GÄ°RÄ°Åž
Sanat ve bilim genellikle birbirinden ayrı tutulan iki alandır. Bilim "doÄŸru" yu, sanat ise "güzel" i temsil eder. Bilimde teoriler ve ispatlar vardır. Bir teori ortaya atılır ve bu teori belli prensiplere ve kurallara baÄŸlı olarak sonuca ulaÅŸtırılır. Sanatta ise bireysel düÅŸünceler daha ön plandadır. Kurallar ve prensipler, deÄŸiÅŸik zamanlarda deÄŸiÅŸik ekollere göre farklılık gösterebilir.
Matematik ve müzik, bilimin ve sanatın iki elemanıdır. Matematik "doÄŸru" olan, müzik ise "güzel" olandır. Matematikte teoriler deÄŸiÅŸik yaklaşımlarla ispatlanabilir. Matematikçiler bu ispatlarda "güzel" i yakalamayı amaçlarlar. Bir teorinin ispatındaki güzellik matematikçiler için bir doyum noktası olabilir. Aklımıza ispattaki güzellik nedir diye bir soru gelebilir. Daha kısa olması mı? Daha kolay olması mı? Sertöz'ün (1996: 6,7) "MatematiÄŸin Aydınlık Dünyası" isimli kitabında Tosun TerzioÄŸlu bunu " matematiÄŸin iç estetiÄŸi" olarak adlandırmaktadır ve bu yüzden matematiÄŸi sanatla baÄŸdaÅŸtırmakta ve hatta en çok müzikle iliÅŸkilendirmektedir.
Öte yandan müzikte "doÄŸru" yu bulmak daha zordur, "güzel" ise zaten müziÄŸin doÄŸasında vardır. Matematikte "doÄŸru" dan sonra akla gelen "güzel", müzikte bunun tam tersi olarak karşımıza çıkar. Müzikte önce "güzel" vardır, sonra "doÄŸru". Ancak bu tartışılabilir. "Hermann Weyl ÅŸöyle demiÅŸtir, "Çalışmalarımda her zaman doÄŸru ile güzeli birleÅŸtirmeyi denedim; fakat bir tanesini seçmek zorunda kalsam, genellikle güzeli seçerim." ... Ä°ngiltere'nin önde gelen matematikçilerinden G.H.Hardy ise kitabında ÅŸöyle demektedir, "Dünyada çirkin matematiÄŸe yer yok" " (Rothstein,1996: 139). Matematikteki güzel bir ispat insanları kolay kolay aÄŸlatmaz, öte yandan müzikteki güzel bir beste veya icra dünyadaki dengeleri hiçbir zaman deÄŸiÅŸtiremez.
Matematik, önünüze bir problem koyar ve çözmenizi ister. Bir süre sonra bir bakarsınız ki önünüze konulan problemler birbirleri ile baÄŸlantılı, uyumlu, karışıklıklar içinde çok basit gerçekler gizlenmiÅŸ. Sizin bulmanızı bekliyor. DoÄŸru, güzel ve uyumlu. Kimileri matematiÄŸin doÄŸadan geldiÄŸine inanırlar. Matematik zaten vardır ve biz onu anlamaya çalışırız. Kimileri ise matematiÄŸi insanların yarattığına inanırlar. " Müzik, nedensiz bir ÅŸekilde insanı harekete geçirmede etkilidir, matematik ise nedensiz bir ÅŸekilde doÄŸayı harekete geçirmede etkilidir" (Winkel, 2000: 5).
Her iki disiplini de anlayabilmek için belirli bir bilgi birikimine ihtiyaç vardır. Ancak müzik bir açıdan daha ÅŸanslıdır. Hemen herkes az veya çok müzikten anlar ve zevk alır. Ancak matematik böyle midir? Birçok insan için matematik kısaca "baÅŸ belası" dır. Ä°nsanlar matematiÄŸi sevmediklerini söylemekten sakınmazlar. Bazı insanlar için ise matematik hayatın kendisidir ve sevmenin bir yoludur. Bunun için de anahtar matematiÄŸi anlamaktır.
Matematik ve müziÄŸi birbirinden ayıran önemli unsurlar olmasına raÄŸmen bu iki disiplin birçok açıdan son derece iliÅŸkilidir. Bu iki disiplin antik devirlerden itibaren karşılaÅŸtırılmış ve iliÅŸkilendirilmiÅŸtir. Her ikisinde de estetik vardır. Her ikisinde de evrensel bir dil vardır. Her ikisinde de bir stil vardır. Bir müzisyen Bach'ı nasıl ilk melodilerinden anlayabiliyorsa, bir matematikçi de Gauss'u ilk satırlardan fark edebilir.
Matematik ve müzik iliÅŸkisi çeÅŸitli boyutlarda düÅŸünülebilir; Ä°lk olarak müziÄŸin kökenindeki matematikten bahsedebiliriz. MüziÄŸin armonik yapısı matematikseldir. Sadece matematikseldir demek yanlıştır ancak belirli kurallara baÄŸlı olarak biçimlendirilir. Tarihin deÄŸiÅŸik dönemlerinde deÄŸiÅŸik kurallar uygulanmıştır ancak mutlaka matematiksel bir köken olmuÅŸtur. Ä°kinci olarak müziÄŸin biliÅŸsel aktiviteler üzerine etkisi akla gelmektedir. Gerek arka plan müziÄŸi olarak kullanılan müzik, gerekse müzik eÄŸitimi kiÅŸilerin biliÅŸsel performanslarını dolayısı ile matematik performanslarını geliÅŸtirmektedir.
Müzik pek çok insan için bir "eÄŸlence kaynağı" , matematik ise pek çok insan için bir "baÅŸ belası" iken, müziÄŸin matematik eÄŸitimi üzerindeki olumlu etkilerini kullanmak oldukça akılcı bir davranış olacaktır. Bir diÄŸer boyut ise nörolojik çalışmalar ile ilgilidir. Son yıllarda teknolojinin de hız kazanması ile birlikte insan beyni çeÅŸitli tekniklerle incelenir duruma gelmiÅŸtir. MüziÄŸin insan beyni üzerindeki etkisi bu teknikler sayesinde çok daha açık bir ÅŸekilde görülmektedir. Bir diÄŸer boyut ise yetenek iliÅŸkisi ile ilgilidir. Matematik yeteneÄŸi ve müzik yeteneÄŸi arasında bulunacak bir iliÅŸki eÄŸitime büyük yenilikler getirebilir.