|
Sayfa 6 / 6
Daha sonra gelen; Alman, Ingiliz, Fransiz, Amerika Birlesik Devletleri ve Sovyet Sosyalist Cumhuriyelteri Birligi, Japonya ve Hindistan ile Çin'de yetisen matematikçiler, matematige kazandirdiklari yeni bilgiler ile, matematigi insan zekasinin en yüksek eseri haline getirmeyi basardilar.
Yapilacak kisa açiklamalardan sonra, su gerçek ortaya çikacaktir. Bugünkü ileri matematik ve bunun uygulama alani olan astronomi (gökbilim) ve fizigin temel bilgileri, uygulamalari ile birlikte, baslangiçta, Eski Misir ve Mezopotamya'da vardi. Daha sonralari bu bilgiler, Eski Yunan, Eski Hint ve 8. ile 16. yüzyil Türk-Islam Dünyasinda ileri seviyeye gelmistir. Bilahare 17. yüzyil sonrasi, Bati Dünyasinda yapilan çalismalar sonucunda, bugünkü Saadet Devrine ulasabilmistir. Bu gelisimde, 17. yüzyil öncesi medeniyetlerin seref paylari inkar edilemeyecek kadar açiktir.
Ilk defa Islam dünyasinda kullanilan cebir Bati dünyasina algebre seklinde geçti. En eski Türk riyazisi Ibn Türk El-Cili'dir. Sonrakiler Meruzi, el-Harezmi'dir. Algoritmi tabiri el-Harezmi'den gelmektedir. Kitabül muhtasar ficcebir vel mukabele ve Kitabül muhtasar fil hesabül hindi, Zeycül Harezmi en meshur kitaplaridir.
10. yy.da Ebu Berze, Bozcanli ebul Vefa, Hocendi Ebu Mahmud Han. Ve el-Biruni (974-1048), Ibni Sina'nin çagdasi. Eserlerinden en önemlileri El-Asarül Bakiye, El-Kanunul Mesudi'dir. Antakyali Ebul Kasim Mehmed, Nesali Kadi Ebul Hasan'dan sonra faaliyet durdu. Kasanli Yahya'dan sonra Nasir Tusi geldi. 1274'de vefat eden Tusi'nin bazi eserleri: Tahriri usuli Öklides, Tahrirül Mecesti, Tahrirül Mutavassitat, Zeyç Ilhani, Tezkeretül Nasiriye, Zeyç Sahi. 14. yy. matematikçileri arasindaki Kasanli Giyased[[din Cemsid'in eserleri: Nüzhetül Hadaik, Miftahül Hesab. 15. yy.da]] Yildirim Bayazid zamaninda Kadizade Rumi. Eserleri: Risaletü fil Hesab, Eskalüt Tesis, Risaletül Ceyp. Digeri Ulug Bey (1393-1449). Semerkand'da bir rasathane yaptirip Kadizade, Giyaseddin ve Ali Kusçu burayi yönetmistir. Ulug Bey'in Zeyci Gürghani eseri meshurdur. Bu yüzyilda Ali Kusçu Ayasofya müderrisliginde su eserleri verdi: Risalei fil Heye, Risalei fil Hesab, Risaletül fethiyye, Risaletül Muhammediye. Diger matematikçi Mirim Çelebi'dir. Eseri Düsturu Amel'dir. Takiyüddin Rasid bu asrin son temsilcisi ve Tanzimat'a kadar matematikte faaliyet durdu.
Kaynak :
Süleyman Demirel Üniversitesi - Fen-Edebiyat Fakültesi
|
Matematik makaleleri 
