Halife Me'mun'un haritası, Sufi'nin gökküresi, Takiyüddin'in su pompası, dünyanın ilk tankı, Cezeri'nin mekanik aletleri...

Müslüman alimlerin bilim dünyasına armaÄŸan ettiÄŸi, ancak tarihin tozlu sayfaları arasında unutulan yüzlerce keÅŸif, nihayet Osmanlı'nın idare merkezi Topkapı Sarayı'nda kalıcı bir mekanda bir araya geliyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Ä°stanbul BüyükÅŸehir Belediye BaÅŸkanlığı arasında oluÅŸturulan iÅŸbirliÄŸi çerçevesinde, Sur-ı Sultanî içerisinde bulunan 'Has Ahırlar', Ä°slam Bilim ve Teknoloji Müzesi olarak düzenleniyor. Müzenin teÅŸhir ve tanzim çalışmalarını Frankfurt Üniversitesi Arap-Ä°slam Bilimleri Enstitüsü BaÅŸkanı Prof. Dr. Fuat Sezgin gerçekleÅŸtirecek.

Prof. Sezgin, 'bilimler tarihi' alanında dünyanın sayılı isimlerinden. 1981'den beri kuruculuÄŸunu yaptığı Frankfurt Goethe Üniversitesi Arap-Ä°slam Bilimi Tarihi Enstitüsü'nde çalışıyor. Sezgin'in, elyazması eserlerde bularak yeniden imal ettirdiÄŸi 800 adet 'unutulmuÅŸ' alet ve makine de aynı enstitüde yer alan müzede sergileniyor. Bu eserler iki yıl önce 'Ä°slam Ä°catları Sergisi' adı altında Topkapı Sarayı'nda görücüye çıkmış, yoÄŸun ilgiyle karşılaÅŸmıştı. GeçtiÄŸimiz günlerde, söz konusu eserlerin Topkapı Sarayı'nda kalıcı olarak ağırlanması için bir karar alındı. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Ä°stanbul BüyükÅŸehir Belediye BaÅŸkanlığı arasında oluÅŸturulan iÅŸbirliÄŸi çerçevesinde, Topkapı Sarayı Has Ahırları'nın, 'Ä°slam, Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi' olarak düzenlenmesi kararlaÅŸtırıldı. Restorasyonu yapılmış olan ve belediyeye tahsisli bulunan bina, kullanım hakkı müze olarak iÅŸlevlendirilmek üzere bakanlığa devredilecek. Topkapı Sarayı'nda kurulacak Ä°slam, Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi', Frankfurt'taki enstitüde bulunan eserlerden ikinci bir nüsha oluÅŸturularak açılacak.

Enstitüdeki aletler arasında Halife Me'mun'un ünlü dünya haritasının yer aldığı dünya küresi, Sufi'nin gökküresi, Osmanlı âlimi Takiyüddin'in su pompası ve saatleri, 1029 yılında Toledo'da yapılmış usturlab, 1048'de yapılmış mekanik güneÅŸ ve ay takvimi, ilk pusulalar, en geliÅŸmiÅŸ güneÅŸ saatleri, çağının en geliÅŸmiÅŸ askerî topları, ilk tüfekler ve 14. yüzyılda yapılmış dünyanın ilk tankı gibi astronomi, coÄŸrafya, deniz bilimleri, saat teknolojisi, geometri, optik, tababet, kimya, maden, fizik, savaÅŸ teknolojisi ve mimari dallarında eser ve aletler yer alıyor. Bu eserler, Ä°slam dünyasının bilimdeki seviyesini görmek açısından çok önemli. Zira Müslümanların doÄŸa bilimleri, matematik, astronomi, fizik, kimya, coÄŸrafya, jeoloji alanlarındaki hizmetlerini neredeyse kimse bilmiyor. Oysa Müslümanlar dünya sahnesine çıktıkları ilk on yıldan itibaren diÄŸer medeniyetlerde görülmedik bir hızla bilimsel geliÅŸmelere katkıda bulunmuÅŸ. Birçok modern bilim, bugün bilinenin aksine yüz-iki yüzyıl öncesine deÄŸil, 9 ile 16. yüzyıllarda yaÅŸamış Ä°slam bilginlerine dayanıyor. Kurulacak müze, gizli kalan bir medeniyeti günümüz insanının gündemine taşıması açısından büyük önem taşıyor.

Ä°slam, Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi'nde sergilenecek eserler, geçtiÄŸimiz aylarda Rahmi Koç Müzesi'nde sergilenen Da Vinci'nin projelerini akla getiriyor. Sergide, Da Vinci'nin 1478-1513 yılları arasında tasarladığı projelerin, konularında uzmanlaÅŸmış tarihçi ve mühendisler tarafından inÅŸa edilen 40 replikası yer alıyordu. Leonardo da Vinci'nin çizdiÄŸi aletler ve matematik hesapları bugün bile 'inanılmaz' bulunuyor. Bu aletlerin bazılarının benzerleri daha önce Müslüman bilim adamları tarafından kaleme alınmış Arapça eserlerde yer alıyor. Bu tasarımların Ä°slam bilginlerine ait olduÄŸu tespit edilirse belki Da Vinci'nin çok tartışılan 'sır'ları da ortaya çıkar.

Prof. Dr. Fuat Sezgin'in önemli desteÄŸiyle kurulacak müzenin açılışı, 2007 yılının mayıs ya da haziran ayında gerçekleÅŸecek. Sezgin'in müze dışında bir sosyal bilimler kütüphanesi kurma düÅŸüncesi de var.

Musa Ä°ÄŸrek

2 Aralık 2006

Kaynak: Zaman