Sayfa 5 / 15 Ben Dili Kullanmak Günlük yaÅŸamda karşımızdakine yönelik olumsuz, kızgın duygularımızı dile getirmek için çoÄŸunlukla “Sen zaten hep böyle davranırsın çok anlayışsızsın” gibi, sen dilinin hakim olduÄŸu ifadeler kullanırız.ÖÄŸretmenler, öÄŸrencilerinin istenmedik davranışlarını düzeltmek için sık sık“Neden dikkat etmiyorsun, sınıfın düzenini bozuyorsun” gibi, sen dilinin ağırlıkta olduÄŸu ifadeler kullanırlar.Sen dilinin kullanıldığı mesajlar, çoÄŸu kez mesajın yollandığı kiÅŸileri doÄŸrudan suçlayıcı ve olumsuz olarak yargılayan bir ifadeyi içerdiÄŸi için, mesajı alan kiÅŸilerin savunucu bir tutuma girmelerine ya da kendilerine olan güvenlerinin sarsılmasına neden olur.Oysa öÄŸretmenler sen diliyle öÄŸrencilerini eleÅŸtirirken, öÄŸrencilerde gözledikleri istenmedik davranışları ortadan kaldırmayı amaçlarlar. Ancak sonuçta, sen diliyle gönderilen ifadenin, istenmeyen davranışın ortadan kalkmasında çok az olumlu etkisi olmasına karşın, öÄŸrencinin benlik sayısını zedelemesi ve öÄŸretmeni ile olan iletiÅŸimini bozması açısından, olumsuz etkilerinin çok daha fazla olduÄŸu görülmektedir (4). Sen dili yerine ben dili kullanıldığında ise, öÄŸrenciyi olumsuz olarak yargılayan mesajlar yerine, öÄŸretmenin sorun karşısındaki duyguları dile getirilir.Böylece öÄŸrenci, doÄŸrudan kendi kiÅŸiliÄŸine yönelik olumsuz bir yargıyla karşı karşıya kalmadığı için, öÄŸrenciyle öÄŸretmen arasındaki iletiÅŸim bozulmaz. Ben dilinin kullanıldığı mesajların etkili olabilmesi için üç ögeyi içermesi gerekmektedir: (1) Sorun olan davranışın açık bir tanımı yapılmalıdır, (II) Sorun olan davranışın, öÄŸretmen üzerindeki etkileri belirtilmelidir, (III) O davranışa yönelik duygular ifade edilmelidir. ÖrneÄŸin; “Ben ders anlatırken, arkadaşınla konuÅŸma” yerine,“Ben ders anlatırken kendi aranızda konuÅŸursanız dikkatim dağılıyor, rahatsız oluyorum” denilebilir. Daha sonra öÄŸretmen, öÄŸrencilerin niçin konuÅŸtuklarını da araÅŸtırabilir. ÖÄŸretmenin açık, yargılayıcı olmayan tutumu, öÄŸrencilerin de açık olarak, doÄŸrudan kendilerini ifade etmelerini kolaylaÅŸtırır. Ben dili ve etkin dinleme tekniklerinin bir arada kullanılmasıyla, sınıf içinde soruna yol açan davranışlar daha çabuk ve doÄŸru saptanarak, gerekli önlemler alınabilir.
|