Da Vinci Åžifresi’nin vasatın altında olan en birinci unsuru yönetmenin baÅŸarısızlığı. Belki bir adım önceye giderek, senaryonun ‘ÅŸiÅŸirme’ olduÄŸunu da söylemek mümkün.

Film yüksek tavanlı, ayak seslerinin yankılanarak büyüyüp insanı ürperttiÄŸi ünlü Louvre Müzesi’nde açılır… YaÅŸlı bir adam (ki bunun müze müdürü olduÄŸunu sonradan anlarız), kukuletalı biri tarafından kovalanır, kurÅŸunlanır ve öldürülür. Aynı esnada Amerikalı ünlü bir simgebilimci olan profesör Robert Langdon (Tom Hanks) ezoterik bir konferans sonrası hayranlarına kitaplarını imzalamaktadır.

 Yılların polisi ve yakasında bir Katolik tarikat rozeti taşıyan (Çünkü ünlü ÅŸifre çözücü profesörün gözünden kaçmayacaktır bu ayrıntı!) Fache (Jean Reno) imza yerine gelir ve profesörü müzeye davet eder. Yardımına ihtiyaçları vardır. “Koskoca Fransa’da bu konuda uzman akademisyen mi kalmamış?” sorusuna cevabı ise o esnada olay yerine gelen kriptoloji uzmanı genç Sophie Neveu (Audrey Tautou) verir. Aslında polis bu cinayette ülkede misafir olan Prof. Langdon’dan ÅŸüphelenmektedir.

Akabinde biz henüz karakterleri tanımadan, kim neyin nesidir filan demeden zehir zemberek bir olaylar/düÄŸümler zincirlemesinin içine itiliveririz. Filmin/romanın en karizmatik karakteri, ÅŸahane bir din fanatiÄŸi olan Silas (Paul Bettany) tarafından vurulan müze müdürü (Aslında genç bayan polis Neveu’nun dedesidir. Ya da kendisi öyle sanmaktadır!) polisi filan aramak yerine soyunur üzerine çizimler yapar, saÄŸa sola cinayet ve sonuçlarıyla ilgili ipuçları bırakır. PeÅŸin bir zanlı ve ona yardım/yataklık durumuna düÅŸen Langdon/Neveu ikilisi bir yandan tarikat/polis sarmalından kaçmaya uÄŸraşırken, diÄŸer yandan habire ÅŸifre çözer. Hazreti Ä°sa’nın çarmıha geriliÅŸinden sonra baÅŸlayan Medcelli Meryem (Maria Magdalena) hakkında Hıristiyan -özellikle Katolik- dünyasının dilinden düÅŸürmediÄŸi ‘Kutsal Kase’ efsanesine doÄŸru zihinsel ve fiziksel bir yolculuk yaÅŸar kahramanlarımız. Bundan sonrasını anlatıp filmi izlemeyenlerin aÄŸzının tadını kaçırmayayım.

The Da Vinci Code-Da Vinci Åžifresi malum olduÄŸu üzere Dan Brown’un popüler kitabının adı. Brown tam üç yıl boyunca kitabının geçtiÄŸi mekânları gezmiÅŸ, notlar almış, resimler çizmiÅŸ, fotoÄŸraflar çekmiÅŸ. Sonra her halının altına bir ÅŸifre koyarak okuruna çok derinliÄŸi olmayan bir zekâ jimnastiÄŸi temrini sunmuÅŸtu kitapta. Åžüphesiz dünya genelinde 40 milyon adet satışı bulan kitabın Hollywood tarafından filme alınması gerekiyordu. Bunu da ünlü ‘Akıl Oyunları’ filmine imza atan Ron Howard yapmış.

KiÅŸisel deneyimim ÅŸöyle bir Hollywood mantığı keÅŸfettirdi bana. ‘Best Seller-Çok Satan’ bir film çekilecekse matematiksel olarak alt alta yazılması gereken ÅŸeyler var. Oscar’a aday olmuÅŸ ya da ödülü almış deneyimli bir yönetmen bulunacak. En az üç adet deneyimli ve popüler oyuncunun adı jeneriÄŸe mutlaka girecek. Müzik önemli, zira film ile kitap arasındaki farkı gösteren en önemli etkenlerden biri. Bu nedenle çok usta ve tercihen önceden Oscar almış bir müzisyen tercih edilecek. Bunlar popüler bir kitabı filme çekmenin minimum gereksinimleri ki Da Vinci’nin Åžifresi’nde mevcut. Yönetmen Howard’a ek olarak ünlü oyuncular var mesela: Tom Hanks, Audrey Tautou, Jean Reno, Ian McKellen, Alfred Molina ve girdiÄŸi her sahnede partnerlerinden rol çalan fanatik mürit Silas rolüyle Paul Bettany. Müzikler ise Gladiator filminden hatırlayacağınız Hans Zimmer’e ait.

