gg arrow Matematik makaleleri arrow Felsefik açıdan matematik ve etkileri
Felsefik açıdan matematik ve etkileri Yazdır E-Posta

Dünyada birçok insan matematikle olan dargın iliÅŸkisinden ÅŸikayet eder................Kültürel bir olgu olan matematik bu süreçte doÄŸa bilimlerinin evriminde o denli etkili oldu ki, `bilimlerin kralı/kraliçesi ` önermesiyle taçlandırıldı.

Ancak temel sorun, böylesine insana has bir özelliÄŸin, birçok kiÅŸinin başına nasıl dert olup çıktığıdır..........Bunun anlamı ÅŸuydu: DoÄŸa olayları artık tasarlanabilir ve benzetilebilirdi. Böylece ........

 

Dünyada birçok insan matematikle olan dargın iliÅŸkisinden ÅŸikayet eder. BirçoÄŸumuz bunu bir eksiklik olarak ifade etmekten hiç çekinmez . Aksine, matematikteki eksikliÄŸini neredeyse övünerek dile getirir. MatematiÄŸi gözümüzde öylesine büyütmüÅŸüz ki, böyle bir `ihtiÅŸam` karşısında yetersiz kalmak bir özellik olarak algılanıyor. Otoriteye biat etmek sahnesi...

MatematiÄŸi yalnızca bir araç olarak gören ve toplumsal devinimden bağımsız algılayan bir paradigmada, matematiÄŸin ideolojik boyutunu da gündeme taşımış oluyoruz böylece.

Her bilgi dalı gibi matematik de bir kültür olarak yaÅŸamını sürdürür. Son zamanlarda yapılan kazılarda 30000-40000 yıl öncesine varan bulgulara rastlanmaktadır. ÇeÅŸitli kemikler ve taÅŸlar üzerindeki iÅŸaretlerden daha o zamanlar insanların yaÅŸamlarını ölçüp biçtiÄŸini, hesap kitap yaptığını öÄŸreniyoruz.

Gereksinmelerin giderilmesi, yaÅŸamın örgütlenmesi için üzerinde yaÅŸanan topraklar ölçülmüÅŸ, bölümlenmiÅŸ, hayvanlar sayılmış, gruplara ayrılmıştır.

Evreni anlamak yolunda uzay tasavvur edilmiÅŸ, evrende görülenler benzetilerek geometrik ÅŸekil ve cisimlere vardırılmıştır. Giderek sayı dizgeleri farklılaÅŸmış, çeÅŸitli tabanda sayı sistemleri ortaya çıkmıştır.

Bir taraftan insanların merak duyguları, yaratıcı yetileri, diÄŸer yandan ihtiyaçların itici gücü ile matematik yaÅŸamın kaçınılmaz bir parçası olmuÅŸtur. DoÄŸa bilimleri büyük bir hızla evrilirken matematiÄŸi tetiklemiÅŸ, matematik de fiziksel araÅŸtırmaların motor gücü olmuÅŸtur.

Bu sürece sayısız örnek katmak olasıdır.

Ancak temel sorun, böylesine insana has bir özelliÄŸin, birçok kiÅŸinin başına nasıl dert olup çıktığıdır. Descartes `tan baÅŸlayan çözümleyici bakış açısı, Newton ve Leibniz ile doÄŸanın devinimini anlamlandırma gayretlerinde doruÄŸa ulaÅŸmıştı. Matematik o güne kadar fizikle bu denli iç içe olmamıştı.

Sonlu küçük matematikle fiziksel olguların deÄŸiÅŸim süreçlerine el atılmış, doÄŸal süreçlerin modellenmesi ile mekanik biliminin temelleri atılmıştı.

Bunun anlamı ÅŸuydu: DoÄŸa olayları artık tasarlanabilir ve benzetilebilirdi. Böylece, matematik belirli bir dizge çerçevesinde düzenlenmeye baÅŸladı. GeliÅŸen sanayi ölçütlerine göre insan yetiÅŸtirebilecek okullar ortaya çıkmaya baÅŸladı. Bu okullar, günün koÅŸullarına ve gereksinmelerine göre içerik kazandı. Geometri cebirselleÅŸti. MatematiÄŸi daha rahat kullanmanın ve buna göre bir öÄŸretim çatısını kurmanın yoÄŸun uÄŸraşı gündeme geldi. MatematiÄŸin bu yeni sistematik yapısı yeni kuÅŸaklara aktarıldı.

Kültürel bir olgu olan matematik bu süreçte doÄŸa bilimlerinin evriminde o denli etkili oldu ki, `bilimlerin kralı/kraliçesi ` önermesiyle taçlandırıldı.

Matematik bir `zeka ölçütü` olarak öne çıktı. Matematik bir otorite olarak örgütlenince, insan türünün çokluk, uzam , renk gibi doÄŸal zihinsel yetileri ÅŸeyleÅŸti. Yalın bir doÄŸallık olan parmakla hesap yapmak gibi edimler aÅŸağılandı.

Ä°nsanlar baÅŸ tacı edilen bu `matematik anlayışı` süzgecinden geçirilerek sınıflandırıldılar. Herkesin kendine özgü matematiksel nitelikleri , kabul gören ölçütlere karşı yenik düÅŸtü. MatematiÄŸe yabancılaşıldı. Böylece, matematik kaygısı toplumsal bir nitelik kazandı.

Matematik , bir kültür olarak insani bir üründür, bir eserdir. Tarihsel devinimde bir evrim yaÅŸamıştır ve yaÅŸamaktadır. Hüküm süren kapitalist/teknolojist paradigma pozitivist ideoloji kapsamında matematiÄŸi tarihsiz kılar. MatematiÄŸin evrenselliÄŸine iliÅŸkin inancı önemli ölçüde pekiÅŸtirir. AraçsallaÅŸtırır. Böylece matematik üzerinden bir iktidar kurar. Matematik bir otorite olarak seçkinci bir çizgi izler.

Matematik , modern bilimin anahtar girdisidir ve teknolojinin kaçınılmaz bir hammaddesidir. Buna göre, çokluk, uzam , renk, deÄŸiÅŸim, biçim gibi boyutlar insan zihninin doÄŸal nitelikleriyken ÅŸeyleÅŸir, metalaşır ve insana yabancılaşır...

BENO KURYEL (Ege Ü . Müh. F. bkuryel@ttnet .net .tr) 

<Önceki   Sonraki>
MATEMATİKÇİ PULU
HÄ°PERBOLÄ°K UZAY
FOTO MATEMATÄ°K
C.Sequin Galeri
MATEMATİK AFİŞİ
G.W.Hart galeri
KARÄ°KATÃœR
M.C.Escher galeri
MATEMATÄ°K KÄ°TABI
MATEMATÄ°K FÄ°LMÄ°