ESKÄ° HÄ°NT MEDENÄ°YETLERÄ°NDE SIFIR

Romalı ve Çinlilerin aksine, Eski Hint alimleri, aritmetik iÅŸlemleri, özel bir harf ve iÅŸaret belirtmeden, sadece 1 den 9 a kadar olan rakamlardan istifade ederek yazarlardı. Rakamla, hesap yapmanın tek örneÄŸi olan, bu pozisyonun tespiti ve yazılması merhalesine ulaÅŸanlar, sadece Eski Hintliler ve Mayalardı.

Kaynaklar; Hindistan'dan, 300 yıl kadar önce, sayı iÅŸaretinin, rakam ÅŸekline dönüÅŸmeye baÅŸladığını belirtmekte. Hintliler, en geç, 6. yüzyıla doÄŸru, belki de biraz daha önceki tarihlerde, aritmetik iÅŸlemlerde, sadece 1 den 9 a kadar devam eden dokuz ayrı rakam halinde kaldılar. Böylece, hesap iÅŸlerinde, saÄŸdan sola doÄŸru çoÄŸalan (yükselen) rakamlar, ilk olarak ortaya çıktı (görüldü).

Bu rakamlar, hemen hemen 622 yılından itibaren Hindistan dışında da tanınmaya baÅŸladı. Fırat'ta bir okul müdürü, aynı zamanda da manastır idarecisi olarak çalışan Suriyeli alim Sevarus Sabokht : "Bilinen bütün usullere üstün olan, Hint hesabının, yani dokuz ayrı rakamın (iÅŸaretin) maharetli usulünden bahseder" Bu durum, Hint rakamlarının mahzar olduÄŸu ilk taktirdir. S. Sabokht, bu dokuz ayrı rakamlarla, yeni bir usul dahilinde hesap yapabildi. Ancak; bu dokuz ayrı rakam, bazı sayıları ifade etmeye yeterli gelmiyordu. Çünkü; üç bin yedi yüz elli dört olan bir sayıyı 3754 ÅŸeklinde belirtmek mümkündür.

DeÄŸeri üç yüz sekiz olan bir sayının da, 38 ÅŸeklinde meydana çıkmaması için, noksan (boÅŸ) kalan onlar basamağına (hanesine) deÄŸiÅŸik bir iÅŸaretlemenin yapılması zorunludur. Noksan (boÅŸ) kalan, basamağı (haneyi) iÅŸaretleyip, belirtmek için "boÅŸluÄŸu" ÅŸekillendirmek, anlamlandırmak zorundaydılar. Noktayı "sunya" veya "sunyabinde" , boÅŸluk veya içi boÅŸ yuvarlağı da "kha" kelimesi ile adlandıran Hint alimleri, boÅŸ kalan basamaÄŸa (haneye), sembol olarak "daire" veya "nokta" ÅŸeklinde yeni bir sembol verdiler.

DüÅŸünce tarihin en önemli olaylarından biri sayılan, bu sayı yazısına, son mükemmeliyeti Hintliler'in vermiÅŸ olduÄŸu ortaya çıkmaktadır. O halde, menÅŸe itibariyle, sadece, basamak sistemi içinde, noksan basamaÄŸa (haneye) gerekli iÅŸaret olarak baÅŸvurulan bu sembol, yani bugünkü ifadeyle "sıfır" rakamı, derhal müstakil bir sayı ÅŸeklinde, ilk olarak Hint hesabında ortaya çıkmıştır.

Bu sayı iÅŸareti, yani "0" (sıfır) veya "." (nokta) anlamındaki iÅŸaret, miladın 400. yılında, ilk defa Hint yazılı eserleri içinde görülmeye taÅŸlar. Hint Dünyası'nın, ünlü matematikçi ve astronomu Brahmagupta (598-660) , 632 yılında yazdığı, astronomi konuları ile ilgili Siddhanta adlı eserinde, dokuz ayrı sayı iÅŸareti ve sıfır ile birlikte hesap yapmaya dair kaideleri göstermiÅŸtir.