanarak yetkinleÅŸmeleri çaÄŸdaÅŸ bir eÄŸitimin gereÄŸidir.

5.1. Bazı Sonuçlar

EÄŸitim ve öÄŸretimin niteliÄŸini yükseltmek için ileri endüstri ülkerinin çoÄŸunda diÄŸer ülkelerdeki yenilikler izlenmekte ve sürekli denemeler yapılmaktadır. Varlıklı ülkelerin bol olanaklı okullarında uygulanan yöntemler öÄŸrencilerin yeteneklerini en üst noktasını kadar iÅŸlenmesini olanaklı yapsada yeterince varlıklı olmayan ülkelerde ve olanakları kısıtlı okullarda izlenecek program ve uygulanacak yöntemler farklı olmalıdır. ÖrneÄŸin, matematikte problem kurma ve çözmede çocukların ve gençlerin biliÅŸsel geliÅŸim önemli olup bu süreçte BiTe'nin ürünlerinin gizil gücünden yararlanmak olasıdır ve gereklidir. Bu alanda çok sayıda ülkede yapılan araÅŸtırmalar ve elde edilen bulgular, sözkonusu araçların öÄŸrencilerin biliÅŸsel ve duyıuÅŸsal geliÅŸimine olumlu katkılarının olduÄŸunu göstermektedir. Bu konuda ülkemizde yapılacak ve yapılması gereken bir takım iÅŸler bizi beklemektedir.

Sözkonusu yapılandırma bir takım deÄŸiÅŸklikleri ve yenilikleri gerektirir. ÖrneÄŸin, öÄŸrenmenin her alanında, örneÄŸin yeni okul  derslerinde bir takım ileri araçları çok verimli ve etkin bir biçimde kullanmak karmaşıkça bir iÅŸtir. Her düzeydeki eÄŸitim kurumu, bir kısım iÅŸgörenleri tutucudur ve kolayca deÄŸiÅŸmez. Fakat dün olduÄŸu gibi bugün endüstrideki deneyimlerinden, eÄŸitimde büyük deÄŸiÅŸikliklerin gerçekleÅŸtirilmesi hakkında bazı ÅŸeyler biliyoruz, bunların bir kısmını kullanabiliriz. Bu deneyim, TeDeME'de de iÅŸe yarayacaktır diye düÅŸünmekteyiz. Nitekim, genelde BDE'nin özelde TeDeME'nin tarihsel geliÅŸiminin içinde bulunduÄŸumuz bu son aÅŸamasının gizil gücü, öÄŸrenen ve öÄŸreten her yaÅŸtaki insana heyecan veriyor ve isteklendiriyor. Bu durumda, Türkiye'de eÄŸitimdeki en büyük sorunumuz, okulların ve derslerin yeniden yapılandırılarak çaÄŸdaÅŸlaÅŸtırılması, öÄŸretmenlerin yetkinleÅŸtirilmesi sorunudur.

5.2. Yöneticilere ve Matematik EÄŸitimcilerine Bazı Öneriler

Bu incelemede ele alınan konuyla ilgili olarak bir takım önerileri dört baÅŸlık altında kümeleÅŸtirebiliriz. Bunlar: (a) Uygun öÄŸretim yazılımlarını belirlemek ve ülke koÅŸullarına uyarlamak; (b) BiTeDME öÄŸretim materyallerini geliÅŸtirme, (c) Sınıf ve matematik öÄŸretmenlerinin eÄŸitimi, (d) Ä°lköÄŸretim ve ortaöÄŸretim okullarında uygulamalara yardımcı olmak ve destek hizmetleri sunmaktır. Bu baÄŸlamda, baÅŸta MEB olmak üzere kamu ve özel eÄŸitim kurumlarının katılabileceÄŸi ve katkıda bulanabileceÄŸi öÄŸretmenlere yönelik BiTeDME konusunda güdümlü projeler geliÅŸtirilmeli, sınıf ve matematik öÄŸretmenleri için sertifika programları hazırlanarak hizmetiçi eÄŸitim kursları biçiminde uygulanmalıdır[7].

Öte yandan, okullarımız için son on yıl içinde satınalınmış çok sayıda BiSa'ın etkin ve verimli olarak kullanılabilmesi için ayrıntılı yol haritalarına ve pusula görevini yapacak uzmanlara ve öÄŸretmenlere gereksinim vardır. Özellikle, atıl durumda olduÄŸu sanılan veya bir odaya bırakılan BiSa, her okulda iÅŸlevsel duruma getirilmeli ve yaygın bir biçimde kullanılmalıdır. Kullanıcılar, yalnızca öÄŸretmen ve öÄŸrenci olarak düÅŸünülmemeli, boÅŸ kalan zamanlarda, örneÄŸin akÅŸam saatlerinde ve haftasonlarında ana-baba ve diÄŸer yurttaÅŸların varolan BiSa yararlanmaları için bir takım düzenleme yapılmalıdır. Varolan ve bilinen bazı kısıtların ve engellerin giderilmesinde tüm yönetici konumundaki yetkililer ve alan uzmanları ortak eylemler belirlemeli, bu süreçte matematik eÄŸitimcisi bilim insanları ve öÄŸretmenler öncü olmalıdır.

