Devletlerin kalkınmasına destek olmanın yanısıra insanların geçim ve mutluluklarını saÄŸlayacak bir mesleÄŸin bilgi ve becerisini kazanması ve yüksek düzeyde araÅŸtırmalar yapabilmesi için 7'den 70'e bütün insanların matematik eÄŸitimi almasının ÅŸart olduÄŸu bildirildi.

Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fak. Matematik Bölümü öÄŸretim üyesi Mehmet Emin Bozhöyük, matematik ilmiyle alakalı sorularımızı cevapladı.

Matematiği genel olarak tanımlar mısınız?

Matematik, en büyük hazinemiz olan aklımızın bir ifadesidir. MatematiÄŸin esas elemanları mantık ve sezgi, analiz ve inÅŸa, genellik ve özel hallerdir. Matematik akıl yürütmedir, gözlemdir, analizdir, tahmin yapmadır, buluÅŸ yapmadır ve problem çözmedir. Matematik tutarlı bir mantık yapısı ile hakikatlerin formüle edilmesi ispatlanması ve en ince ayrıntılarına kadar açıklanmasıyla beraber, evrensel bir kültürdür.

Matematik insan zihninin gelişmesi bakımından ne gibi yararlar sağlar?

Matematik insan beynini çalıştırarak, zihne cimnastik yaptırıp, kavrama yeteneÄŸini ve düÅŸünme kuvvetini geliÅŸtirir. Geometri hayal gücünü uyandırır. DoÄŸru muhakeme yaparak iÅŸlerimizde doÄŸru karar vermemizi saÄŸlayıp, mücadele gücümüzü de artırır. Herkes için bir ihtiyaç olan matematik, insanlığa yol gösterir.

Matematiğin hangi dallarda kullanıldığını anlatır mısınız?

ÇeÅŸitli hesapları, algoritmaları, kavramları ve ÅŸekilleri içine alan matematik temelde cebir ve geometri diye ikiye ayrılır. Cebir, sayıları, polinomları, grup, halka ve cisim gibi yapıları inceler. Cebirin sayıları inceleyen temeli toplama, çıkarma, çarpma ve bölme dediÄŸimiz dört iÅŸlem olan dalı aritmatiktir. Geometri, ÅŸekillerin yapılarını, özelliklerini ve aralarındaki iliÅŸkileri inceler. Matematik, mantık, analiz (yüksek matematik), analitik, diferansiyel ve cebirsel geometri, fonksiyonlar teorisi, sayılar teorisi, soyut cebir, diferansiyel denklemler, genel, diferansiyel ve cebirsel topoloji, düÄŸüm teorisi gibi pek çok dallara ayrılır.

Matematik fen bilimlerinde nasıl kullanılır?

Matematik kainattaki maddelerin ve olayların ölçüsüdür. Fizik, kimya, biyoloji ve astronomi gibi pozitif bilimlerin temel taşıdır. Matematiksiz bir fen bilimi düÅŸünülemez. Fen bilimlerinde deney yaparken matematik kullanılır. Matematik ilimler arasında iliÅŸkiler kurarak ilmin ve fennin ilerlemesini saÄŸlar. Teknik aletlerin ve makinaların yapılmasını, insanın aya ayak basmasını ve zamanımıza ilim çağı denmesini de saÄŸlamıştır.

Matematik başka hangi alanlarda kullanılır?

Matematik bütün dünya devletleri için ortak bir konudur. Bütün dünya ülkelerinde deÄŸiÅŸmeyen iÅŸaret ve sembolleri ve insanlar arasında anlaÅŸmayı kolaylaÅŸtırır. Bir ülkenin nüfus istatistikleri, askeri gücü, ekonomisi ve vergi gelirleri matematik sayesinde anlaşılır. Güzelsanatlar alanında da kullanılan matematik, inÅŸaat ve mimaride de kullanılmakta, ekonomik hayatta, bir ailenin veya devletin gelir giderlerinin düzenli olarak yapılmasında da yararlanılmaktadır.

EÄŸitim açısından matematiÄŸi anlatır mısınız?

Yazının icadından beri her kültürlü insandan eÄŸitimin vazgeçilmez bir parçası olarak biraz matematik bilmesi istenmektedir. Bugün tahsil hayatımızdaki matematiÄŸin yeri ciddi tehlike içindedir. Bunun sorumluluÄŸunu matematikçiler de paylaşır. Matematik problem çözme alıştırmaları deÄŸildir. Bunlar problem çözme kabiliyetini geliÅŸtirebilir. Fakat, matematiÄŸin gerçekten anlamaya ve büyük zihni bağımsızlığa sevketmez.

Matematik eÄŸitiminin problemleri nelerdir?

Bugün ülkemizde çok fazla matematik bölümü vardır. Bu bölümlere giriÅŸ puanları çok farklıdır. Bazılarında eÄŸitim Ä°ngilizce, Almanca gibi yabancı dildedir. Diploma alan öÄŸrenciler iÅŸ bulamamaktalar. Lise mezunları açıkta kalmasın diye de her sınıftaki öÄŸrenci sayısı iki kat artırılmıştır. Tekrara kalan öÄŸrenciler de sınıf mevcudunu artırmaktadır. Gelen öÄŸrencilerin eÄŸitim düzeyleri son derece düÅŸüktür. Bu sebeple mezun olan öÄŸrencilerin de kalitesi son derece düÅŸük olacaktır. Yayın ve yayım eksiklikleri vardır. ÖÄŸrenci, deÄŸil kitap ders notu bile bulamaz. Böylece kitap yazan hocanın hevesini kırmışlardır. Bir de yurtdışı görevlendirmeler tamamen keyfidir. Türkiye'de Dünya Matematik Kongresi'ne belki 5, belki de 10 kiÅŸi davet edilmektedir.

Son olarak üniversitelerimizde her matematik öÄŸrencisinin ve öÄŸretmeninin dikkat etmesi gereken hususları söyler misiniz?

Üstün akademik seviyelere ulaÅŸmak için, ihtiyaç duyulan iyi öÄŸrenme ortamını saÄŸlamak için, öÄŸretmen öÄŸrencisine yardımcı olmalıdır. Kütüphanesini kurmalı ve ders notlarını kitap haline getirmelidir. Matematik kitapları ve dergileri zevkle ve anlayarak okunmalıdır.

Mustafa Gün

3 Ocak 1995

Kaynak: Zaman