Ä°ÅŸin özüne bakıldığında bütün kâinat bir sır, keÅŸfedilmeyi bekleyen bir mesaj tabanıdır. Ve belki de kıyamet bütün bunların keÅŸfi, yani deÅŸifre edilecek sırrın kalmamasından sonra kopacaktır, bilemiyorum! Ä°nsanlık tarihi ise bu sırları çözmenin tarihidir bir çeÅŸit…

Filmi beraber izlediÄŸimiz Aksiyon Dergisi’nin spor editörü Behram Kılıç mesela, yaÅŸamı spor formunda kurguladığı için ÅŸöyle bir eleÅŸtiride bulundu: “Bu, çok iyi bir film deÄŸil. Çünkü yönetmen varlığını hissettiriyor. (Gerçekten de daha ilk sekansta müze müdürünün koÅŸtuÄŸu esnada, arkasından ‘hadi koÅŸ’ diye el iÅŸareti yapan yönetmeni hissediyoruz) Oysa iyi yönetmen iyi hakem gibidir, varlığını hissettirmemeli…’ Ve filmi ‘Çok yorucu’ buldu Behram…

Da Vinci Åžifresi’nin vasatın altında olan unsurlarından en birincisi yönetmenin baÅŸarısızlığı. Belki bir adım önceye giderek, senaryonun ‘ÅŸiÅŸirme’ olduÄŸunu söylemek mümkün. Senaristler ünlü ve bilinen bir kitaba teslim olmuÅŸ ve ne kadar diyalog varsa aynen copy/paste etmiÅŸler. Bize de upuzun replikleri dinlerken beyin titremesi yaÅŸamak kalmış tabii. Oyuncular da Ian McKellen ve (biraz karikatür de olsa) tetikçi Silas dışında vasatı aÅŸamıyor. Zimmer müziÄŸe elinden geldiÄŸince yüklenmiÅŸ. Çivi gibi kursağımıza takılan film, biraz da onun ittirmesiyle ilerler gibi oluyor. Ama bütün bunları aÅŸan bir zaafı var Da Vinci Åžifresi’nin: Karakterlerin derinliÄŸini romanda bırakmış. Gel-gitler ile kriptolog Neveu ve katil Silas’ın geçmiÅŸine götürürken, esas oÄŸlan Langdon’un neyin nesi olduÄŸunu bize anlatma ihtiyacı duymuyor. Kimdir, nedir, arayanı, soranı, karısı, çocuÄŸu, -ve hatta- ülkesi var mıdır, bilemiyoruz. Bütün bu eksikliklere bir de haddinden fazla kavram ve mekân kargaÅŸası eklenince içinden çıkılması zor bir filmi alıp boÄŸuyor bizi. Son AkÅŸam YemeÄŸi ve Mona Lisa tabloları baÅŸta olmak üzere Sion Tarikatı, Kayalıklar Bakiresi, Tapınak Åžövalyeleri ve onlarca mabed/katedral arasında gezinip duruyoruz.

Ünlü yönetmen Hitchcoock, Truffaut’ya bir kitaptan filme uyarlama yaparken izlediÄŸi yöntemi ÅŸöyle açıklıyor: ‘Kitap ayrıdır, film ayrı… ÇekeceÄŸim kitabı alır ÅŸöyle bir okur ve kenara bırakırım. Alacağımı almışımdır…’ Belki de böyle yapması gerekiyordu Ron Howard… O zaman bizi yormayan, çiÄŸ olmayan ve uzunluÄŸuyla sıkmayan bir film çıkardı karşımıza. Bütün bunlara raÄŸmen komplo teorilerine meraklı milletimizi ortalama olarak tatmin edecek bir film olduÄŸunu da ekleyelim.

DA VINCI ŞİFRESİ
Yönetmen: Ron Howard
Senaryo: Akiva Goldsman
Görüntü Yönetmeni: Salvatore Totino
Oyuncular: Tom Hanks, Audrey Tautou, Jean Reno, Alfred Molina, Ian McKellen

M.Nedim Hazar

22.05.2006