KAYNAKÇA

[1] UNESCO/NIER (1990). Tomorrow's Tools Today: The State of Educational Computing in Asia and the Pacific. Tokyo: NIER Pub.

 [2] Haddad, W. D. and Draxler, A. (2002) (eds). Technologies for Education. Washington, DC:

            Academy for Educational Development Pub.

 [3] Howson, A.G. and Kahane, J. P. (eds) (1986). The Influence of Computers and Informatics on Mathematics and Its Teaching. ICMI Study Series. Cambridge: Cambridge Uni. Press.

 [4]  NCTM (1998). The Use of Technology in the Learning and Teaching of Mathematics.

            http://www.nctm.org/about/use of_technology.htm

 [5]  Ersoy, Y.  (2002) "Matematik öÄŸretiminde eÄŸitsel araçlar- I:Genel bir bakış ve bazı düÅŸünceler" .    Matematik Etkinlikleri 2001; 24-26 Mayıs 2001. Matematik Sempozyumu Bildiriler Kitabı (Düzenleme:  O. Çelebi, Y. Ersoy ve G. Öner) s: 42-53. Ankara: MEB Yay.

 [6] Ersoy, Y. (2003). "Teknoloji destekli matematik eÄŸitimi-I: GeliÅŸmeler, politikalar ve stratejiler". Ä°lköÄŸretim-Online 2 (1), 2003 sf.18-27 (http//www.ilkögretim-online.org.tr)

 [7] Baki, A. (2002). Bilgisayar Destekli Matematik. Ä°stanbul: Ceren Yayın-Dağıtım

 [8] NCTM (1989). Curriculum and Evaluation Standards for School Mathematics. Reston,VA: National Council of Teachers of Mathematics (NCTM) Pub.

 [9] NCTM (2000). Principles and Standards for School Mathematics. Reston,VA: National Council of Teachers of Mathematics (NCTM) Pub.

[10] NCTM (1991). Professional Standards for Teaching Mathematics. Reston,VA: National Council of Teachers of Mathematics (NCTM) Pub.

[11] ISTE (2000). National Educational Technology Standards for Teachers. International Society for Technology in Education (ISTE). http://cnets.iste.org/teachers/t_book.html.

[12] Laughbaum, E. D. (2000) (ed). Hand-Held Technology in Mathematics and Science Education: A Collection of Paper.  Ohio: The Ohio State Uni. Pub.

 [13] Baki, A., Güven, B. (2004). "DGY-Cabri ile kübik denklemlerin çözümü". Matematik Etkinlikleri 2004,  5-7 Mayıs 2004, Ankara.

 [14] Ardahan, H. ve Ersoy, Y. (2000). "Matematik ÖÄŸretmenlerinin Hizmetiçi EÄŸitimi-I: TI-92/ Derive ve Çalışma Yaprakları". IV. Fen Bilimleri EÄŸitimi Kongresi'2000 Bildiri Kitabı;  s: 681-685. 6-8 Eylül 2000, Ankara: MEB Yay.

[15] Duatepe, A. ve Ersoy. Y. (2002). "Teknoloji destekli matematik öÄŸretimi-I:Hesap makinesi ve okullarda geometri öÄŸretimi". Matematik Etkinlikleri 2001,  24-26 Mayıs 2001. Matematik Sempozyumu Kitabı  (Düzenleme:  O. Çelebi, Y. Ersoy ve G. Öner) s: 54-62. Ankara: MEB Yay.

[16] AkkuÅŸ, O. ve Ersoy, Y. (2002) "BiliÅŸsel araçların matematik öÄŸretiminde kullanılması- II: Hesap makinesi destekli istatistik öÄŸretimi". Matematik Etkinlikleri 2001,  24-26 Mayıs 2001. Matematik Sempozyumu Bildiriler Kitabı  (Düzenleme:  O. Çelebi, Y. Ersoy ve G. Öner) s: 109-117. Ankara: MEB Yay.

[17] Baki, A., Güveli, E. (2000). "Bilgisayar destekli matematik eÄŸitiminde matematik öÄŸretmenlerinin deneyimleri". DEÜ Buca EÄŸitim Fakültesi Dergisi, Sayı 12: 17-13.

[18] Alkan, H., Ertem, S. (1999). "Matematik öÄŸretiminde teknoloji ve bilgisayar kullanımına yönelik tutumları". 3. Ulusal Fen Bilimleri EÄŸitimi Sempozyumu (23-25 Eylül, 1998; KTÜ, Trabzon), Bildiriler Kitabı, 75-79) Ankara: MEB Yay.

[19] BaÅŸer, N., YeÅŸildere, E. (2003). "Müfredat laboratuar okullarında görev yapan öÄŸretmenlerin bilgisayar destekli eÄŸitime bakış açıları". ÇaÄŸdaÅŸ EÄŸitim, 28/sayı 300, 30-36

[20] Ersoy, Y. (2004). "Fen lisesi matematik öÄŸretmenlerinin teknoloji destekli matematik eÄŸitimi

        konusunda görüÅŸleri".  AraÅŸtırma Raporu (Yayına sunulacak).

[21] TIMSS-1999 Assessment: Mathematics Teachers Background Data Almanac-8th Grade.  Boston, USA: TIMSS International Study Center, Boston College, MA.

 

EK A. HÄ°ZMETÄ°ÇÄ° ÖÄžRETMEN EĞİTÄ°MÄ° VE YETÄ°ÅžTÄ°RME
PROGRAM-A: HESAP MAKÄ°NESÄ° DESTEKLÄ°/YARDIMLI MATEMATÄ°K ÖÄžRETÄ°MÄ°
SEMÄ°NER VE ÇALIÅžTAY BÄ°LGÄ°LERÄ°-1

Ad

 
    

Teknoloji (Hesap Makinesi) Destekli Matematik ÖÄŸretimi- I:

 Ä°lköÄŸretim MatematiÄŸi

Süre
    

10 gün x 6 saat/gün = 60 saat

ÖÄŸretim Elemanları
    

Prof Dr YaÅŸar Ersoy (ODTÜ, Emekli), Dr Erdinç ÇakıroÄŸlu (ODTÜ.)

Dr KürÅŸat A. ErbaÅŸ (ODTÜ)

 

Konu

Başlıkları:

 

 

Seminer/

Çalıştay Programı
    

1.       Teknoloji Destekli Matematik ÖÄŸretimi: GeliÅŸmeler ve Yeni EÄŸilimler;

        Hesap Makinelerini Tanıma

2.       Kavram GeliÅŸtirme Etkinlik Örnekleri

3.       Kesirler ve Problem Çözme

4.       Rasyonel Sayılarla Dört Ä°ÅŸlemler ve Problem Çözme

5.       Oran, Orantı ve Yüzde Hesapları ve Uygulamalar

6.       Denklem ve EÅŸitsizlikler

7.       Veri Derleme, Analiz ve Yorumlama

8.       Konu Ä°ÅŸleniÅŸ Örnekleri:ÖÄŸretmen Sunuları-1

9.       Konu Ä°ÅŸleniÅŸ Örnekleri: ÖÄŸretmen Sunuları-2

10.    Yarışma Problemleri ve DeÄŸerlendirme

Katılacak

KiÅŸiler
    

Sınıf ÖÄŸretmenleri; Ä°lköÄŸretim Matematik ÖÄŸretmenleri, Matematik EÄŸitimcileri Program GeliÅŸtirmeci Uzmanlar, Okul MüfettiÅŸleri, Kitap Yazarları, Yüksek Lisans ÖÄŸrencileri

 
SEMÄ°NER VE ÇALIÅžTAY BÄ°LGÄ°LERÄ°-2

Ad
    

Teknoloji (Hesap Makinesi) Destekli/Yardımlı Matematik ÖÄŸretimi- II:

 Lise MatematiÄŸi

Süre
    

10 gün x 6 saat/gün = 60 saat

ÖÄŸretim Elemanları
    

Prof Dr YaÅŸar Ersoy (ODTÜ, Emekli),  Prof Dr Halil Ardahan (Selçuk Üni.),

Doç Dr Adnan Baki (KTÜ)

Konu

Başlıkları:

 

 

Seminer/

Çalıştay Programı
    

1.       Teknoloji Destekli Matematik ÖÄŸretimi: GeliÅŸmeler ve Yeni EÄŸilimler;

        TI-83 ve TI-92 Hesap Makinelerini Tanıma

2.       Lineer Denklem Sistemlerinin Çözümü ve Uygulamalar; Fonksiyonlar ve Grafikleri

3.       Veri Analizi, Grafikler (EDA), Ä°statistik Hesapları ve Yorumları

4.       Sembolik Hesaplamalar (CAS/Derive): Türev ve Ä°ntegral-1

5.       Sembolik Hesaplamalar (CAS/Derive): Türev ve Ä°ntegral-2

6.       Dinamik Geometri (Cabri II): Geometrik Çizimler-1

7.       Dinamik Geometri (Cabri II): Geometrik Çizimler-2

8.       Konu Ä°ÅŸleniÅŸ Örnekleri:ÖÄŸretmen Sunuları-1

9.       Konu Ä°ÅŸleniÅŸ Örnekleri: ÖÄŸretmen Sunuları-2

10.    Yarışma Problemleri ve DeÄŸerlendirme

Katılacak

KiÅŸiler
    

Sınıf ÖÄŸretmenleri; Lise Matematik ÖÄŸretmenleri, Matematik EÄŸitimcileri Program GeliÅŸtirmeci Uzmanlar, Okul MüfettiÅŸleri, Kitap Yazarları, Yüksek Lisans ÖÄŸrencileri

BaÅŸta geliÅŸmeler ve genel eÄŸilimler olmak üzere  karılaşılan sorunlar ve engeller vb ayrı bir inceleme konusu olacak geniÅŸ ve karmaşık bir konudur. Bu konu, daha sonra ayrıntılı olarak ayrıca rapor edilecek ve yayına sunulacaktır.

Benzer sözler daha önceki TC BaÅŸbakanlarınca da sloganlaÅŸtırılmaya çalışılmış, eÄŸitimde köklü yenilikler yönünde birinin bile gerçekleÅŸtirilmesi için MEB ve üniversite bütçelerine ödenek ayrılmamıştır. Bu nedenle, politikacıların sözleri bir tarafa bazı devlet adamlarını sözleri bile inandırıcılığını yitirmektedir.  

Finlandiya, tüm Ä°skandinavya ülkeri içinde öncü, Avrupa'da ise bilgi toplumu laboratuarı denebilecek düzeyde  ileri, ABD'den sonra BiTe yaygın olarak kullanan geliÅŸmiÅŸ bir ülkedir. 2000'de Finlandiya'da ilköÄŸretim sınıflarında her sekiz öÄŸrenciye bir BiSa, ortaöÄŸretim okullarında da her  altı öÄŸrenciye bir BiSa  düÅŸmekte olup internete eriÅŸim %100'e yakındır.

4Sözkonusu yol haritası, aslında, amaçları önceden belirlenmiÅŸ öÄŸretim programları olup öÄŸretmenler için hazırlanacak bir dizi kaynak kitaplar ise pusula olabilir. Bununla birlikte, pusulayı kullanarak önceden belirlenen hedeflere eriÅŸmede topluma yol gösterecek rehberlere, alan uzmanlarına ve çok sayıda eÄŸitim gönüllülerine gereksinim vardır.

5Bazı dönemlerde bir takım yenilikler, tam anlaşılmadan slogan olarak yinelenmekte, ağızdan kulaÄŸa ulaşırken bile içeriÄŸi yeniden biçimlenmekte, hatta içi bile boÅŸaltılmaktadır. Çeyrek yüzyılı yakın bir süredir Türkiye'de yinelenen sloganlardan biri, BDE'dir. Ancak, kavram anlaşılmamışsa ve hedefler gerçekçi deÄŸilse BDE bir rüyadır; ancak, kiÅŸiler uyanınca neler yitirildiÄŸi, neyin kaça malolduÄŸu anlaşılabilir.

6Bu tür örnekleri artırmamız olasıdır, ancak her ülkedeki geliÅŸmeleri ayrı ayrı izlemek ve rapor etmek bizim gücümüzü aÅŸacak derecede geniÅŸ bir konudur. Bu nedenle, gerek geliÅŸmeleri gerekse karşılaşılan engellerle ilgili tartışmaları bir bildirinin sınırlarına sığdırmaya çalışacağız.

Ä°lköÄŸretim sınıf ve matematik, ortaöÄŸretim matematik öÄŸretmenlerine yönelik HeMa destekli/yardımlı hizmetiçi seminer ve çalıştay (iÅŸlik çalışması) program taslağı Ek A da verilmiÅŸ olup programın bir benzeri BiSa destekli/yardımlı hizmetiçi seminer ve çalıştay için hazırdır.

Kaynak: Matder  

 

<Önceki   Sonraki>
MATEMATİKÇİ PULU
HÄ°PERBOLÄ°K UZAY
FOTO MATEMATÄ°K
C.Sequin Galeri
MATEMATİK AFİŞİ
G.W.Hart galeri
KARÄ°KATÃœR
M.C.Escher galeri
MATEMATÄ°K KÄ°TABI
MATEMATÄ°K FÄ°LMÄ°